Prof. Ayşın Candan’ın bu eseri, çağdaş sahne serüveninin bütünsel bir görünümünü yansıtırken, oyun sanatının yüzyıl içindeki örneklerini kronolojik bir sıralama yerine anlatmak yerine belli başlı sıçrama basamaklarına odaklanıyor. Candan, böylesi bir yaklaşımın tarihsel akışta bir kopukluk yaratmayacağını, tersine farklılık ve çeşitliliği yansıtan bir bütünlük oluşturacağını öne sürüyor. Candan’a göre, geride bıraktığımız 20. yüzyılın kendine özgü çalkantılı, kopuk ve sıçramalarla dolu toplumsal tablosunu algılayabilmemiz ancak böyle bir anlatımla mümkün olacaktır. Kitapta “Yönetmenin Ortaya Çıkışı”, “Politik Tiyatro”, “Törensel Tiyatro”, “Dans Tiyatrosu” gibi başlıklar altında 20. yüzyılın belli başlı oyun sanatı olgularının izlerini sürerken; Stanislaviski, Artaud, Brecht ve Grotowski gibi öncülerin yarattıkları büyük akımların birbirleriyle olan bağlantılarını da kavrayabileceksiniz. Yazarın kitabın ikinci baskısına eklediği “Dijital Çağın Tiyatrosu” adlı bölüm ise, dijital kültür, performatif dönüşüm, beden ve bedensel okuryazarlık, yeni uzam anlayışı, sahnenin arayüz olarak anlamı gibi konulara değinerek, postmodern ve dijital teknolojinin tiyatroya getirdiklerini ele alıyor. Eser, Craig, Reinhardt, Stanislaviski, Meyerhold, Piscator, Brecht, Artaud, Grotowski, Brook, Bausch ve Wilson, daha sonra da Castorf, Castellucci, Haug, Wetzel ve Kaegi gibi sanatçılar çerçevesinde 20. ve 21. yüzyıl başı tiyatrosunda yer alan akımları ve temel kavramları inceliyor ve bütünlüklü ve kapsamlı bakış açısıyla temel bir başvuru kitabı olma özelliği taşıyor.

 

BİRİNCİ BÖLÜM Çağdaş Sahnenin Temeli Atılıyor

Yanılsama

Richard Wagner ve Müziği

Ortak Sanat Yapıtı

Wagner’in Sahnede Başlattığı Yenilikler

Adolphe Appia

Appia’nın Emile Jacques Dalcroze ile İşbirliği

Appia’nın Sahne Kuramında Oyuncunun Yeri

Appia’nın Sahne Yapıtları

Appia ve Yanılsama

Edward Gordon Craig

Dido ile Aeneas’ta Craig’in Estetik İlkeleri

Oyunculuk Üzerine Çarpıcı Görüşler

Moskova Sanat Tiyatrosu’nda Hamlet

Craig ile Appia

İKİNCİ BÖLÜM Yönetmenin Ortaya Çıkışı

Yönetmen Neden Gerekti?

Konstantin Stanislavski (1863-1938)

Stanislavski’nin Oyunculuk Yöntemi

Yönetmen Olarak Stanislavski

Vaktangov, Tairov ve Rus Formalizmi

Vsevolod Emilyeviç Meyerhold (1874-1940) 35

Ekim Devrimi ve Yeni Seyirci

Meyerhold’un Sahneleme Yönteminin Dayanak Noktaları

Hedda Gabler’den Müfettiş’e

Max Reinhardt

Otto Brahm ve Deutsches Theater

Reinhardt’ın Oyun Dizisi

Max Reinhardt’ın Yönetmen Kişiliği

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Tarihsel Öncü Akımlar

Fütürizm

Fütürist Akşam Gösterileri: Seyirciyi Kışkırtmak

Fütürist Müzik

Fütürist Sahne Tasarımı

Bireşim (Sentez) Tiyatrosu ve Eşzamanlılık

Rus Fütürizmi

Fütürist Akımın Toplumsal Bağlamı

Dışavurumculuk

Dışavurumculuğun Öncüleri

Leopold Jessner ve Dışavurumcu Sahne

Dışavurumculuğun Ulusal Niteliği

Dada

Kabare Tiyatrosu

Dadacılığın Doğuşu

Gerçeküstücülük

Cocteau ve Apollinaire

Sürrealistler Örgütleniyor

Son Dönem Gerçeküstücü Gösterimler

Bauhaus

Bauhaus’un Tarihsel Etkinliği

Bauhaus Sahnesi

Oskar Schlemmer’in Uzam Deneyleri

Bauhaus Sahne Mimarisi

Tarihsel Avantgarde Akımlar Üzerine Son Söz

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Politik Tiyatro

Birinci Dünya Savaşı ve Almanya’da Siyasal Çalkantı

Politik Tiyatronun Temel Biçimleri

Erwin Piscator

Politik Tiyatronun Yükselişi

“Volksbühne” Dönemi

Piscator Sahnesi

Sürgün ve Son Yıllar

Piscator ve Çağdaşları

Bertolt Brecht

Brecht’in Başlangıç Yılları ve Tiyatro Düşüncesinin Evrimi

Brecht Kendi Oyunlarını Yönetiyor

Brecht Dünya Çapında Üne Kavuşuyor: Üç Kuruşluk Opera

Öğretici Oyunlar (Lehrstücke)

Sürgün

Politik Tiyatronun Sürekliliği Üzerine

Brecht’in Sahne Kuramının Gelişimi

Brecht’çi Katharsis

Brecht ve Seyircisi

Yabancılaştırma Etkisi ve Gestus

Diyalektik Tiyatro

BEŞİNCİ BÖLÜM Törensel Tiyatro: Coşku Tiyatrosu

Antonin Artaud ve Zulüm Tiyatrosu

Artaud’nun Yaşamı

Les Cenci

Artaud’nun Tiyatrosu

Artaud’nun Düşünceleri Yeniden Yaşam Buluyor: The Living Theatre

Zulüm Tiyatrosu Atölye Çalışmaları: Brook-Marowitz

Grotowski

Yoksul Tiyatro Kavramı

Oyun Alanı Düzenlemesi

Apocalypsis cum Figuris

Oyuncunun Ses ve Beden Eğitiminin Geliştirilmesi

ALTINCI BÖLÜM Yüzyıl Sonunun Arayışları

Öteki Tiyatro ve Deneysel Çalışmalar

İçerik Arayışları: Grotowski’nin Tiyatro Sonrası Dönemi

Eugenio Barba ve Tiyatro Antropolojisi

Kültürlerarası Yolda Evrensel Tiyatro: Peter Brook’un Mahabharata’sı

YEDİNCİ BÖLÜM Biçimsel Arayışlar

Performans Sanatı

Başlangıç Öyküsü

1970 Sonrası Gösterim

Gösterim Sanatı Kılık Değiştiriyor

Dans Tiyatrosu

Dansın Öncüleri

Pina Bausch (1940-2009)

Dans Tiyatrosunun Anlatım Özellikleri

Pina Bausch’un Oyun Dağarı

Sunuş

Yeni Biçimselcilik ve Robert Wilson

Deafman Glance (Sağır Adamın Bakışı)

Wilson’un 1980 Sonrası Etkinlikleri

Wilson’un Yapıtında Postmodern Özellikler

SEKİZİNCİ BÖLÜM Dijital Çağda Gösterim

Dijital Kültür Nedir?

Performatif Dönüşüm

Beden ve Bedensel Okuryazarlık

Zaman ve Mekân

Yeni Uzam Anlayışı

Arayüz Olarak Sahne

Dijital Uygulamalar

Rimini Protokoll

Gob Squad

Berlin Volksbühne ve Frank Castorf

La Societas Rafaella Sanzio; Romeo Castellucci

DOKUZUNCU BÖLÜM Sonuç

Öncü Tiyatro Yüzyıl Sahnesini Belirliyor

Tiyatroda Postmodern ve Dijital Teknolojinin Getirdikleri

Kaynakça

Dizin

_

Ayşın Candan

Viyana Üniversitesi’nde tiyatro bilimi okuyan Prof. Dr. Ayşın Candan, 1972 ile 1974 arasında ABD’de New York Eyalet Üniversitesi Binghamon’da reji dalında yüksek lisans eğitimi gördü. Ardından bu kurumda bulunan Max Reinhardt Arşivi’nde asistan olarak çalıştı ve 1979’da Viyana Üniversitesi’nde tiyatro bilimi konusundaki doktora öğrenimini tamamlayarak yurda döndü.

Muhsin Ertuğrul’un İstanbul Belediyesi Şehir Tiyatrosu’nda, genel sanat yönetmenliği yaptığı son dönemde dört yıl dramaturg olarak çalışan ve reji asistanlığı ile yönetmenlik yapan Prof. Dr. Ayşın Candan, 1981-97 arasında Mimar Sinan Üniversitesi Sahne ve Görüntü Bölmü’nde öğretim üyeliğini sürdürdü. Bunun yanı sıra Anadolu ve İstanbul Üniversitesi Devler Konservatuvarlarında, Marmara ve Boğaziçi Üniversitelerinde “Tiyatro Tarihi”, “Dramaturgi” ve “Türk Tiyatrosu” dersleri verildi. 1990’da New York’ta Fullbright, 1993’te Berlin’de Goethe Enstitüsü burslarıyla çağdaş tiyatro araştırmaları yürüttü. 1997’de Viyana Üniversitesi’nde konuk öğretim üyesi olarak ders veren Candan, 1996’dan bu yana Uluslararası Tiyatro Antropolijisi Okulu (İSTA) oturumlarına katılmakta, Yeditepe Üniversitesi ile İstanbul Bilgi Üniversitesi’nde öğretim üyeliği yapmaktadır.