Modern sosyolojik düşünce, bireyin toplumsal koşullar içinde biçimlenen hareketlerini, bunların gerçekleşmesine dair imkân ve imkânsızlıklar araştırırken; siyasi iktidarın baskısı altında kalan kişinin farklılaşan işlev ve davranışlarını da ele alır. Klasik hukuk sosyolojisi yaklaşımları hukuku, devlet hukukuyla sınırlı olmaksızın toplumsal yaşamın derinliklerinde dolaşımda olan bir olgu olarak ve bilimsellikle incelemekteyken, günümüzdeki çalışmalar ise hukuku, son tahlilde, bir yönetimsel rasyonalite paradigması içinde de değerlendirmektedir. Bu gerçeklikten yola çıkarak, hukuk sosyolojisini, hukuku bir toplumsal olgu olarak görüp, onu sosyal yaşamın önemli bir çalışma alanı olarak inceleyen, bu anlamda hukuk eğitimine de yeni imkânlar sunan ve önünü açan bir disiplin olarak tanımlayabiliriz. Prof. Dr. Yasemin Işıktaç ve Araş. Gör. Umut Koloş’un kaleme aldıkları bu önemli çalışma, bir ders kitabı olmanın yanı sıra bir kaynak olma özelliğini taşırken, geçmişten modernite ve sonrasına; Durkheim’dan, Marx-Engels’e ve Weber’e; Duguit’den, Petrazycki ve Ehrlich’e, N. Luhmann’a ve D. Black’e uzanan önemli düşünürlerle birlikte Hukuk ve Toplum Çalışmaları, Eleştirel Hukuk Çalışmaları, Feminist Hukuk Yaklaşımları ve Hukuksal Çoğulluk gibi hukuk üzerine bilimsel görüşleri geniş bir çerçeve içinde irdelemektedir.

BİRİNCİ KISIM Sosyoloji ve Hukuk Sosyolojisine Giriş
BİRİNCİ BÖLÜM Genel
İKİNCİ BÖLÜM Sosyolojinin Yakın Çalışma Alanlarıyla İlişkisi
Felsefe - Sosyoloji
Tarih - Sosyoloji
Psikoloji - Sosyoloji
Antropoloji-Sosyoloji
İktisat - Sosyoloji
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Sosyolojide Yöntem
Araştırma Planı
Araştırma Yöntemleri
Gözlem
Deney
Saha Araştırması (Survey)
Yaşam Öyküsü
Tarihsel Çözümleme
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Sosyolojiden Sosyolojilere ve Hukuk Sosyolojisi
Sosyolojiden Sosyolojilere
Hukuk Sosyolojisi

İKİNCİ KISIM Tarihsel Olarak Sosyoloji ve Hukuk Sosyolojisi
BEŞİNCİ BÖLÜM Modernite ve Sosyolojinin Doğuşu
Modernite Önesi Dünyayı Anlamlandırmak
İlkel Toplumlar
Antik Çağ
Ortaçağ
Modernite ve Sonrası
Modernite ve Dönüşümün Temelleri
Sosyoloji: Modernitede Dünyayı Anlamak ve Açıklamak
Tarihsel Perspektif
Bilim Olarak Sosyolojinin Doğuşu

ALTINCI BÖLÜM Hukuk ve Toplum Üzerine Sosyolojik Düşünce: Hukuk Sosyolojisi
Hukuk ve Toplum Üzerine Düşüncelere Karşıt Kök: Hukuka Salt Norm Açısından Yaklaşanlar
Hukuk Sosyolojisinin Habercileri
YEDİNCİ BÖLÜM Sosyolojinin Kurucularında Hukuk Düşüncesi
Durkheim: Toplumsal Dayanışma Sembolü Olarak Hukuk
Genel Olarak
Toplumsal Dayanışma Sembolü Olarak Hukuk
Marx-Engels: Üstyapı Kurumu Olarak Hukuk
Genel Olarak
Üstyapı Kurumu Olarak Hukuk
Weber: Modern Toplumda Rasyonel Bir Kurum Olarak Hukuk
Genel Olarak
Modern Toplumda Rasyonel Bir Kurum Olarak Hukuk
SEKİZİNCİ BÖLÜM Özel Olarak Hukuk Sosyolojisi
Duguit: Toplumsal Gerçeklik Olarak Hukuk
Genel Olarak
Toplumsal Gerçeklik Olarak Hukuk
Ehrlich: Yaşayan Bir Olgu Olarak Hukuk
Genel Olarak
Yaşayan Bir Olgu Olarak Hukuk
Petrażycki: Psiko-Sosyal Gerçeklik Olarak Sezgisel Hukuk
Genel Olarak
Psiko-Sosyal Gerçeklik Olarak Sezgisel Hukuk
Timasheff: Etik-Buyurucu Toplumsal Koordinasyon Biçimi Olarak Hukuk
Genel Olarak
Etik-Buyurucu Toplumsal Koordinasyon Biçimi Olarak Hukuk
Gurvitch: Toplumsal Tiplerin Düzenleri Olarak Toplumsal Hukuk
Genel Olarak
Toplumsal Tiplerin Düzenleri Olarak Toplumsal Hukuk
Luhmann: Bir Alt Sistem Olarak Hukuk
Genel Olarak
Alt Sistem Olarak Hukuk
Black: Yönetimsel-Ölçülebilir Toplumsal Kontrol Türü Olarak Hukuk
Genel Olarak
Yönetimsel-Ölçülebilir Toplumsal Kontrol Türü Olarak Hukuk
DOKUZUNCU BÖLÜM Hukuka Yeni Eleştirel Yaklaşımlar
Genel Olarak
Hukuk ve Toplum Çalışmaları
Eleştirel Hukuk Çalışmaları
Feminist Hukuk Yaklaşımları
Hukuksal Çoğulluk

ÜÇÜNCÜ KISIM Hukukun Sosyolojik Ele Alınış Biçimleri ve Pratik Hukuk Sosyolojisi
ONUNCU BÖLÜM Hukukun Sosyolojik Ele Alınış Biçimleri
Hukukun Fonksiyonlarının Hukuk Sosyolojisi ile İlişkilendirilmesi
Genel Olarak
Hukukun Düzen Fonksiyonu Açısından Ele Alınması
Zorlayıcılık
Biçimcilik
Hukukun Adalet Fonksiyonu Açısından Ele Alınması
Hukukun Sosyal Olgu Fonksiyonu Açısından Ele Alınması
Hukuk, İnsanın Özelliklerinin Toplumsal Sonuçlarını Dikkate Alır
Hukuk İktisadi Yaşamın Özelliklerine Uyar
Hukuk Toplumdaki Güç İlişkilerine Uyar
Hukuk Toplumsal Geleneklerle Belli Bir Uyum Kurar
Hukukun İşlevi
Genel Olarak
Hukukun Kural Olarak ve Hüküm Olarak İşlevi
Kural Olarak Hukukun İşlevi
Hüküm Olarak Hukukun İşlevi
Toplumsal Yapı Olarak Hukuk
Hukuk Sosyolojisinde Araştırma Düzeyleri
İnsan Davranışı Ne Zaman Bağlayıcılık Kazanır?
Benimseme (Otokinetik) Deneyi
Uyum Deneyi
İtaat Deneyi
Geçerlilik, Etkinlik ve Adalete Uygunluk Kriterinin Hukuk Sosyolojisi Açısından Değerlendirilmesi
Kişi, Toplum ve Hukuk İdeolojisi
Genel Olarak
Kişi: Hukuk Öznesi
Toplum-Hukuk İlişkisi
Hukuk İdeolojisi
İdeoloji
Hukuk İdeolojisi
İktidar ve Hukuk
Genel Olarak
İktidar ve Hukuk
Toplumsal Değişim ve Hukuk
Genel Olarak
Toplumsal Girdi Olarak Hukuk ve Hukuk Politikası
Toplumsal Girdi Olarak Hukuk
Hukuk Politikası
Toplumsal Çıktı Olarak Hukuk
Hukuk Sosyolojisi Açısından Küreselleşme
Genel Olarak
Ulus-Devlet - Uluslararası Piyasa İlişkisi: Ülke Hukukunda Deregülasyon
Yasama Süreci, Hukuk Profesyonelleri ve Uyuşmazlık Çözümlerine Yargı Alternatifleri
Yasama Süreci
Hukuk Profesyonelleri
Uyuşmazlık Çözümlerine Yargı Alternatifleri
ON BİRİNCİ BÖLÜM Pratik Hukuk Sosyolojisi Örnekleri
Suç
Suç Teorileri
Biyolojik Teoriler
Psikolojik Teoriler
Sosyolojik Teoriler
Toplumsal Yapı Teorileri
Etkileşim veya Öğrenme Teorisi
Anomi Teorisi
Damgalama Teorisi
Radikal Kriminoloji
Cinsiyet-Suç İlişkisi
Yaş-Suç İlişkisi
Çocuk Suçluluğunun Nedenleri
Ailenin Çocuk Suçluluğuna Etkisi
Okulun Çocuk Suçluluğuna Etkisi
Akran Grubu ve Suçluluk
İş Yaşamı ve Suçluluk
Çocuk Suçluluğunun Genel Değerlendirmesi
Göç, Kentleşme ve Suç İlişkisi
Mülkiyet
Mülkiyetin İki Boyutu
Mülkiyetin Nesnesi
Mülkiyetin Öznesi
Mülkiyetin Temellendirilmesi
Mülkiyet-Sözleşme İlişkisi
Sözleşme
Söz ve Sözleşme
Sözleşmenin Toplumsal Görünümü Olarak Dayanışma
İşbölümü ve Sözleşme
Çatışma ve Sözleşme
“Armağan Verme” ve Sözleşme
Dayanışmanın Karşı Alanı: Hınç
Aile
Ailenin Hukuk Sosyolojisi Açısından Nitelendirilmesi
Evlenme ve Boşanma
Evlenme
Boşanma
Boşanma Sebepleri

 

Kaynakça

 

Dizin

_

Umut Koloş

İstanbul’da, 1982 yılında doğdu. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni ve İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Hukuku yüksek lisans programını bitirdi. İlgisini ağırlıklı olarak hukuk felsefesi, hukuk sosyolojisi, hukuk antropolojisi, uluslararası hukuk kuramı ile siyaset felsefesi alanları ve özellikle ideoloji-hukuk, siyaset-hukuk, yaşayan hukuk, hukukun yapısal analizi konuları oluşturan yazarın “Hukuka Bakışta Başka Bir Boyut: Hukuk Fetişizmi”, “Mikro-İktidar İlişkileri ve Hukuk Öznesinin Teşekkülü”, “Foucault ve Hukuk Tartışmalarına Katkı: Dispositif Olarak Hukuk I” başlıklı çalışmaları ve çevirileri bulunmaktadır.

Yasemin Işıktaç

Kastamonu’da dünyaya gelen Prof. Dr. Yasemin Işıktaç, ilk ve orta öğretimini çeşitli illerde yaptıktan sonra liseyi İstanbul’da tamamladı. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ndeki eğitimini 1983 yılında bitirip, aynı yıl İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde yüksek lisans eğitimine başladı; 1984 yılında “1982 Anayasasında Ekonomik ve Sosyal Haklar” başlıklı teziyle M.A. derecesi aldı. Hukuk Fakültesi’nde Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Anabilim Dalı’nda 1983 yılında Araştırma Görevlisi olarak atanan yazar, 1991 yılında “Hukukun Kaynağı Olarak Örf ve Adet Hukuku” başlıklı çalışmasıyla doktorasını tamamladı. 2006 yılından bu yana İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Anabilim Dalı’nda öğretim üyesi olan yazarın TÜBA tarafından 2009 yılında Üniversite Ders Kitapları Telif ve Çeviri Eser Ödülü’ne lâyık görülen Hukuk Felsefesi adlı kitabının yanı sıra Hukuk Sosyolojisi, Hukukun Kaynağı Olarak Sözleşme, Hukukun Kaynağı Olarak Örf ve Adet Hukuku, Hukuk Normunun Mantıksal Analiz ve Uygulaması, Hukuk Metodolojisi, Hukuk Başlangıcı, Hukuk Yazıları adlı kitapları ile Türkçe ve yabancı dilde yayınlanan pek çok makalesi ve kitap bölümü mevcuttur.