Yunan felsefesi ve buna dayanarak biçimlenen düşüncenin insanlık tarihine yaptığı en büyük katkı “zihnin keşfedilmesi”dir. Bu “keşfin” sonucunda oluşan düşünceleri, onları temsil eden filozofları, kuramlarını ve bunların arkalarında yatan yöntemleri bilmeden ilkçağ felsefesinin doğru bir biçimde kavranamayacağı açık bir gerçektir.

Prof. Dr. Ahmet Arslan İlkçağ Felsefe Tarihi’ni yazarken izlemeye çalıştığı yöntemin “filozofların kendi eserlerine, birincil kaynaklara dayanmak” olduğunu ve böylelikle okurun “filozofun metniyle doğrudan karşılaşma” imkânına sahip olacağını dile getiriyor.

Ege Üniversitesi Öğretim üyesi Prof. Dr. Ahmet Arslan İlkçağ Felsefe Tarihi’nin bu üçüncü cildinin tümünde Aristoteles’in öğreti ve düşüncelerini ele alıyor. Bilimin gerçek anlamda kurucusu, insanlığın “ilk öğretmen”i ve “filozof”u gibi sıfatlara sahip olan Aristoteles’in ruh kuramından ahlâk felsefesine; siyasete ilişkin görüşlerinden retorik ve poetike kadar tüm düşüncelerinin ele alındığı bu eser, bağımsız bir monografi özelliği ile de öne çıkıyor. Aristoteles’in öğretisini ve yöntemini “kendisi bir bilim olmaksızın bilime en yakın olan felsefe” olarak niteleyen Ahmet Arslan, filozofun düşüncesinin çeşitli yönlerini kapsamlı olarak incelerken, eserlerinden de kaynak alıntılara yer veriyor.

“Bu kitabın yazarı Yunanlıların en bilgesi, mantık, fizik ve metafiziği ortaya koymuş ve tamamlamış olan Nikomakhosoğlu Aristoteles’tir… Yaklaşık bin beş yüz yıldır onu takip etmiş olanların hiçbiri ne onun eserlerine herhangi bir şey ekleyebilmiş, ne de onda önemli bir hata bulabilmiştir. Bütün bunların tek bir insanın şahsında bir araya gelmesi olağan dışı ve mucizevi bir şeydir. Bu kadar özel bir şahıs insandan çok ‘ilahi’ bir varlık olarak adlandırılmaya layıktır ve bundan dolayı eskiler onu ‘ilahi’ diye adlandırmaktaydılar.” İbn Rüşt
(Badawi, A., Histoire de la Philosophie en Islam II, s. 762’den naklen

1 Hayatı ve Eserleri
Hayatı
Eserleri
Lise Öncesi Dönem
Lise Dönemi
2 Aristotelesçilik Nedir?
Platonculuk Olarak Aristotelesçilik
Platonculuğa Karşı Aristotelesçilik
Aristoteles’in Bilim Tarihi Bakımından Önemi
3 Bilimler Sınıflaması
Kaç Türlü Bilim Vardır?
Pratik ve Poetik Bilim Arasındaki Farklar
Teorik Bilimler
Platon ve Aristoteles’e Göre Matematik
Fizik ve Matematik Arasındaki İlişikiler
4 Bilgi Felsefesi veya Mantığı
Mantık Nedir?
Bir Sanat Olarak Mantık
Mantığın Kanıtlanamaz İlkeleri
MantIk ve Psikoloji ArasI ilişkiler
Düşlünce ve Dil Arası İlişlkiler
Düşlünce ve Varlık Arası İlişkiler
Diyalektik Mantık
Formel Mantık
Mantık ve Ontoloji Arası İlişkiler
Dil, Düşlünce ve Varlık Arasındaki Uyuşma Olarak Doğruluk
Metodoloji Olarak Mantık
Her Türlü Doğru ve Geçerli Akıl Yürütmenin Ortak Formu Olarak Kıyas
Kıyas Nedir?
Aristoteles’in Mantıkla İlgili Eserleri
Biçimsel Olarak Doğru ve Geçerli Kıyas
Terimler veya Kavramlar: Kategoriler
Önermeler veya Yargılar: Önermeler Hakkında
Doğru Ç›ıkarımlar: Birinci Analitikler
Bilimsel Olarak Doğru ve Geçerli Kıyas: İkinci Analitikler
Duyum Bilgidir, Ama Bilim Değildir
Bilim ve Zorunluluk
Platon’un İkili Bölme Yöntemi Neden Bilimsel-Zorunlu Değildir?
“Neden” Kavramının İki Anlamı
Aristoteles Bilimi Neden Kanıtlamaya Özdeş Kılmaktaı›r?
Aristoteles’in Bilim ‹deali
Tümevarım ve İçerdiği Güçlükler
Tamsayım Olarak Tümevarım
Tümevarımın Gerçek Doğası
Tümevarım›n As›l Problemi
Tümevarım Bir Akıl Yürütme midir?
Çıkarsamacı Akıl-Sezgisel Akıl
Tasdik ve Tasavvur
Tümel, Öz ve Doğa Arasındaki İlişkiler
Bireyin Bilimi Problemi
Sonuç
Diyalektik Olarak Doğru ve Geçerli Kıyas: Topikler
Geçersiz Kıyas veya Akıl Yürütmeler: Sofistik Delillerin Çürütülmesi
5 Varlık Felsefesi veya Metafiziği
Metafizik Nedir?
Metafiziğin Üç Farkl› Tanımı
Bilimlerin Ortak İlkelerini Araştırma Olarak Metafizik
Teoloji ve Ontoloji Arasındaki İlişkiler
Varlık Nedir?
Varlık ve Oluş Probleminin Kısa Tarihçesi
Yer Değiştirme veya Değişme Olarak Oluş
Çok Anlamlı Bir Kavram Olarak Varlık
Aristoteles’in Varlık Anlayışının Platon’unkiyle Karşılaştırması
Platon’un İdealar Kuramının Eleştirisi ve Düzeltilmesi
Eleştiri
Düzeltme
Varlığın Statik Analizi: Madde-Form Kuramı
Oluş ve Değişlmenin İmkânı
Kaç Türlü Değişme Vardır?
Özne veya Dayanak Olarak Madde ve Yüklem veya Nitelik Olarak Form
Madde-Form Arası İlişkiler
İlk veya Salt Madde
Madde Belirsizdir, Dolayısıyla Bilinemez
O Halde Birey veya Birincil Töz Bilinemez
Akılsal Madde
Varlıklar Hiyerarflisi
Evrim Düflüncesi
Varlığın Dinamik Analizi: Kuvve-Fiil Kuramı
Kuvve, Gerçek ve Nesnel Bir Varlık Türüdür
Ancak Kuvve Tanımlanamaz
Kuvve Kavramına İtiraz
Kabiliyet ve İstidat Olarak Kuvve
Varlık-Oluş Probleminin Çözümü
Kuvve ve Fiil Arası İlişkiler
6 Doğa Felsefesi veya Fiziği
Doğa Nedir?
Doğa-Sanat Ayrımı
Doğa Madde Değil Formdur
Ancak Doğa Bilimci Maddeyi de Göz Önüne Almak Zorundadır
Bireysel Madde
Dört Neden Kuramı
Maddi Neden
Formel Neden
Fail Neden
Ereksel Neden
Formel ve Ereksel Nedenin Özdeflliği
Formel ve Fail Nedenin Özdeşliği
Erekbilim, Nedensellik, Determinizm ve Zorunluluk
Aristotelesçi Erekbilimin Özellikleri
Erekbilim ve Determinizm
Erekbilim ve Zorunluluk
Zorunluluk Olgusal Değil, Mantıksaldır
Erekbilimci Zorunluluğun Problemi
Mutlak Determinizm ve Göreli veya Yumuflak Determinizm
7 Tanrı Öğretisi veya Teolojisi
Tanrı’nın Varlığı
Tanrı’nın Doğası
Tanrı Akıl veya Düşüncedir
Tanrı’da Bilen, Bilinen ve Bilgi Özdeşliği
Tanısal Mutluluk
Tanrı Evren İlişkisi
Tanrıı Ne Evrenin Yaratıcısıdır, Ne de Onun Varlık Kaynağıdır
Tanrısal İnayet Yoktur
Mükemmellik İdeali Olarak Tanrı
Tanrı Evrenin Ancak Ereksel Nedenidir
8 Ruh Öğretisi veya Psikolojisi
Ruh Nedir?
Ruhun Doğası
Ruhun Tanımı
Ruh-Beden İlişkişisi
Psikoloji, Doğa Biliminin Bir Alt Dalıdır
Ruhun Türleri veya Kısımları
Ruhun İşlevleri
Beslenme ve Üreme
Duyum
Hayal Gücü
Akıl Kuramı
Teorik Akıl
Faal Akıl
Pratik Akıl
9 Ahlâk Felsefesi veya Ethiği
Ahlâk Nedir?
Bilgi, Eylem ve Yaratım
Doğru, İyi ve Güzel
Ahlâkta Kesinlik ve Deneyim
Politikanın Ahlâka Önceliği
Ahlâkın Politikaya Önceliği
İyi Nedir?
Ahlâkta Araç-Amaç Ayrımı
Nihai Amaç veya İyi Olarak Mutluluk
İyi, Ruhun Erdeme Uygun Etkinliğidir
Arzu-Akıl İlişlkileri
Erdemin Türleri: Entelektüel ve Ahlâksal Erdemler
Entelektüel ve Ahlâksal Erdemler Arasındaki İlişkiler
Ahlâksal Eylemin Koflulları
Kötülük Yalnızca Bilgisizlik Değildir
Erdemler, Huylardır
Orta Yol Ahlâkı
Özel Öneme Haiz Bir Erdem: Adalet
Yasaya Uyma Olarak Adalet
Dağıtıcı Adalet
Düzeltici Adalet
Değiş Tokuş Adaleti
Teorik ve Pratik Bilgelik
İdeal veya En Yüksek Mutluluk
10 Siyaset Felsefesi
Devlet Nedir?
Devletin Kaynağı ve Ereği
Devletin Özü ve Doğası
Devletin Doğal ve Doğru Formu: Site Devleti
Platon’un İdeal Devletinin Eleştirisi
Mülkiyet ve Geçim Yolları
Siyaset Felsefesinin Temel Değerleri: Ortak Çıkar, Adalet, Erdem ve Liyakat
Ortak Çıkar
Ana Yönetim Biçimleri
Oligarfli ve Demokrasiye Göre Adalet
Erdem ve Liyakat
Siyasal Rejimlerin Karşılaştırması
En İyi ve En Kötü Siyasal Rejimler
Kısmi Bir Demokrasi Savunması
Siyasal veya Anayasal Yönetim (Polity)
Devletin Unsurları: Yasalar, Sınıflar, Görevler ve Kuvvetler
Anayasa ve Yasalar
Sınıflar
Görevler veya Kuvvetler Ayrımı
Devrim ve İstikrar
Devrimlerin Nedenleri
Devrimleri Önlemenin Yolları
Siyasal Realizmden Makyavelizme
İdeal Devlet
İdeal Devletin Koşulları
İdeal Devletin Yurttaşları
İdeal Devlette Yurttaşların Eğitimi
11 Hitabet Kuramı veya Retoriği
Retorik Nedir?
Retorik, Ethik ve Politika Arası İlişkiler
Retorik ve Diyalektik Arası İlişkiler
Retoriğin Yöntemi
Retori¤in Elefltirisi ve Savunusu
Retori¤in Aktörleri ve Türleri
Aktörler: Konuflmac›, Dinleyici ve Konuflma
Türler: Politik, Adli ve Törensel Retorik
Retoriğin Materyali: Yollar, Araçlar ve Yerler
Olgular, Duygular, Bilgiler
Teknik Olmayan Araçlar
Duygular ve Heyecanlar
Duygular ve Ahlâkî Özellikler Bakımından Yaş Grupları: Gençler, Orta Yaşlılar ve Yaşlılar
İnsan Karakterini Etkileyen Talihe Bağlı Şeyler
Genel Kanıtlama İlkeleri veya Ortak Yerler (Topikler)
Kanıtlama Çeflitleri
Maksimler
Örtük Kıyaslar ve Çeşitleri
Belagat Kuramı
Konuşmanın Üslubu
Konuşmanın Planı
12 Sanat Felsefesi veya Poetiği
Platoncu Hareket Noktası
Genel Olarak Sanat ve Güzel Sanatlar
Sanatın Özü Olarak Taklit
Sanat ve Bilgi
Sanat, Ahlâk ve Eğitim
Sanat ve Doğruluk
Sanat Bir Tür Bilgidir
Ve Bu Çerçevede fiiir Tarihten Daha Fazla Bilimdir
Ancak Sanat Sadece Bilgi Değildir
O, Aynı Zamanda Özel Bir Tür Zevktir
Sanat ve Güzellik
Güzelin Nesnel, Biçimsel Ölçütleri
Sanat ve iyi
İnsan Ruhunun Uygun Bir Şekilde Geliştirilmesi Olarak Sanat
Tutkulardan Arındırma (Katharsis) Olarak Sanat
Katharsis’in Estetik Yorumu
Sanat ve Taklit
Tragedya
Tanımı
Unsurları
Kaynakça
Dizin

_

Ahmet Arslan

Ahmet Arslan 1944 yılında Urfa’da doğdu. Lisans ve lisans üstü öğrenimini Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Felsefe bölümünde yaptı. 1978 yılında doçent, 1988 yılında profesör oldu. 1979 yılında Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde (o zamanki adı Sosyal Bilimler Fakültesi) Felsefe bölümünü kurdu. Yirmi yıl boyunca bu bölümün başkanlığını yürüttü. 1996 yılından bu yana Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nün başkanlığını yürütmekte olan yazar İngilizce, Fransızca, Almanca ve Arapça bilmektedir. Osmanlı Kelam düşüncesi, Ortaçağ İslam Felsefesi, İkçağ Yunan Felsefesi alanlarında kitap ve makaleleri bulunan yazarın ayrıca çeşitli Batı dilleri ve Arapça’dan yaptığı çok sayıda çevirisi vardır. Ahmet Arslan’ın Kemal Paşa-zade’nin Tehafüt Haşiyesi, İstanbul, 1987; Haşiye Ala’t-Tehafüt Tahlili, İstanbul, 1987; İbni Haldun, 3. Baskı, Ankara, 2002; Felsefeye Giriş, 8. Baskı, Ankara, 2005; İslam Felsefesi Üzerine, Ankara, 1999; İslam, Demokrasi ve Türkiye, 2. Baskı, Ankara, 1999; İlkçağ Felsefe Tarihi (Başlangıçlarından Atomculara Kadar), İzmir, 1995 adlı eserlerinin yanı sıra Aristoteles, Metafizik, 2. Baskı, İstanbul, 1996; F. Rosenthal, Erken İslam’da Mizah, İstanbul, 1997; F.A. Lange, Materyalizmin Tarihi ve Günümüzdeki Anlamının Eleştirisi, 2.Baskı, İstanbul, 1998; Farabi, İdeal Devlet (El-Medinetü’l-Fazıla), 2. Baskı, Ankara, 1997; İlimlerin Sayımı (İhsaü’l-Ulum), Ankara, 1999; Mutluluğun Kazanılması (Tahsilüs-Saade), Ankara, 1999; Lenn E. Goodman, İslam Hümanizmi, İstanbul, 2006 adlı çevirileri bulunmaktadır.