Çocukluğun sosyal, siyasal ve kültürel tarihi, toplumda cinsiyet bağlamında biçimlenmiş egemen söylemin yaratmış olduğu rol dağılımını ve bunun sonucunda oluşan değer yargılarına kaynaklık eden zihniyet dünyasını öğrenmemizi sağlar. Modernizmin günümüzde ulaştığı çocukluk algısı ise, sadece çocuğa ait ve “naiflik” içeren bir tespitin dışında, aynı zamanda yetişkinliği de içine alan, daha geniş ve ideolojik verilerle yüklenmiş bir çerçeveyi de çizer. Bir başka deyişle modern çocukluk paradigması, tahayyül edilen, bu anlamda hedeflenen yetişkinliğin ve yaratılmak istenen toplumsal yapı içinde en başta eğitimde ulaşılmak istenen “ulvi” amaçların da varacağı sınırları belirler._x000D_
_x000D_
İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi öğretim üyesi Dr. Güven Gürkan Öztan, Türkiye’de Çocukluğun Politik İnşası adlı bu eserinde, Türkiye Cumhuriyeti’nin uluslaşma sürecinde Tanzimat’la başlayan dönüşümleri, bunların Meşrutiyet ve Cumhuriyet dönemlerinde aldığı farklı biçimlenmeleri, “yurttaş çocuk”tan “milliyetperver çocuk”a ve son kertede “cumhuriyet çocuğu”na kadar uzanan değişik nitelendirmelerin ideolojik temellerini ele alıyor_x000D_
_x000D_
Yazara göre Türkiye’de çocuk için itaat, “erdem” olduğu kadar kaçınılmaz bir zorunluluktur. Kültürel kodlara, tüm milliyetçi ve militarist unsurlarıyla ulus-devlet olma çabalarının politik veçheleri eklendiğinde, çocuk hem bir kez daha çocuklaşır hem de beklentiler açısından “çocuk”tan fazla bir şey oluverir. Geleneksel evlât rolüne, yeni rejime uygun “milli sorumluluklar” eklenir. Otoriteye bağlılık, çocuk için bu toprakların kökleşmiş “lider kültü”nü daha anlamlı bir hale getirerek, yaşamın vazgeçilmez öğesi haline sokar. Yetişkinlerin dahi birer “talebe” olduğu bir toplumda çocuklar hiç “büyümez”…_x000D_
_x000D_
“G. Gürkan Öztan kitabında, inşa edilen benliklerimizden biri olarak “çocukluğun” tarihte ne tür değişimler geçirdiği, bu değişimlerin hangi kültürel ve politik bağlamlarla ilişkili olduğu sorularına ilişkin literatürü de inceleyerek, ağırlıklı olarak Cumhuriyetin ilk yıllarında çocukluğun politik inşasının, özellikle dönemin milli eğitim müfredatı ve çocuk edebiyatı üzerinden nasıl okunabileceğini tartışmaktadır.”_x000D_
_x000D_
Prof. Dr. H. Birsen Örs, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi_x000D_
_x000D_
 

Giriş

BİRİNCİ BÖLÜM Batı’da ve Osmanlı Devleti’nde Çocukluğun Kısa Tarihi
Ortaçağ’dan 20. Yüzyıla Çocuğa Bakışta Değişen Paradigmalar
Modern Dönemde Batı’da Çocukluk İmgesinin Kuruluşu
Batı’da “Yurttaş Çocuğun” İnşası ve Çocukluğun Militarizasyonu
Osmanlı Döneminde Çocukluğun Toplumsal ve Politik Dönüşümü
Tanzimat’tan II. Meşrutiyet’e Osmanlı Toplumunda Modern Çocukluğun Doğuşu
II. Meşrutiyet’in İlânı ve “Yurttaş Çocuk”
Trablusgarp ve Balkan Savaşları: “Milliyetperver Çocuğun Doğuşu”

İKİNCİ BÖLÜM Cumhuriyetin İlk Yıllarında Cumhuriyet Çocuğuna Atfedilen Özellikler
Cumhuriyet Çocuğunun “Medenilik Alâmetleri” ve Dünya Ülkeleri
Cumhuriyet Çocuğunun “Militer Hasletleri”: Savaşkanlık ve Kahramanlık
Cumhuriyet Çocuğunun İktisadi Özellikleri ve Sosyal Yardımlaşma
1929 Krizi Sonrasında Çocukların “İktisadi Erdemleri”
“İdeal Çocuğun Değişmez Özellikleri”: Dürüstlük ve Çalışkanlık
Okumanın Erdemi
“Cumhuriyetçi Eşitlik”: Zengin-Fakir Ayrımını Silikleştirme Çabası ve Sosyal Yardım
Çocuk Edebiyatına Yansımaları
Cumhuriyet Çocuğunun Fiziksel Özellikleri ve Çocuk Bakımı
Jimnastik ve Spor
Beslenme, Uyku ve Temizlik
Çocuğu Salgın Hastalıklardan ve Zararlı Alışkanlıklardan Koruma
Çocuk Edebiyatına Yansımaları türkiye’de çocukluğun politik inşası

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Cumhuriyetin İlk Yıllarında “Milli Pedagoji” ve Cumhuriyet Çocuğunun Yetiştirilmesi
“Milli Pedagoji” ve Çocuk Yetiştirme
“Terbiye Ediciler” ve “Vazifeleri” Üzerine
Terbiyenin Mütemmim Cüzü: “Düzene ve Otoritereye İtaat”
Çocuk Edebiyatına Yansımaları
Cumhuriyet Çocuğunun Ailesi
Çocuk Hikâye ve Masallarında Kadın-Erkek Modelleri ve İlişkilerine Dair Birkaç Örnek
Ulus İnşası Döneminde Çocuk Eserlerinde Etnisist, Zenofobik Vurgular ve Dil Meselesi
Cumhuriyet Çocuğunun İnşasında Dini Motiflerin İzini Sürmek
Cumhuriyet Çocuğunun İnşasında Mekânlar ve Simgeler
Cumhuriyet Çocuğunun Öteki’sini Bulmak
“İşbirlikçi” ve “Hain” Gayrimüslimler
Sarayın “Yozluğu”, Halkın “Saflığı”
Genel Değerlendirme
Kaynakça
Dizin

Kitap, Türk modernleşmesinin çocukluk üzerindeki değişimin izini sürerken aynı zamanda “otorite” – “itaat” ilişkisinin ve farklı ideolojik paradigmaların yaşamın içerisine nasıl yerleştirildiğini görmek, Osmanlı’nın son dönemi ile Cumhuriyet dönemine bir de bu şekilde bakmak isteyenlerle buluşmayı bekliyor.
Elif Çağlı, 7 Eylül 2013, Bianet

http://bianet.org/biamag/toplum/149713-iktidarin-gozunden-yeni-nesil-cocuk-tan-daha-fazlasi

_

Güven Gürkan Öztan

İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nü bitirdi. Yazar, 2009 yılında “Türkiye’de Çocukluğun Politik İnşası” adlı doktora tezi ile İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde doktorasını tamamladı. Tezi kitaplaştırılarak, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları’ndan Türkiye’de Çocukluğun Politik İnşası (2011) adıyla yayınlandı. Türkiye’de resmî ideoloji, milliyetçi akımlar, milliyetçilik-toplumsal cinsiyet ilişkisi, militarizm ve kent kültürü konuları başta olmak üzere makaleleri Toplum ve Bilim, Doğu-Batı, Dipnot, Düşünen Siyaset, Eğitim-Bilim-Toplum gibi dergilerde yayımlandı. İnci Ö. Kerestecioğlu’yla birlikte Türk Sağı: Mitler, Fetişler ve Düşman İmgeleri (2012) adlı derlemesi İletişim Yayınları tarafından okuyucuya sunuldu. Yazarın akademik makalelerinin yanı sıra farklı dergi ve gazetelerde yayımlanmış çok sayıda deneme, eleştiri ve inceleme yazısı mevcuttur.