Uluslararası Sosyal Güvenliğin Evrensel Sefaleti: Politika, Hukuk, Uygulama (1919-2018)

Önsöz

BİRİNCİ BÖLÜM Kavramlar ve Dönemler
Kavramlar: Sosyal Sigortadan Sosyal Korumaya
Sosyal Transfer
Sosyal Koruma
Sosyal Güvenlik
Sosyal Yardım
Sosyal Koruma Tabanı yada Sosyal Taban
Dönemler: Hak Temelli Dönemselleştirme
“Hak” Temeline Dayanan Üç Dönemli Evrim Modeli Önerisi
Üç Aşamalı Evrim Yaklaşımı
“Üç Kuşak” Yaklaşımı
Üç Kuşaklı Normlar Söylemi
Öğretiden Bazı Görüşler
Değerlendirme

İKİNCİ BÖLÜM Sosyal Güvenlik Belgelerine Toplu Bakış: Normların Güncellik ve Onay Sorunları
UÇÖ’de Normların Güncellik ve Onay Sorunu
Sosyal Sigortalar Hakkı Dönemi Belgeleri
Sosyal Güvenlik Hakkı Dönemi Belgeleri
Sosyal Koruma Tabanlı Sosyal Güvenlik Hakkı Dönemi Belgeleri
Genel Durum
BM Sözleşmelerinin Güncellik ve Onay Sorunu
Avrupa Sosyal Şartı’nın Güncellik ve Onay Sorunu

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Uluslararası Çalışma Örgütü ve Sosyal Sigorta Hakları Dönemi
Anayasal İlkeler
“Refah ve Sınıfların Uzlaşması” Yerine “Sosyal Adalet”
“Sosyal Sigortalar”ın Tasarıdan Çıkarılması
Şemsiye Kavram: “Çalışma Koşulları”
Sosyal Sigortanın Çıkarılmasının Anlamı
Sözleşme ve Tavsiyeler
Kuruluş Öncesi Yıllardaki Gelişmeler
Sosyal Sigorta Hakları Sözleşme ve Tavsiyelerine Genel Bakış
Genel Değerlendirme

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Uluslararası Çalışma Örgütü ve
Sosyal Güvenlik Hakkı Dönemi
Filadelfiya Bildirgesi Öncesi
Atlantik Şartı’na Tam Destek: UÇK Kararı
Beveridge Raporu’nun Hazırlanmasına Katkı
Anayasal İlkeler
İnsan ve Sosyal Odaklı Anayasal Belge: Filadelfiya Bildirgesi
Evrensellik Yaklaşımı ve İçeriğiyle Filadelfiya Bildirgesi
Filadelfiya Bildirgesi’nde Sosyal Güvenlik ve Sosyal Koruma Kavramları
Sözleşme ve Tavsiyeler
Yeni Paradigmanın Öncüleri: 67 ve 69 Sayılı Tavsiyeler
Genel Olarak
Gereksinmesi Olan Herkese Temel Gelir
Tüm Nüfusa Eksiksiz Tıbbî Bakım
Göçmen İşçiler İçin Ayrımcılık Yasağı ve İşlem Eşitliği
İki Katlı Yapı Paradigmasının Alt Sınırı: 102 Sayılı Sözleşme
Sözleşme Yerine Tavsiye ve Aşamalı Yapılanma Yaklaşımı
Genel Olarak
İçeriği
Sosyal Devletin Altın Çağının “Üst Norm” Sözleşmeleri
İlk Dönem Yöntemine Geri Dönüş
Anneliğin Korunması
İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları
Sakatlık, Yaşlılık ve Ölüm
Tıbbî Bakım ve Hastalık
Üst Norm Tavsiyeleri
Eşit İşlem, Fırsat Eşitliği ve Hakların Korunması Normları
Yurttaş Olanlar ve Olmayanlar Arasında Eşit İşlem
Göçmen İşçiler İçin Fırsat ve İşlem Eşitliği
Yaşlı Kişilerin Eşit İşlem Hakkı
Göçmen İşçilerin Sosyal Güvenlik Haklarının Korunması
Genel Değerlendirme

BEŞİNCİ BÖLÜM Birleşmiş Milletler ve Sosyal Güvenlik Hakkı Dönemi
Birleşmiş Milletler’in Kuruluş Sürecinde Sosyal Güvenlik
Saint-James Sarayı Bildirisi’nde Sosyal Güvenlik
Atlantik Şartı’nda Sosyal Güvenlik
Birleşmiş Milletler Bildirisi
Birleşmiş Milletler Anayasası
İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi
Herkese Sosyal Güvenlik Hakkı
Herkese Güvenlik Hakkı
Herkese İşsizliğe Karşı Korunma Hakkı
Herkese Yeterli Yaşam Düzeyi Hakkı
Anne ve Çocukların Özel Bakım ve Yardım Görme Hakkı
Herkese İnsan Hakları Düzeni Hakkı
Bildirge ve Sosyal Koruma “Hakkı” Sorunu
Değerlendirme
Sözleşmeler ve Komite Kararları
Mültecilerin ve Vatansızların Statülerine İlişkin Sözleşmeler
Mültecilerin Statüsüne İlişkin Sözleşme Vatansızların Statüsüne İlişkin Sözleşme
Her Türlü Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Uluslararası Sözleşme
Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesi
Herkese Sosyal Güvenlik Hakkı
Sosyal Güvenlik Hakkının Diğer Bileşenleri
Herkese Yeterli Bir Yaşam Düzeyi, Yaşam Koşullarını Geliştirme ve Açlıktan Kurtulma Hakları
Herkese Sağlık Hakkı
Değerlendirme
Komite’nin Genel Yorum Kararı ve Sosyal Koruma Tabanlarına İlişkin Açıklaması
Genel Yorum Kararı
Sosyal Koruma Tabanlarına İlişkin Açıklama
Kadınlara Karşı Tüm Ayrımcılık Biçimlerinin Kaldırılması Uluslararası Sözleşmesi
Çocuk Hakları Sözleşmesi
Tüm Göçmen İşçilerin ve Aile Bireylerinin Haklarının Korunması Uluslararası Sözleşmesi
Engellilerin Hakları Sözleşmesi
Büyük Uluslararası Konferanslarda Yoksulluk ve Sosyal Güvenlik / Sosyal Koruma Sorunları
Viyana Bidirgesi ve Eylem Programı
Sosyal Kalkınma Kopenhag Bildirisi ve Eylem Programı
Yoksulluğun İstihdamla Önlenmesi ve Sosyal Koruma
Sosyal Korumasız Binyıl Bildirgesi
Genel Değerlendirme

ALTINCI BÖLÜM Birleşmiş Milletler Örgütü’nün Aşırı Yoksulluk ve İnsan Hakları Raporlarında Sosyal Güvenlik / Sosyal Koruma Sorunu
Sosyal Güvenliksiz / Sosyal Korumasız Yaklaşım Yılları
Bölünmezlik İlkesi ve İnsan Hakları Sorunu Olarak Yoksulluğa Doğru: Danilo Türk’ün Raporları
Tüm İnsan Haklarını Kapsayan Sorun Olarak Yoksulluk: Leandro Despouy’un Raporları
Aşırı Yoksulluk ve İnsan Haklarının Yadsınması Semineri
Sosyal Güvenliksiz Yaklaşımın Sürmesi: Anne-Marie Lizin’in Raporları
Sosyal Güvenliksiz Genel Sekreter Raporları
Sosyal Güvenliksiz Yaklaşımın Sürmesi: Arjun Sengupta’nın Raporları
Sosyal Güvenlikli / Sosyal Korumalı Yaklaşım Yılları: Carmona’nın Raporları
“Acıma” Değil “İnsan Hakları” Sorunu Olarak Yoksulluk
Sosyal Koruma Sistemlerinin Bileşeni Olarak Parasal Transfer Programları
Yoksulluğa Karşı Savaşım ve Sosyal Koruma Çalışmalarında İnsan Haklarının Yeri
Katkısız/Sosyal Ödemeler Sorunu
Sosyal Güvenlik Hakkı ve Devletin Yükümlülükleri
Sosyal Koruma ve Kalkınma İçin Binyıl Hedefleri
Yeniden Ekonomik Canlanma ve Aşınan Sosyal Koruma Sistemleri
Yönlendirici İlkelerin Tamamlanması ve Uygulanması
Adalete Erişme, Katılım Hakkı ve Ücretsiz Ev İşi Sorunları
Genel Değerlendirme

YEDİNCİ BÖLÜM Avrupa Konseyi ve Sosyal Güvenlik Hakkı Dönemi
Avrupa Konseyi Statüsü
Sözleşmeler
Sosyal Güvenlik Rejimlerine İlişkin Avrupa Ara Anlaşmaları
Avrupa Sosyal ve Tıbbî Yardım Sözleşmesi
Avrupa Sosyal Şartı
Genel Olarak
ASŞ ve Kavramlar
Sosyal Güvenlik Hakkı
Sosyal ve Tıbbî Yardım Hakkı
Sosyal Refah Hizmetlerinden Yararlanma Hakkı
Yaşlıların Sosyal Korunma Hakkı
Değerlendirme
Komite’nin Görüşleri
Avrupa Sosyal Güvenlik Kodu
Avrupa Sosyal Güvenlik Sözleşmesi
Çiftçilerin Sosyal Korunması Avrupa Sözleşmesi
Göçmen İşçinin Hukuksal Statüsüne İlişkin Avrupa Sözleşmesi
Gözden Geçirilmiş Avrupa Sosyal Güvenlik Kodu
Gözden Geçirilmiş Avrupa Sosyal Şartı
Genel Değerlendirme

SEKİZİNCİ BÖLÜM Küresel Sosyal Meydan Okumalar: Evrensel Sefaletin Sayısal Göstergeleri
Üçüncü Binyıl Öncesinde ve Sonrasında Dünyada Sosyal Durum
Sosyal Korumalı Nüfusun Coğrafyası
Zenginliklerin Yığışması
Yoksulluk ve İnsanca Çalışma
Yaratılan Zenginliklerin Eşitsiz Dağılımı
İçinden Çıkılmaz Bir Sorun: Eşitsizlik
Aşırı Yoksulluk ve Açlığı Yarı Yarıya Azaltma Hedefi
“Uyanalım!” Çağrısı, İstihdam ve Sosyal Koruma Krizi, Elaltında Tutulması
202 Sayılı Tavsiye Öncesinde Durum
Sosyal Koruma Tabanının Zorunluluğu
Kriz Döneminde ve Sonrasında Evrensel Sosyal Kapsam
İşsizlik ve Çalışan Yoksulluğu
Yeni Demografik Bağlamda İstihdam ve Sosyal Koruma Sorunu
202 Sayılı Tavsiye Sonrasında Sayılarla Sosyal Durum
Uygulamada Sosyal Koruma ve Sosyal Yardım Programları
Dünyada Sosyal Koruma Raporu
Binyıl Hedefleri ve Kronikleşen Aşırı Yoksulluk
Çalışan Kadınlar ve Sosyal Koruma Tabanları
Ücretli İşi Olmak, Sosyal Koruması Olmak Değil
Avrupa Birliği’nin Sosyal Açığı
Genel Değerlendirme

DOKUZUNCU BÖLÜM Uluslararası Çalışma Örgütü’nde Sosyal Koruma Tabanlı Sosyal Güvenlik Hakkı Dönemine Doğru
Yol Haritasının Erken Evresi
Yasal Kapsam Dışındakilerin Sosyal Koruması
Yoksulluğa Karşı Savaşımın Önceliği
UÇÖ’nün Uluslararası Sermaye Kuruluşlarıyla İşbirliği
Küresel Ekonominin Sosyal Güvenliksiz Evrensel Sosyal Tabanı
Yol Haritasında İlk Dönemeç: İnsanca Çalışma Gündemi ve Sonrası
Sosyal Koruma ve Sosyal Güvenliğin Güçlendirilmesi
İnsanca Çalışma Açığının Azaltılması
Sosyal Güvenlik: Sorunlar, Meydan Okumalar ve Perspektifler
Sosyal Güvenlik ve Herkes İçin Kapsam Kampanyası Kararı
Sosyal Korumanın Kayıtdışı Ekonomide İyileştirilmesi
365 Sosyal Güvenlik ve Herkes İçin Kapsam Kampanyasının Başlatılması
Yoksulluğu İnsanca Çalışma Yoluyla Aşmak
Küresel Ekonominin Sosyo-Ekonomik Tabanının Bileşeni Olarak Asgari Sosyal Koruma
Hakça Küreselleşme, Sosyo-Ekonomik Taban ve UÇÖ
Sosyal Güvenliksiz Bir Konuşma
Sosyal Güvenlik Alanında Perspektifler ve Çerçeve Anlaşma Önerisi
Çalışma Dünyasında Değişimler ve Sosyal Güvenliğin Geleceği
Sürdürülebilir Kalkınma, İnsanca Çalışma ve
Asgari Sosyal Taban
Yol Haritasında İkinci Dönemeç: Hakça Bir Küreselleşme İçin Sosyal Adalet UÇÖ Bildirgesi ve Sonrası
Sosyal Güvenliğin Sosyal Korumanın Alt Başlığına Dönüştürülmesi
İnsanca Çalışma, Meydan Okumalar, Eşitsizlikler
Küresel İstihdam Krizi ve “Uyanalım!” Uyarısı
Küresel İstihdam Paktı ve Sosyal Koruma Tabanı
Kapsamı Yaygınlaştırma Stratejilerinin Uzmanlarca Tartışılması
Sosyal Koruma Tabanı ve Basamakları
Tavsiyenin Yaklaşım ve İçeriğinin Belirginleşmesi
Sosyal Korumanın, Özellikle Sosyal Güvenliğin Stratejik Hedefi Sorunu
Sosyal Güvenlik ve Hukukun Üstünlüğü
Hakça ve İçerimci Bir Küreselleşme İçin Sosyal Koruma Tabanı
Genel Konferans’ın Yol Haritasına Nokta Koyması
Hukuksal Boşluğun Yeni Bir Belgeyle Doldurulması
Herkes İçin Sosyal Güvenlik Stratejisinin Uygulamaya Konulması
UÇÖ Dışındaki Destekler ve Çeşitli Gelişmeler
Dünyada Sosyal Durum Raporu
Birleşmiş Milletler’in Asgari Sosyal Koruma Girişimi
Binyıl Hedefleri Doruk Toplantısı
Başka Uluslararası Destekler
Genel Değerlendirme

ONUNCU BÖLÜM Uluslararası Çalışma Örgütü ve Sosyal Koruma Tabanlı Sosyal Güvenlik Hakkı Dönemi
Üst Normların “Uzatmalardaki” Sonuncusu ve Diğerleri
Zamanın Ruhuna Uygun Yeni Bir Sözleşmeye Doğru
Yarının Sosyal Güvenliğini Düşünme Zamanı
Değişen Çalışma Dünyasında Yarının Sorunları
Zamanın Ruhuna Yanıt Veren Yeni Kurallar
Bütünleşik Sosyal Güvenlik Yaklaşımı
168 Sayılı Sözleşme
176 Sayılı Tavsiye
Anneliğin Korunması
Ve Sonrası
Üçüncü Dönemin Temel Belgesi: Sosyal Koruma Tabanları Tavsiyesi
Sosyal Güvenlik ve Sosyal Koruma İlişkisi Sorunu
Yaklaşım ve Dayanaklar
Amaç ve Uygulama Alanı
İlkeler ve İçerik
İlkeler
Sosyal Koruma Ulusal Tabanları
Sosyal Güvenliği Yaygınlaştırma Ulusal Stratejileri
Ulusal İzleme
Genel Değerlendirme

ON BİRİNCİ BÖLÜM Sosyal Koruma Tabanları Tavsiyesi Sonrası
UÇÖ Bağlamındaki Gelişmeler
Örgüt’ün Yüzüncü Yılı ve Çalışmanın Geleceği Sorunu
Yeni Demografik Bağlamda İstihdam ve Sosyal Koruma Sorunu
Hakça Göç
Dünyada Sosyal Korumanın Görünümü
Sosyal Diyalog ve Sosyal Koruma Tabanları
Çalışmanın Geleceği Konusunda Yüzüncü Yıl Girişimi
Değişim İçindeki Çalışma Dünyasında
Çalışanların Korunması Sorunu
Sosyal Koruma (Çalışanların Hakları) Tartışmasına İlişkin Karar ve Sonuçlar
Kayıtdışı Ekonomiden Kayıtiçi Ekonomiye Geçişte İlk Düzenleme
Kimsenin Dışlanmaması İçin Evrensel Sosyal Koruma
Sosyal Adaleti İlerletme ve Sosyal Koruma
Yoksulluğun Kökünü Kazıma ve 2030 Programı
Atipik İstihdam ve Sosyal Güvenlik
2016-17 Programının Uygulanması ve Sonuçları
Dünyada İstihdam ve Sosyal Sorunlar
Sosyal Korumada Toplumsal Cinsiyet Eşit(siz)liği
Dünyada Sosyal Koruma Raporu 2017-19
Genel Olarak
Çocuklar ve Aileleri İçin Sosyal Koruma
Çalışma Yaşındaki Erkek ve Kadınlar İçin Sosyal Koruma
Yaşlı Kadın ve Erkekler İçin Sosyal Koruma
Sağlıkta Evrensel Kapsama Doğru
Sosyal Korumada Bölgesel Eğilimler
Sosyal Korumada Küresel Görünüm ve Evrim Perspektifleri
21. Yüzyıl İçin Etkili Sosyal Koruma
Sosyal Koruma Tabanları İçin Bağış Çağrısı
BM Bağlamında Gelişmeler
BM Organları ve Sosyal Koruma Tabanları
2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündemi
Asgari Sosyal Koruma ve Sosyal Karışıklıklar
Alston’ın Aşırı Yoksulluk ve İnsan Hakları Raporları
Üst Kavram ve Hak Olarak Sosyal Koruma ve Sosyal Koruma Tabanı
Aşırı Yoksulluk ve Aşırı Eşitsizlikler Arasındaki Bağ Sorunu
Sosyal İnsan Haklarının Marjinalliği ve Çözüm Önerileri
Sosyal Koruma Sistemlerinin Evrensel Temel Gelirle Tamamlanması
Yoksulların Ayaklar Altına Alınan Kişisel ve Siyasal Hakları
Uluslararası Para Fonu ve Sosyal Koruma Sorunu
Aşırı Yoksulluk Dışındaki Raporlarda Yaklaşım
Rio+20 Konferansı: İstediğimiz Gelecek’te Sosyal Koruma
İstikrar Önlemlerinin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Hakları Üzerindeki Etkileri
İnsanî İlerlemenin Sürekliliği
Sosyal Koruma Tabansız ve Tabanlı Yaklaşımlar
Bugünden 2030’a Herkes İçin Onur: Yoksulluğun Kaldırılması
Sosyal Koruma Tabanları Girişiminin Önemi
Yoksulluğun Kaldırılması İkinci Onyılının Sonuna Doğru Sosyal Koruma
Genel Değerlendirme

ON İKİNCİ BÖLÜM Genel Sonuçlar: Aykırı ve Eleştirel Görüşler, Öneriler
Sonuç: Hakkın Adı Sosyal Güvenlik
Sonuca Gelmeden Sonuç İçin Erken Notlar
Sosyal Adalet ve Tabanı
Hukuk ve Uygulama Boyutlarının Bölünmezliği
Ölü Doğan 1944 Belgeleri
Sosyal Koruma Tabanları İçin Seçenekler: BM Sözleşmesi mi, Ek Protokol mü, Komite mi?
Komite Nasıl Yapmalı?
Komite 2015 Açıklamasında Ne Yaptı?
Komite Ne Yapmalı?
102 Sayılı Sözleşmeye Ek Protokol
Söz Eylem’indir
EK BÖLÜM Sosyal Güvenlik Hukuku ve Sosyal Politika Öğretilerinin Sosyal İnsan Haklarıyla İmtihanı
Önemli Rica
Özet
Giriş
2004 Değişikliği Öncesinde Öğreti
1924 Anayasası Döneminde Öğreti
1961 ve 1982 Anayasaları Sonrasında Öğreti
2004 Değişikliği Sonrasında Öğreti
Sonuç ve Değerlendirme
Kaynakça
Yayınlanmayan Makaleye İlişkin Belgeli Açıklama ve Notlar
Özet Ön Açıklama
Zorunlu Önnot
Okurlar İçin Zorunlu Üç Açıklama
Ek Not: Zorunlu Önnot Sonrasındaki Gelişmeler
1. Çalışma ve Toplum Yayın Kurulu Üyelerine Yazdığım Mektup (22.12.2016)
2. Çalışma ve Toplum Yayın Kurulu’nun Yanıtı (26.12.2016)
3. Yayın Kurulu Yanıtına Yanıtım (27.12.2016)
4. Makaleye Yeni Eklemeler İçin Üç Kısa Açıklama
5. Üçüncü Girişim
6. Dördüncü Girişim
Genel Kaynakça
Dizin

_

Mesut Gülmez

Prof. Dr. Mesut Gülmez, lisans eğitimini İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde 1966 yılında tamamladı ve Fransa’da “Yönetim Bilimi” alanında doktora eğitimi aldı. 1981’de “Sosyal Siyaset” ve 1988’de “Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri” dallarında doçent ve profesör unvanlarını

aldı. 1998-1999’da, BM İnsan Hakları Eğitimi Onyılı Ulusal Komitesi üyesi olarak görev yaptı. Ius Primi Viri International Association’ın (IPV) İnsan Hakları Eğitimi Onyılının Uygulanması Uluslararası Komitesi üyesidir. Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı’nın kurucu ve Türkiye İnsan Hakları Kurumu Vakfı’nın kurucu ve ilk yönetim kurulu üyesidir. 2002-2005 arasında, TBB İnsan Hakları Araştırma ve Uygulama Merkezi’nin Danışma Kurulu ile Yürütme Kurulu üyesi görevlerinde bulundu. 2013-2015 arasında, UNESCO Türkiye Millî Komisyonu İnsan Hakları İhtisas Komitesi üyesi olarak görev yaptı. İnsan Hakları Araştırma ve Derleme Merkezi Müdürü görevinde bulunduğu TODAİE’de; “Türkiye’de Çalışma İlişkileri”, “Uluslararası Çalışma İlişkileri”, “İnsan Haklarının Uluslararası Korunması” derslerini verdi, çeşitli konularda seminerler yaptı. 1992-2003 arasında, AÜ SBF’de “Uluslararası Sosyal Politika” dersini okuttu. AÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü’nün ÇEEİ doktora programında, “İnsan Hakları Belgelerinde Sendikal Hak ve Özgürlükler” dersi verdi. 2009-2013 arasında, uluslararası ve ulusal düzeylerde dönüşümlü olarak düzenlenen Sosyal Haklar Sempozyumları ile 2014-2017 yılları arasında Sosyal İnsan Hakları Sempozyumlarını gerçekleştiren Akdeniz, Pamukkale (2), Kocaeli (2), Muğla Sıtkı Koçman, Uludağ ve Anadolu Üniversiteleri’ne, sempozyumların düzenleme kurullarında yer alarak katkıda bulundu.

Çok sayıda armağan kitapta, dergi, gazete ve ansiklopedilerde makale ve yazıları yayınlandı. Bazı kitapları şunladır: Türkiye’de Çalışma İlişkileri (1936 Öncesi), 1983, 1991, TODAİE Yay.; Türkiye Belgesel Çalışma İlişkileri Tarihi (1936 Öncesi), 1983, TODAİE Yay.; Memurlar ve Sendikal Haklar, 1990, İmge Yay.; Dünyada Memurlar ve Sendikal Haklar, 1996, TODAİE Yay.; İnsan Hakları ve Demokrasi Eğitimi: Egemenlik İnsanındır, 2001, TODAİE Yay.; Kamu Görevlileri Sendika ve Toplu Görüşme Hukuku, 2002, TODAİE Yay.; Birleşmiş Milletler Sisteminde İnsan Haklarının Korunması, 2004, TBB Yay.; Uluslararası Sosyal Politika, 2000, TODAİE Yay., 2003 ve 2008, Hatiboğlu Yay.; Avrupa Birliği ve Sosyal Politika, 2008, Hatiboğlu Yay.; 4/C Anarşisi: Hukuksuz Dayanaklarıyla 4/C ve 4/C’liler, 1965–2012, 2012, Legal Yay.; Sosyal Haklarsız ‘Yeni’ Anayasa mı, 2013, Hatipoğlu Yay.; Sendikal Hakların Ulusalüstü Kuralları, Oluşumu ve Uygulanması, 1919-2014, 2014, Hatipoğlu Yay.; Belgeleriyle Birleşmiş Milletler Türk Derneği Davaları (2000-2004), 2014, Selvi Yay.; İçimdeki Ukde, İş Hukuku ve Sosyal Politika Öğretilerinin Sosyal İnsan Haklarıyla İmtihanı, 2015, Siyasal Kitabevi Yay.

---