Gazetecilik tehlike altında mı? Sansür, siyasi baskı, yıldırma, iş güvensizliği ve gazetecilerin kaynaklarına yönelik sistemli saldırılar, dünyanın her yerinde devam ediyor. Ayrıca bunlara fiziksel saldırıları, misilleme eylemlerini, yargısal tacizleri, tutuklamaları, hapis cezalarını ve en sonunda ölümleri de eklediğinizde ortaya vahim bir tablo çıkıyor. Peki tehditlere, giderek büyüyen bu tehlikeye karşı ne yapacağız? Bu kitapta kendi alanlarında uzman on yazar demokratik toplumlarda gazeteciliğin işlevlerini ele alıyor. Yazarlar aynı zamanda “elverişli ortam” kavramının anlamını; demokrasi, insan hakları ve hukukun üstünlüğü için gerekli zemin üzerinde tartışarak açıklarken, gazeteciliğin bu üç temelle arasındaki sıkı bağları irdeliyor. Avrupa Konseyi’nin bu çok önemli çalışmasının günümüz Türkiye’sinde yaşananlara da ışık tutacağına inanıyoruz.

 

Önsöz
Nils Muiznieks

1 İfade Özgürlüğüne Dair Pozitif Yükümlülükler: Sadece Bir Potansiyel mi? Gerçek Bir Güç mü?
Tarlach McGonagle
Giriş
Teorik ve Normatif Temeller
Pozitif Devlet Yükümlülükleri ve Özel Aktörler
Kamusal Tartışmalara Herkesin Katılmasına Elverişli Bir Ortam
İfade Özgürlüğünün Dış Surları
Kamusal Tartışmalar
Kamusal Tartışmaların Yeniden Yapılandırılması
Devletlerin Pozitif Yükümlülükleri ve Kamusal Tartışmalar
Görüş ve Düşüncelerin Korkusuzca İfade Edilmesi
İnciten, Şok veya Rahatsız Eden Görüş ve Düşünceler
Sonuç

2 Gazetecilere Yönelik Uluslararası İnsan Hakları Koruması
Sejal Parmar
Giriş
Küresel Bir Mesele
Gazetecilerin İnsan Hakları ve Korunması: Ön Meseleler
Hakların Harekete Geçirilmesi
“Gazeteci”nin Tanımı
Gazetecilerin Demokratik Bir Toplum Açısından Önemi
Gazetecilerin Korunmasına Yönelik Pozitif Yükümlülükler
Cezasızlığın Etkilerinin Tanınması
Devlet Yükümlülüklerinin Çerçevesi
Soruşturma, Kovuşturma ve Cezalandırma Yükümlülüğü
Soruşturma Yükümlülüğü
Genel Değerlendirmeler
Bağımsızlık
Sürat
Etkililik
Soruşturma ve Yargı Süreçlerine Erişim
İlgili Kişilerin Korunması
Kadın Gazeteciler
Kovuşturma ve Cezalandırma Yükümlülüğü
Zamanaşımı Süreleri
Cezanın Orantılılığı
Telafi Yolları
Koruma Yükümlülüğü
Önleme Yükümlülüğü
Genel Değerlendirmeler
Önlemeye Elverişli Bir Ortamın Beslenmesi
İfade Özgürlüğüne Yönelik Suçlar
Düşündüğünü Açıkça Söylemek
Eğitim ve Öğretim
Veri Toplama
Kadın Gazeteciler
Özgür Bir Medya Ortamı
Kaynakların Gizliliği
Hakaret Suçu
Sonuç

3 Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin İhlalleri Telafi İçtihadı Medya Özgürlüğünün Korunmasına Yeterince Katkıda Bulunuyor mu?
Başak Çalı
Giriş
Avrupa İnsan Hakları Sisteminde Telafi İçtihadı
Avrupa İnsan Hakları Sisteminin Telafi İçtihadı ve Medya Özgürlüğü
Mahkeme’nin Standart Belirleyen Hükümleri ve Uygulama
Strazburg Standartları: Ulusal Mahkemenin Gerekçesine Odaklanılması
AİHM’nin Standart Belirleme Hükümleri ve Diğer Uygulayıcı Aktörler
Mahkeme’nin Uygulama Odaklı Hükümleri
Özel ve Acil Bireysel Tedbirler
Yarı-pilot ve Pilot Kararlar
Sorumlu Mahkemeler ve Parlamentolar: Medya Özgürlüğünün Korunması Açısından İkincilik İncelemesinin Rolü Nedir?
Mahkemenin Telafi İçtihadı ve Öneriler
Sonuç

4 AİHM’nin 10. Maddesi ile Avrupa Konseyi Standartları Kapsamında Gazetecilerin Haber Toplama ve Bilgiye Erişim Özgürlüğü ve Bilgi Uçuranların Korunması
Dirk Voorhoof
Giriş
AİHS 10. Madde
Medya ve Gazetecilerin Özgürlüğüne Ait Sınırlamalara Ulusal Hükümetlerin Karar Vermesi Artık Mümkün Değildir
Kamu Bekçisi Olarak Medya, Gazeteciler, STK’lar ve Sivil Toplum
Resmi Belgelere Erişim Hakkına Doğru
Bilgi Uçuranların Korunması
Bilgi Uçuranların Korunması ve Gazetecilerin Haber Kaynaklarını Koruma Hakkı
Bilgi Uçurmanın Korunması ve İfade Özgürlüğü
Guja Davası: Bilgi Uçurmanın Altı Kriteri
Mahkeme’nin AİHS 10. Maddeye Yönelik İhlal Tespit Ettiği Diğer Bilgi Uçurma Davaları
Bilgi Uçurma ve Avrupa Konseyi’nin Politikası

5 Türkiye’de Muhalif Düşüncenin Susturulması ve İfade Özgürlüğü
Yaman Akdeniz - Kerem Altıparmak
Giriş
Türkiye’de İfade Özgürlüğünün Durumu
İfade Özgürlüğü Konusunda AİHS ve Avrupa Konseyi İlkeleri
Türkiye’de Muhalif Düşüncenin Susturulması ve İfade Özgürlüğü
Muhalif Görüşlerin Yoğun Kovuşturmalar ve Ceza Soruşturmaları Yoluyla Susturulması
Muhalif Görüşlerin Yayın Yasaklarıyla Susturulması
Muhalif Görüşlerin İnternet İçeriklerinin Zorla Kaldırılması ve Erişim Engelleme Kararları Yoluyla Susturulması
Muhalif Görüşlerin Yüksek Tazminat Talepli Hukuk Davaları Yoluyla Susturulması ve Cevap Verme Hakkının İhlali
Muhalif Görüşlerin Alternatif Başka Yöntemlerle Susturulması
Sonuç

6 Avrupa’da Kamu Medya Hizmeti: Sessiz Bir Paradigma Değişikliği mi?
Katharine Sarikakis
Avrupa’nın İletişim Alanlarında Yaşanan Krizler
ERT’nin Kapatılışından Ertopen’a: KMH Yönetimi İçin Dördüncü Model?
Avrupa’da Kamu Medya Hizmetinin Durumu: Dağılıyor mu?
Sonuç

7 Etik Gazetecilik: Avrupa’da Sorumlu Habercilik İçin Bir Esin Kaynağı
Aidan White
Giriş
Gazetecilik ile Özgür İfade Arasındaki Fark
Krizden Hareketle Yeni Bir Etik Gazetecilik Tasavvuruna Doğru
Gazeteciliğin Temel Etik Kuralları
Gazetecilik Eylemlerinin ve Gazetecinin Tanımı
Etik Sorunlar: Öz-düzenlemeye Dair Güven Telkini
Etik Sorunlar: Medyada Çıkar Çatışmaları
Etik Sorunlar: Gazetecilik ve İnternet
Etik Sorunlar: Büyük Veri, Doğrulama, İntihal ve İlk Yazan Olma Hırsı
Etik Sorunlar: Nefret Söylemi ve Terörizm
Konuşmacının Konumu veya Statüsü Nedir?
Söylemin Kapsamı Nedir?
Konuşmacının Niyeti Nedir?
Söylemin İçeriği ve Biçimi Nedir?
Ekonomik, Sosyal ve Siyasi İklim Nasıl?
Sonuç: Medya Politikası ve Etiği İçin Yeni Bir Ortam

8 Gazeteciliğin İkilemleri: Profesyonel Gazetecilik ve Medyanın Sürdürebilirliğinin İnternet ile İmtihanı
Eugenia Siapera
Giriş
(Aracılı) İletişim Süreci
Değişen Bir Ekosistem
Gazetecilikte Üretim
Endüstriyel Gazeteciliğin Evrimi
Üretime Dijital Sekte
Ödeme Duvarları Döşemek
Dijital Gazetecilikte İşgücü
Biçim ve İçerik
Kurumsal Faktörler
Medyayla Bağlantılı Faktörler
Biçim
Canlı Bloglama
Veri Gazeteciliği
Okurlar, Kullanıcılar, Kamuoyu, Kitleler
Ortadan Kaybolan Okurlar ve Değişen Alışkanlıklar
Kullanıcı-üretici Haline Gelen Kullanıcılar
İlişkilerin Yeniden Biçimlendirilmesi
Sonuçlar

9 İnternet ya da Okurun Sahnede Belirmesi: Rue89 Deneyimi
Pierre Haski

Dizin

_