İlkçağ Felsefe Tarihi 5: Plotinos, Yeni Platonculuk ve Erken Dönem Hristiyan Felsefesi
Prof. Dr. Ahmet Arslan, İlkçağ Felsefe Tarihi adlı kapsamlı çalışmasının be beşinci ve son kitabını, Plotinos, yeni Platonculuk ve erken dönem Hıristiyan felsefesine ayırıyor. Arslan, önce yeni Platonculuğa kaynaklık eden filozofları ve bunların yeni Platonculuk üzerindeki etkilerini ayrıntılı bir şekilde açıkladıktan sonra, kitabın ikinci kısmında, antik gelenekten başlayarak ‘iman’ ve ‘akıl’ ilişkileri çerçevesinde erken dönem Hıristiyan felsefesini değerlendiriyor.
Plotinos • Aristoteles • Afrodisyaslı İskender • Moderatus • Numenius • Philon • Plutarkhos • Albinus • Apuleius • Atticus • Celsus • Surlu Maximus • Ammonius • Saccas • Amelius • Porfirios • İamblikhos • Proclos • Justinus • Tatianus • Athenagoras • Clemens • Origenes • Tertulianus • Minucius Felix • Arnobius • Marius Victorinus • Augustinus • Basileios • Nazianoslu Gregorios • Nyssalı Gregorios • Sahte Diyonizos • İtirafçı Maximus • Johannes Philoponos • Boethius
Önsöz
BİRİNCİ KISIM Plotinos ve Yeni-Platonculuk
1 Yeni-Platonculuğa Genel Giriş
İsa’dan Sonra 3. Yüzyılın Özellikleri
2 Plotinos ve Yeni-Platonculuğun Kaynakları
Platon, Aristoteles ve Stoacılıktan Gelen Etkiler
Yeni-Aristotelesçilik ve Afrodisyaslı İskender
Yeni-Pythagorasçılık: Moderatus ve Numenius
Geç Dönem Platonculuğu: Philon, Plutarkhos, Albinus, Apuleius, Atticus, Celsus, Sur’lu Maximus ve Ammonius Saccas
Gnostikler
Hıristiyanlık
3 Plotinos’un Hayatı, Kişiliği ve Eserleri
4 Plotinosçuluk ya da Yeni-Platonculuk
5 Plotinos’un Ana Sorunu
6 Plotinos’un Metafiziğinin Temel Kavramları
Taşma, Taşmanın İlkeleri ve Temaşa
Taşma (Emanation, Feyz, Südur)
Taşmanın İlkeleri
Temaşa
7 Plotinos’un Metafiziği: Üç Hipostaz Kuramı
8 Fiziksel Dünya
Madde
Doğa
9 Tinsel Dünya
Ruh
Ruh Nedir?
Alem Ruhu ile Bireysel, Tikel Ruhlar Arasındaki İlişkiler
Ruhla Beden Arası İlişkiler
Ruhun Düşüşü ve Yükselişi
Ruhun Yetileri
Duygular ve Tutkular
Akıl
Akıl’ın İki Anlamı: Çıkarsamacı ve Sezgisel Akıl
İdealar Dünyası ve Demiorgos Olarak Akıl
Akıl ve Akılsalın Özdeşliği
Evrensel ve Bireysel Akılların Özdeşliği
Canlı, Aktif Bir Güç Olarak Akıl
Varlık ve Öz Olarak Akıl Bir
Bir’in İki Temel Özelliği: Birlik ve İyilik
Bir ve İyi, Bir Aynı Doğaya İşaret Ederler
Negatif Teoloji veya Tanrı’nın Olumsuz Sıfatlarla Tanımlanması
Bir Hakkında Konuşmak Mümkün müdür?
Bir’le Madde Arasındaki Benzerlikler
Akıl’ın Bir’den Çıkışı
Bir’in Bilgisine Erişmek Mümkün müdür?
Bir’in Aşk Yoluyla Bilinmesi
10 Plotinos’un Sanat Felsefesi veya Estetiği
11 Plotinos’un Ahlâk Felsefesi veya Ethiği
Özgür İrade
İnayet veya Evrendeki Kötülük Problemi
Erdem ve Mutluluk
12 Plotinos’tan Sonra Yeni-Platonculuk
Amelius ve Porfirios
İamblichos
Atina ve İskenderiye Okulları
İKİNCİ KISIM Erken Dönem Hıristiyan Felsefesi
1 Giriş
Hıristiyanlık Nedir?
Hıristiyanlık ve Antik Gelenek
Hıristiyan Felsefesinde İman ve Akıl İlişkileri ve İki Ana Tutum
İki Ana Tutumun İlk Temsilcisi Olarak Aziz Paul
2 Hıristiyan Düşüncesinin İlk Temsilcileri: Yunanlı Apolojistler
Justinus
Tatianus
Athenagoras
3 İskenderiye Okulu
Clemens
Origenes
4 Latin Apolojistler
Tertulianus
Minucius Felix
Arnobius
5 Latin Hıristiyan Platonculuğu
Marius Victorinus
Augustinus
Hayatı ve Eserleri
Augustinus ve Yunan Felsefesi
Augustinus ve Platonculuk
Augustinus ve İman
Augustinus ve Bilgi
Augustinus ve Tanrı
Augustinus ve Doğa
Augustinus ve İnsan
Augustinus ve Devlet
6 Yunan Hıristiyan Platonculuğu: Kapadokya Okulu
Aziz Basileios
Nazianzos’lu Gregorios
Nyssa’lı Gregorios
7 Sahte-Diyonizos
8 İtirafçı Maximus
9 Platonculuğa Tepki: Johannes Philoponus
10 İlkçağ Felsefesinin Sonu: Boethius
Kaynakça
Dizin
Ahmet Arslan
Ahmet Arslan 1944 yılında Urfa’da doğdu. Lisans ve lisans üstü öğrenimini Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Felsefe bölümünde yaptı. 1978 yılında doçent, 1988 yılında profesör oldu. 1979 yılında Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde (o zamanki adı Sosyal Bilimler Fakültesi) Felsefe bölümünü kurdu. Yirmi yıl boyunca bu bölümün başkanlığını yürüttü. 1996 yılından bu yana Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nün başkanlığını yürütmekte olan yazar İngilizce, Fransızca, Almanca ve Arapça bilmektedir. Osmanlı Kelam düşüncesi, Ortaçağ İslam Felsefesi, İkçağ Yunan Felsefesi alanlarında kitap ve makaleleri bulunan yazarın ayrıca çeşitli Batı dilleri ve Arapça’dan yaptığı çok sayıda çevirisi vardır. Ahmet Arslan’ın Kemal Paşa-zade’nin Tehafüt Haşiyesi, İstanbul, 1987; Haşiye Ala’t-Tehafüt Tahlili, İstanbul, 1987; İbni Haldun, 3. Baskı, Ankara, 2002; Felsefeye Giriş, 8. Baskı, Ankara, 2005; İslam Felsefesi Üzerine, Ankara, 1999; İslam, Demokrasi ve Türkiye, 2. Baskı, Ankara, 1999; İlkçağ Felsefe Tarihi (Başlangıçlarından Atomculara Kadar), İzmir, 1995 adlı eserlerinin yanı sıra Aristoteles, Metafizik, 2. Baskı, İstanbul, 1996; F. Rosenthal, Erken İslam’da Mizah, İstanbul, 1997; F.A. Lange, Materyalizmin Tarihi ve Günümüzdeki Anlamının Eleştirisi, 2.Baskı, İstanbul, 1998; Farabi, İdeal Devlet (El-Medinetü’l-Fazıla), 2. Baskı, Ankara, 1997; İlimlerin Sayımı (İhsaü’l-Ulum), Ankara, 1999; Mutluluğun Kazanılması (Tahsilüs-Saade), Ankara, 1999; Lenn E. Goodman, İslam Hümanizmi, İstanbul, 2006 adlı çevirileri bulunmaktadır.