1990’lı yıllardan itibaren İslami kimlik politikasında Müslüman kadın kimliğinin en önemli simgesi ve İslami giyim tarzının en önemli unsuru olan türban, siyasi ve toplumsal tartışmaların ana odağı olmuştur. Türbanlı kadınların kamusal alanda yaşadıkları ötekileştirilme deneyimleri ise akademik camiada birçok çalışmada ele alınmıştır. Ya kamusal alana çıkmayan/çıkamayan/çıkmayı tercih etmeyen, eğitim düzeyi düşük, kentin periferisinde yaşayan, yoksul başörtülü kadınların ötekileştirilme deneyimleri neler? Onların “öteki”leri kimler?

1980’lerden itibaren Siyasal İslam’ın artan gücü, egemenlerin değişmesi ve ekonomik politikalar sayesinde ekonomik konumlarını güçlendirmeleri, sınıfsal konumların farklılaşması anlamını taşımaktadır. Öte yandan geçmişte maduniyet ve yaşadıkları mağduriyetleri ile gerek toplumsal gündemde gerekse akademik tartışmaların merkezindeki türbanlı kadınlar, günümüzde lüks tüketimin sınıfsal ayrımları daha belirgin hale getirmesiyle birlikte eleştirilerin odağı haline gelmiştir. Bu durum Türkiye’de “Müslüman kadın” kategorisinin heterojenliğine işaret eden önemli bir durumdur.

Elinizdeki kitap “Müslüman kadın” kategorisinin homojen olmadığı varsayımından hareketle, yoksulluk ve yoksunluk sarmalındaki başörtülü kadınların hikâyelerine odaklanarak, farklı eşitsizliklerin kesişimselliğinde “ötekileştirilme” ve “ötekileştirme”yi ele alan bir çalışmadır.

Tablo Listesi
Şekil Listesi
Kısaltmalar

Önsöz

Giriş

BİRİNCİ BÖLÜM Türkiye’de İslami Kimlik Politikası ve Kadın: Süreç, Değişim, Sınıfsal Ayrışma
Türk Siyasi Tarihinde Siyasal İslam’ın Yükselişinin Ekonomi Politiği Değişen Sınıf Konumları mı, Değişen Burjuvazi mi?
Türkiye’de Modernleşme Sürecinde Kadınlar: Oluşan Fay Hatları
Modernleşmeye Karşı Eleştirel ve Alternatif Duruş: Müslüman Kadın Kimliği Türban
Sınıfsal Perspektifte Heterojen(leşen) Müslüman Kadın Kimliği

İKİNCİ BÖLÜM “Öteki”nin “Ötekisi”ni Anlamak için Kuramsal Bir İmkân: Kesitlerarasılık Kuramı
Post-Kolonyalizm, Çeşitlilik, “Madun”luk/“Mağdur”luk Sorunsalı
Başörtüsü mü Türban mı? Sınıfsal Tabanlar ve Ayrışmalar Ekseninde “Madun”u Tanımlamak
Ötekileştirmeye İlişkin Sosyal Psikolojik ve Sosyolojik Kuramsal Yaklaşımlar
Farklı Eşitsizliklerin Kesişimselliğinde “Öteki”ni Keşfetmek: Kesitlerarasılık Kuramı

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Esenler’de Yaşam ve Esenler’de “Kadın olmak”
Neden Esenler?
Mekânı Anlamlandırmak: Esenler’e Dair Araştırmacının Notları…
Esenler’de “Kadın Olmak”
Araştırmacının Özdüşünümselliği: Sahaya Katılım, Roller, Önyargılar

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM “Öteki”nin “Öteki”leri- Sahanın Söyledikleri
Din ve Mezhep Temelli Öteki
İslam Dışı “Öteki”
Evlilikte İslam Dışı Öteki
Komşulukta İslam Dışı Dini Öteki
İslam İçi “Öteki”
Evlilikte Mezhepsel Öteki
Komşulukta Mezhepsel Öteki
Etnisite Temelli Öteki
Türkler’in “Öteki”si Olarak Kürtler
Lazlar’ın “Öteki”si Olarak Kürtler
Kürtler’in “Öteki”si Olarak Türkler
Cinsel Yönelim Temelli Öteki
Politik Temelli Öteki
Sınıf Temelli Öteki
Zenginler-Gerçek Olmayan Müslümanlar: Yoksulluğun Bir İmtihan Olarak Yüceltilmesi
Zengin Ötekinin Cinsiyeti: “Zengin Türbanlı Kadın”

Sonuç

Ekler
EK 1: Kadınların Hikâyeleri
EK 2: Görüşme Soruları ve Temalar
Kaynakça
Dizin

_

Tuğba Metin Açer

1985 yılında Antalya’nın Finike ilçesinde doğdu. 2008 yılında Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü’nden mezun oldu. Yüksek lisansını 2013 yılında Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyoloji Anabilim Dalı’nda “Etnik ve Dinî Kimliklerin Siyasal Katılım Biçimi Üzerindeki Etkisi: Hakkârili Kadınlar Örneği” adlı teziyle, doktorasını ise 2017 yılında yine Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyoloji Anabilim Dalı’nda “Başörtülü Yoksul Kadınların Ötekisi-Esenler Örneği” adlı teziyle tamamlamıştır. Akademik çalışmalarında toplumsal cinsiyet, kimlik, etnisite, yoksulluk ve ötekileştirme üzerine odaklanan Metin Açer, özellikle toplumsal değişim ve dönüşüm süreçlerinde sosyal temeller üzerine inşa edilen kadın kimliğini ele almaktadır. Etnisite, inanç, sınıf vd. sosyal kategoriler temelinde homojen bir bütünlük olarak genelleştirilen “kadın” olgusuna eleştirel yaklaşarak ve toplumun çeşitli kesimlerinden kadınların kendi hikâyelerini dinleyerek farklı “kadın”lık hallerini ortaya koymaya çalışmaktadır. Tuğba Metin Açer, halen Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi’nde öğretim üyesi olarak görev yapmaktadır.