“Diğeri ile Karşılaşmada Ötekileştirme/meyi Anlamak: Türkiye’de Gençlerle Empati ve Eşitliği Tartışmak” başlıklı TÜBİTAK araştırmasının kitaplaşmış hali olan bu çalışma, farklı disiplinlerden ilgili literatürler ışığında, nitel ve nicel araştırmadan elde edilen veriler eşliğinde ötekileştirme/meyi anlamayı ve ötekileştirmeyle sonuçlanan eylemin belirleyenlerini saptamayı hedefliyor. “Ötekileştirme”, “ben/biz”i inşa ederken “diğeri”nden kendini ayırmanın vardığı uç nokta olarak tanımlanabilir. Diğerini kendinle aynı düzeyde; aynı haklara sahip ve aynı ahlaki düzlemde görmeyen, önyargıyı da içeren ötekileştirme süreci; kişinin bir diğer kişiyi bir grubun parçası olarak değerlendirerek, ona belli birtakım negatif algı ve tutumlarla yaklaşmasıdır. 2,5 yıllık bir araştırma sürecinin ardından ortaya çıkan bu çalışmadaki amaç, işte bu ötekileştirme sürecinin nasıl gerçekleştiğini, hangi belirleyiciler etrafında geliştiğini ve hangi biçimlerde kurgulandığını ortaya koymak; ötekileştirme mekanizmasının nasıl işlediğini anlamaya çalışmak ve ortaklıkları, farklılıkları, süreci etkileyen temel faktörleri belirlemektir.

Giriş

Kavramsal Çerçeve: “Ötekileştirme”ye Dair Literatür Taraması
Sosyal Bilimler’de “Öteki” Sorunsalı
Hakkaniyet ve Ötekileştirme/me
Politik Hoşgörü/Hoşgörüsüzlük
Kolektif Kimlik Oluşumu ve “Öteki”
Tarihin Sosyal Temsilleri ve Kolektif Hafıza
Siyasal Sosyalizasyon Kurumları, Aktörleri ve Araçları
Psikoloji Yazınında Ötekileştirme Süreçleri
Kimlik Oluşumu
Kolektif Siyasal Kimlik
Önyargı, Kalıpyargılar ve Tehdit Algısı
Diğerinden Ötekiye Geçiş: mÖtekileştirmeyi Destekleyen Mekanizmalar
Ahlâki Temeller Kuramı (ATK)
Ayrımcılık
Ahlâki Dışlama
İnsandışılaştırma
(İç)Grubun Yüceltilmesi ve Üstünlüğü
Kolektif/Grup Mağduriyeti
Ötekileştirmenin Dışına Çıkabilmeyi Sağlayan Süreçler/Faktörler
Ötekileştirmeyi Engelleyen Bilişsel Faktörler
Bilişsel Karmaşıklık
Sosyal Kimlik Karmaşıklığı
Atıfsal Karmaşıklık
Temel Bilişsel İşlevler ve Kapasite
Ötekileştirmeyi Engelleyen Sosyal ve Duygusal Faktörler
Çokkültürlülük ve Hoşgörü
Empati
Grup Temelli Empati
Grup Temelli Empatinin Ölçümü
İnsanlıkla Özdeşleşme
Türkiye’de Ötekileştirme’ye Dair Yazın
“Ötekileştirme” Kavramını Merkeze Alan Çalışmalar
Osmanlı’dan Türkiye Cumhuriyeti’ne Geçiş ve Cumhuriyet Dönemi’nde Kimlik Oluşumu
Öteki’ne Dair Çalışmalar
“Öteki”nin Temsili; Sosyal Dışlanma ve Ayrımcılık Pratikleri ve Öyküleri
Medya
Toplumsal Algı Araştırmaları
Toplumsal Cinsiyet ve Cinsel Yönelim
Etnik Kimliğe Dair Örnek Kürtler
Gayrimüslim Örneği Ermeniler
Göçmenlere Dair Örnek
Türkiye’de Sosyal Psikoloji Yazını’nda “Ötekileştirme”ye Dair Çalışmalar
Siyasal ve Grup Kimlikleri
“Öteki” Olan Gruplara Dair Çalışmalar
Türkiye’de Ötekileştirmeme/Empati Yazını
Empati Üzerine Geliştirilen Ölçeklerin Uyarlanmasına İlişkin Çalışmalar
Empati ve Ahlâki Muhakeme Arasındaki İlişkiyi İrdeleyen Çalışmalar
Empati ve Sosyal Kimlik/Öteki Üzerine Yapılan Çalışmalar
Empati ve Saldırgan Davranışlar Arasındaki İlişkiyi İrdeleyen Çalışmalar
Empati ve Kişilik Özellikleri, Bilişsel Süreçlere İlişkin Çalışmalar
Farklı Disiplinlerde Empati Çalışmaları
Türkiye’de Gençlik Çalışmaları
Türkiye’de Gençlerin Siyasal Katılım Süreçleri
Siyasal Katılımın Boyutları
Siyasal Katılımın Belirleyicileri
Türkiye’de Gençlerin Tutum ve Değerleri ile İlgili Çalışmalar
Araştırma Yöntemi: Nitel ve Nicel Araçlarla Ötekileştirme/me’yi Anlamak
Niteliksel Araştırma
Derinlemesine Görüşmeler
Derinlemesine Görüşme Mülakat Formu
Görüşmelerden Elde Edilmesi Beklenen Bilgilerin Belirlenmesi
Görüşme Akışının Hazırlanması
Modüllerin Geliştirilmesi
Görüşme Akışının Test Edilmesi
Görüşmelerin Gerçekleştirilmesi
Derinlemesine Görüşmelerin Analiz Edilmesi
Odak Gruplar
Niceliksel Araştırma
Soru Formunun Hazırlanması
Anket Akışı
Soru Formunun Test Edilmesi
Örneklem Yapısı
Anketlerin Gerçekleştirilmesi
Görüşülecek Kişilerin Seçimi
Anketör Eğitimi
Saha Uygulaması
Denetimler ve Kalite Kontrolleri
Veri Girişi ve Analiz
Bulgular
Derinlemesine Görüşmeler
Kimliklerin İfade Biçimleri
Kimliklerin İfade Edilme Yolları: Ben’den Biz’e Geçiş...
Grup Olarak Aynı Olmak
Grup Olarak Farklıyız
Grup Olarak Aile Olmak
Grup İçinde Farklıyım
Kapsayıcı Kimlik
Kimliklerin İfade Edilme Yolları: Mağduriyet
Sosyal Dışlanma ve Ayrımcılıkla Karşılaşma
Yok Sayılma
Kimliklerin İfade Edilme Yolları: Pratikler
Kimliklere Atfedilen Olumlu Özellikler
Halktan Yana Olmak
Farklılıklara Saygı-Hoşgörü
Farkındalık
Maddiyata Önem Vermeme
Diğer Olumlu Tanımlamalar
Kimliklerin Reddi
Kimliklerin Oluşması
Sosyalizasyon
Sosyalizasyon Aktörleri 1: Aile
Pekiştirici Rol
Pratikler
Tarihçe
Rol Modeller
Engelleyici Rol
Tedirgin Ailenin Yok Sayıcı/Saklayıcı/Gizleyici Rolü
Sosyalizasyon Aktörleri 2: Eğitim
Pekiştirici Rol
Pratikler
Rol Modeller
Engelleyici Rol
Sosyalizasyon Aktörleri 3: Mahalle-Çevre
Pekiştirici Rol
Mahalleye Atfedilen Özellikler
Engelleyici Rol
Deneyimler
Pozitif Deneyimler
Pratikler/Eylemler
Metinler-Etkinlikler
Gezi Protestoları
Olumsuz Deneyimler
Kırılmalar
Kırılmalar: Çevresel Değişiklik
Kırılmalar: Farklı Metinler - Sanatsal Etkinlikler
Kırılmalar: Birebir Karşılaşmalar
Kimliklerin İfade Biçimi Gündem ve Tarih Okumaları
Bir Çatışma Olarak Türkiye’nin Sorunları
Kutuplaşma
Dindar Laik Çatışması
Devlet-Halk Çatışması
Kimliklerin Gözünden Türkiye’nin Yakın Tarihi
Şahit Olunan Olaylar
Ötekiler
Öteki Olarak Tanımlanan Gruplar
Parti-İdeolojiye Dayanan Gruplamalar
Yaşam Tarzına Bağlı Gruplamalar
Etnik/Mezhepsel Gruplamalar
Ötekileştirme Fiili/Eylemini Anlamak
Sesi Fazla Çıkmak
Samimi Değiller
Hak Etmiyorlar
Ötekileştiriyorlar
Diğer Yargılar
“Ötekiler Çünkü...”: Atfedilen Olumsuz Sıfatlar
Ahlâksızlık
Bağnazlık-Fanatiklik
Sığ-Cahillik
Kötü Niyetli-Bencil
Şiddet Kullanıyor
Dirayetli Olmama
Ötekileştirmeme
Anlamak-Diğerine Hak Vermek
Anlamak-Kendini Yerine Koymak
Saygı Duymak
Tespit
Sonuç Olarak
Odak Gruplar
Sivil Toplum Odağı
Diğer Odaklar ve “İdeal Dünya Tahayyülleri”
Niceliksel Bulgular
Demografik Bulgular
Sosyalleşme Süreçleri
Büyüme Ortamı
Mekânsal Hareketlilik
Kültürel Deneyimler
Çocukluk Deneyimleri: Dinsel ve Siyasal Pratikler
Sivil Katılım
Siyasal Katılım
Değerler
Siyasi Değerler
Schwartz Değerleri
“Ahlaki Temeller Kuramı” Değerleri (ATK)
Empati
Sağ Kanat Yetkeciliği (SKY)/Sosyal Baskınlık Yönelimi (SBY)
Kimlikler: Biz...
Grupla İlişkilerin Belirleyicileri
Kimlikler: Diğeri/Öteki
Kimlikler: Karşılaşmalar

Sonuç
Ek Tablolar
Kaynakça
Dizin

Eşitsizlikler içinde yaşamayı neden problem etmiyoruz? Bu çalışmayı yaparken anlamaya çalıştığımız husulardan biri de buydu.
Pınar Uyan Semerci, 21 Mart 2018, RGB

https://www.youtube.com/watch?time_continue=2&v=Z0IZeV9_pec

_

Elif Sandal Önal

Lisans eğitimini Orta Doğu Teknik Üniversitesi Psikoloji Bölümünde bitirdikten sonra aynı bölümdeki Sosyal Psikoloji Yüksek Lisans Programını “Avrupa Birliği’nin Sosyal Temsilleri” konulu tez çalışması ile tamamladı. Halen İstanbul Bilgi Üniversitesi Siyaset Bilimi bölümünde doktora tezini yazmaktadır. Araştırmalarını politik psikoloji alanında; farklı sosyal ve politik kimliklere sahip kişilerin bir arada yaşama pratikleri, gruplararası çatışma ile ayrımcılık, önyargı, ahlaki dışlama ve ötekileştirme konuları üzerine yoğunlaştırmaktadır. Bunların yanı sıra, etnik ve ulusal kimliklerle milliyetçilik, kozmopolitanizm ve insanlıkla özdeşleşme konuları da çalışma alanları arasındadır.

Emre Erdoğan

Galatasaray Lisesi ve Boğaziçi Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü’nden mezun olan Emre Erdoğan aynı bölümde doktorasını tamamladı. 1996’dan itibaren kamuoyu araştırmaları yapan Erdoğan 2003 yılında bağımsız bir araştırma şirketi olan Infakto RW’yu kurdu. 2005 yılından itibaren Boğaziçi Üniversitesi ve İstanbul Bilgi Üniversitesi’nde yarı zamanlı olarak Araştırma Metotları ve İstatistik dersleri veren Erdoğan, 2015 yılından itibaren İstanbul Bilgi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nde tam zamanlı öğretim üyesi olarak çalışmaktadır. Doç. Dr. Erdoğan; dış politika ve kamuoyu, siyasal katılım, genç ve çocuğun iyi olma hali; gönüllülük, sosyal sermaye ve sosyal gelişim konularında çok sayıda araştırma yürütmüş ve yayın yapmıştır.

Pınar Uyan Semerci

İstanbul Bilgi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nde öğretim üyesi olan Uyan Semerci, 2007 yılından beri Göç Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi müdürlüğü yapmaktadır. Lisans, Yüksek Lisans ve Doktora derecelerini Boğaziçi Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü’nden alan Uyan Semerci’nin akademik çalışma alanları siyaset felsefesi, karşılaştırmalı siyaset, sosyal politika ve sosyal bilimlerde metodolojidir. Prof. Dr. Uyan Semerci; evrensellik, adalet, haklar, katılım, vatandaşlık, insani gelişim, yapabilirlik yaklaşımı, yoksulluk, göç, kolektif kimlik oluşumları ve çocuğun iyi olma hali konularında birçok araştırma projesi yürütmüş, makale ve kitap yayını yapmıştır.