Göç, gitgide küçülen dünyamızda yaşanmakta olan en önemli toplumsal olgulardan biri olmaya devam ediyor. Yaşlı kıtamızın bir köşesinden diğerine, bir ülkesinden başkasına akan göçmenler yerleştikleri topraklara yeni ilişkileri taşırken, yeni kimliklerin de oluşmasını sağlıyor. Bugün Cumhuriyet Türkiyesi’nin beş milyona yakın yurttaşı, çoğunluğu Avrupa’da olmak üzere dünyanın her yerinde söz konusu bu kimliğin belirlediği ilişkileri her gün yeniden üretiyor.

Göç olgusu üzerine elli beş yıldan beri kuramsal ve uygulamalı araştırmalarını sürdüren Prof. Dr. Nermin Abadan-Unat bu çalışmasında, demografik hareketlerin tarihçesini, bunun Türk toplum yapısında yarattığı değişimleri ve uluslararası alanda oynadığı rolü irdelemektedir. Yapıtında bu değişimlerin sonucunda ortaya çıkan kuşaklararası farklılıkları ve ulus-devletin yeni işlevlerini inceleyen Abadan-Unat, küreselleşme çarkına giren yeni Türk göçmenlerin, göçmen veren ve alan birçok ülke vatandaşı gibi farklı bir yurttaşlık bilincine ulaştığını saptarken; “ikili”, “üçlü” ve “çoklu” kimliklerin çifte vatandaşlık statüsünü de aşarak yeni bir kimliğe sahip, yeni tip insanı yarattığını belirtmektedir.

Bitmeyen Göç, ilk basımından bugüne göç çalışmaları alanında temel başvuru kitabı oldu. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları olarak, yıllarını bu çalışmalara vermiş değerli bilim insanı, öncü hocamız Prof. Dr. Nermin Abadan-Unat’a bir kez daha saygılarımızı sunuyoruz.

 

Bu kitap Türkiye’nin kırk yıllık göç deneyimlerinin tarihçesine ilişkin kişisel çalışmalarımın ürünüdür. Kitabın bazı bölümlerinde aynı konular birden fazla ele alınmış bulunmaktadır. Konuların tekrarı, sorunların giriftliginden ileri gelmektedir. Amaç, kuramsal tartışmalarla birlikte ampirik araştırmalardan da örnekler vermektir. Eksiklerle dolu olmakla beraber bu yapıtın yetişen genç araştırmacılarda boşlukları doldurma isteğini uyandırması, onların da bitmeyecek olan bilgi piramidine yeni tuğlalar eklemeleri içtenlikle dileğimdir.

Nermin Abadan-Unat

Tablo ve Grafik Listesi
Birinci Baskı İçin Teşekkür
İkinci Baskı İçin Teşekkür
Üçüncü Baskı İçin Teşekkür
Üçüncü Baskıya Önsöz

Giriş
Küreselleşme ve Göç
Küreselleşme Üzerine
Kimlik Sorunu
Göç ve Devlet Politikaları
Küreselleşmenin Karşıtları
Ulusötecilik - Transnationalism
Küresel/Yerel-Glokalizm
Çokkültürlülük

BİRİNCİ BÖLÜM 21. Yüzyılda Türkiye’nin Dış Göçünün Yeni Sorunları
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, Seçim Yasalarında Yapılan Değişiklikler
2014 Cumhurbaşkanlığı seçimi: Avanti I
Yurtdışı Seçmenlerin Tepkileri
7 Haziran 2015 Genel Seçimlerine Yurtdışından Katılma: Avanti II
Almanya’nın Göç Politikaları ve Kimlik
Türkiye’ye Gelen Sığınmacıların Sayısı ve Sorunları
Yabancı Düşmanlığı, İslamofobi ve Göç
Göç ve İltica Alanında Sorgulanacak Konular

İKİNCİ BÖLÜM Uluslararası Göçün Kuram ve Kavramları
Göç Kuramlarının Başlangıcı
Uluslararası Göç Hareketlerinin Çağdaş Çözümlemeleri
Neoklasik Ekonominin Makro Kuramı
Neoklasik Ekonominin Mikro Kuramı
“Yeni Ekonomi” Kuramları
İkiye Bölünmüş (Segmented) Emek Piyasası Kuramı
Dünya Sistemleri Kuramı
İlişkiler Ağı (Network) Kuramı
Kurumsal Kuram
Kümülatif Nedensellik
Göç Sistemleri Kuramı
Kuramların Yorumu

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Türk Dış Göçünün Aşamaları: Konuk İşçilikten Ulus-Ötesi Yurttaşlığa
Küresel Göç Hareketinin Özellikleri
Avrupa’nın Emperyalist Atılımları ve Göç
Avrupa’nın Üçüncü Dünyayı Göçe Zorlaması
Birinci Dünya Savaşı Sonrasının Getirdikleri
Sömürgeciliğin Tasfiyesi ve Bağımsızlık Hareketleri
Ekonomi, Verimlilik ve İşgücü İhracı
Türk Dış Göçünün Özellikleri
Yeni “Güney Avrupa”
Azgelişmişlik ve Göç
Türk Dış Göçünün Aşamaları: 1950’li Yıllardan 2000’li Yıllara
1950’li Yıllar
Bireysel Girişimler
Özel Aracılar
1960’lı Yıllar
İkili Anlaşmalar ve Devlet Eliyle “Artan İşgücü İhracı”
Bireysel Göçmen Yerine “Gastarbeiter” (Konuk İşçi)
1970’li Yıllar
Ekonomik Kriz ve Yabancı İşçi Akımının Durdurulması
İllegal İşçilere Af
Yurtdışına Yerleşme, Ailelerin Birleşmesi, Çocuk Paraları
1980’li Yıllar
Çocukların Eğitim Sorunları
Yoğun Dernekleşme Hareketleri
Sığınma İsteklerinin Artması
Siyasal Partilerin Göç Politikaları
Dönüşü Özendiren Yasalar
1990’lı Yıllar
1992 Yabancılar Yasası
Yabancı Düşmanlığı
Yabancılar ve Kimlik Tartışması
Döviz Transferleri, Tasarruflar ve Sosyal İçerikli Türk Yasaları
Gönderilen Tasarruflar
Ulusal ve Yabancı Kaynaklı Kredi İlişkisi
Ulusal Çapta Özel Kredi Tahsisi
Yabancı Kaynaklı Kredi Tahsisi
Köy Kalkınma Kooperatifleri (KKK)
Türk İşçi Şirketleri
Göç ve Toplumsal Yapı
Nitelikli İşgücünün Yitirilmesi
Toplumsal Hareketlilik
Türk Toplumunda Yeni Bir Öğe: “Almanyalı”
Ortadoğu’ya Türk İşgücü Akımı
Ortadoğu Ülkelerinin Demografik Özellikleri
Ortadoğu’da Türk İşgücü
Ortadoğu Ülkelerinde Sosyal Güvenlik Yasaları

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Alan Araştırmaları
1963 Federal Almanya Araştırması
Araştırmanın Metodolojisi ve ÖrneklemFederal Almanya’ya Giden İşçilerin Özellikleri
Türk İşçilerin Sosyo-Ekonomik Statüsü ve Gelir Durumları
İşçilerin Konut Durumu: Heim (Kolektif Yurtlar)
Türk İşçilerinin Endüstri Yaşamı Karşısındaki Tutumları
İş Aktinin Gerçekleştirilmesi
İş Kazaları
Türk İşçilerine Verilen Meslekî Eğitim
Türk İşçilerin Sendika ve Derneklerle İlişkileri
Türk İşçilerinin Serbest Zaman Faaliyetleri
Türk İşçileri ve Alman Toplumu
Türk İşçilerinin Dinsel İnanç ve Tutumları
Türk İşçilerinin Örgütlenmiş, Resmî Dinsel Faaliyetleri
Türk İşçilerinin Dinsel Tutumları
İşçilerin İstikbal Projeleri
Türk İşçileri ve Anavatan
Sonuç
1975 Boğazlıyan Araştırması: Göç ve Gelişme
Araştırmanın Kuramsal Temelleri
Dış Göçün Yerel Gelişme Üzerindeki Etkisi
Yurtdışına Göç Etmek Üzere Başvurulan Çeşitli Kanallar
Yozgat’tan Yurtdışına Gidenlerin Seçtikleri Yollar
1. Örnek Olay: Yurda Dönen Bir İşçinin Anıları
2. Örnek Olay: 17 Aylık Macera
Dış Göçü Kullanmayı Amaçlayan Kamusal ve Özel Girişimler
3. Örnek Olay: “Hayalî” Dokuma Fabrikası (Yozkoop)
4. Örnek Olay: Yerel İktidar Yapısı Nedeniyle Yıkılma Tehlikesi Geçiren Un Fabrikası
Yurtdışı Göç ve Yönetimsel Koordinasyon Eksikliği
Yurtdışına Giden İşçilerin Yatırım Tercihleri
5. Örnek Olay: Alan Memnun, Satan Memnun
Dış Göçün Boğazlıyan İlçesi Üzerindeki Sosyal Etkileri
6. Örnek Olay: Hazine Dairesi
Araştırmanın Sonuçları
Uluslararası İşgücü Dağılımında Eşitsizlik
Kırsal/Kentsel Nüfusta Demografik Değişimler
Yanıltıcı Yatırım Biçimleri, Uluslararası Rekabette Azalma
Tüketim Eğilimlerinin Artması
Toplumsallaşma ve Siyasal Katılımın Sınırlı Kalması
Aile Yaşamının Değişmesi, Kişisel Beklentilerin Farklılaşması
Araştırmanın Kuramsal Yorumu
İşgücü Göçünün İstihdam Alanındaki Sınırlı Etkileri
Yurtdışındaki İşçilerin Gönderdikleri Paraların Endüstriye Etkileri
Yurda Dönen İşçilerin Ekonomik Rolleri ve Yatırım Tercihleri
Bölgesel Gelişmede Devletin Rolü
Yurtdışından Gönderilen Paralar ve
Dış Ticaret Açığının Kapatılması
Yurtdışına İşgücü Gönderiminin Türkiye’nin İnsangücü Yapısına Etkileri
Türkiye’nin Ekonomik Bağımlılığının Artmakta Oluşu
Sosyal ve Siyasal Hayata Sınırlı Katılım

BEŞİNCİ BÖLÜM Türk Dış Göçü ve Toplumsal Süreçler
Dış Göç ve Türk Göçmen Kadınları
Uluslararası Göç Sürecinde Türk Kadınları
Türk Göçmen Kadın İşçilerinin Özellikleri
Kentleşme, Endüstrileşme ve Göç Gibi Toplumsal Süreçlerin Bir Sonucu Olarak “Özgürleşme”
Türk Göçmen İşçi Kadınlarının Statüleri, Çalışma Koşulları ve Endüstriyel İş Türüne Uyumları
Ailede Yapısal Değişiklikler
Toplumsal Rollerde Değişme
Kadınların Ekonomiye Katılma Biçimleri ve Aile Bütçesinin Denetimi
Kızların Kendilerinden Küçük Kardeşlerine Bakma Yükümlülüğü
Tasarruf ve Yatırım Eğilimleri
Göçün Anayurtta Kalanlar ve Özellikle Kadınlar Üzerindeki Etkisi
Türkiye’deki Parçalanmış Ailelerin Tipolojisi
Karar Alma ve Otorite
Geride Kalanların Tüketim Kalıpları
Kadınların Ev Dışında Çalışmalarına İlişkin Tutumları
Faal Nüfustaki Türk Göçmen Kadınları
Sonuç
İkinci, Üçüncü Kuşakların Eğitim, Dil ve Uyum Sorunları
Yapısal Marjinallik
Kültürel Kimlik
Yetişkinler Arasında Bir İletişim Aracı Olarak Dil
Öğrenim ve Uyum Açısından Dil
Avrupa Eğitim Sistemlerinde Seçicilik
Eğitim Modelleri Karmaşası
Türkçe Öğretimi, Kuran Kursları
Çocuk Eğitiminde Farklılıklar
Avrupa’daki Türklerin Medya Tüketim Alışkanlıkları
Tercih Görsel Medyadan Yana
Yabancı Medyanın Türkiye ile İlişkileri Sıcak Tutma Evresi: “Köprü Kurma” (1960-80)
Avrupa Yeni Bir Tüketici Grubu Keşfediyor: Medyada Türkçe Reklamcılık (1985-2000)
Medyada Din: İslâmcı Çokkültürlülük Denemesi, Berlin’deki Açık TV (1990-2001)
Avrupa’daki Yazılı Basın
Çokkültürlülük ve Üçüncü Kuşak
Sonuç
Avrupa’daki Türklerde Etnik Topluluklar, Etnik İşletmeler ve Etnik Siyaset
Göç ve Değişen Paradigmalar
Etnik İşletmeler
Etnik Topluluklar
Türk Göçmenler Arasında Değişik Kolektif Örgütlenme Biçimleri: İsveç, Hollanda, Fransa, Almanya Örnekleri
İsveç
Hollanda
Fransa
Almanya
Sonuç
“Euro-Türkler”de Sivil Toplum ve Din
Geçicilikten Kalıcılığa
Tarikata Dayalı Sufî Dernekler
İslâm Kültür Merkezleri Birliği (İKMB) Verband der İslamischen Kulturzentren, VIKZ
Nurculuk Cemaatı Islamische Gemeinschaft Jama’at un-Nur
Siyasal Kimlikli Dernekler
İslâm Toplumu Millî Görüş (IGMG)
Avrupa Türk İslâm Kültür Dernekleri Birliği (ATIB)
İslâm Cemaatleri ve Cemiyetleri Birliği (İCCB)
Avrupa Alevi Birlikleri Federasyonu (AABF)
Avrupa Nizam-ı Âlem Federasyonu (AFN)
Kamusal Dinsel Kuruluşlar
Diyanet İşleri Türk-İslâm Birliği (DİTİB)
Cem Vakfı
Türk Olmayan Müslüman Örgütler
Alman Müslümanlar
Alman Okullarında Din Eğitimi
Ailelerin Din Dersi Tercihleri
Alman ve Fransız “Ilımlı” İslâm’ı
Dinlerarası Diyalog Göstermelik mi?
Sığınma, Yabancı Düşmanlığı ve Diaspora
Siyasal ve Ekonomik Sığınma (İltica) Hareketleri
Almanya’da 1980’den Sonra Göç ve Sığınma Hareketleri
Yabancı Korkusu, Yabancı Düşmanlığı, Yabancıya Duyulan Kin
Türklere Yönelen Yabancı Düşmanlığı
Türkiye’den Gelen Sığınmacılar ve Örgütleri
Almanya’daki Kürt Örgütleri
Göçmen, Sığınmacı ve Diaspora

ALTINCI BÖLÜM Küreselleşme ve Göç
Küreselleşme, Göç ve Ulus-Devlet
Küreselleşme ve Ulus-Devlet
Ulus-Devlet ve Uluslararası Göç
Farklılıkların Denetimi
Merkeziyetçi Katma, Korporatist Katma
Ademi-Merkeziyetçi, Toplum Odaklı Katma
Merkeziyetçi, Devlet Odaklı Katma
Devletçi-Korporatist Katma
Çokkültürlülük (Multiculturalism)
Ulus-Ötesi Topluluklar
Ulus-Ötesi Toplulukların Getirdikleri
Euro-Türkler ve Euro-Şüpheciler (Euro-Sceptics)
Euro-Türkler ve Avrupa Birliği
Anayurt ve Yeni Yurt
Entegrasyon/Asimilasyon
Euro-Türkler ve AB
Yeni Kimliklerin Oluşumu
Euro-Türkler ve İslâm
Türk Halkının AB Üyeliğine Bakışı
Türkiye’de AB’ye Karşı Kuşkuculuk (Euro-Skepsis)
Avrupa Birliği Konusunda Genel Tutumlar
Ulusal-Yerel ve Avrupalı Kimliklere Karşı Tutumlar
Avrupa ve Avrupa Birliği’ne Karşı Duyulan Korkular
Dışlanma Korkusu
Geçmişin Anılarından Kaynaklanan Korkular
Ulusal Bağımsızlık ve Egemenliğin Zayıflaması
Dine Dayalı Korkular
Ulusal Birliğin Çözülmesi Korkusu
Ahlâkî Endişeler
Euro-Skeptiklerin Profili

YEDİNCİ BÖLÜM Yirmi Birinci Yüzyıla Girerken
Küreselleşme, Göç ve Çelişkiler
Kapsama (Insertion) ve Dışlama (Exclusion) Arasındaki Çelişki
Piyasa ve Devlet Arasındaki Çelişki
Artan Zenginlik ve Yoksullaşma Arasındaki Çelişki
“İlişkiler Ağı” (Network) ve “Ben” Arasındaki Çelişki
Küresel ve Yerel Arasındaki Çelişki
Ekonomi ile Çevre Arasındaki Çelişki
Modernizm ve Post-Modernizm Arasındaki Çelişki
Ulusal Vatandaş ile Küresel Yurttaş Arasındaki Çelişki
Günümüzde Göçmenlere Uygulanan Farklı Hukuk Rejimleri
Siyasal Katılma Biçimleri
Çokkültürlülük Politikaları

SEKİZİNCİ BÖLÜM Uluslararası Göç Alanında 2000 Yılından Sonraki Gelişmeler
Uluslararası Göçün Yeni Kategorileri
Etnik Kimliklerde Çeşitlenme
İllegal Göç Hareketlerinde Artış
Göçün “Kadınlaşması”
Yüksek Nitelikli “Geçici” Göçmenler (Expatriate)
Yatırımcı Göçmenler
Emekli Göçü
İklime Bağlı Göç
Sınır Aşırı Çalışma Göçü
Göç Politikalarında Köklü Değişiklikler: Çokkültürlülük Etrafındaki Kavram Tartışması
Fransa “Açık Topraklardan” (Terre d’Accueil) Seçmeli Göçe (Immigration Choisi)
Hollanda: Çokkültürlülüğe Veda, Zorunlu Asimilasyonu Özendirme
Danimarka: Hoşgörüye Dayalı Sığınma/Göç Politikasından Dışlanma ve Eleştiriyi Özendiren Eylemlere
Avusturya: Osmanlılar’ı Unutamayan Ülke
Almanya: Ulusal Politikanın Baş Hedefi “Bütünleşme”
İsveç, İngiltere: Çokkültürlülükten Vazgeçmeyen AB Üye Devletleri
AB’nin Ortak Göç Politikasının Hedefleri
2000’den Sonra Kadın Göçmenlerin Sorunları
Yasadışı İstihdam, Seks Ticareti
Müslüman Göçmen Kadınlar Arasında Kutuplaşma
Görücü Usulü ile Aile Kurma, Aile İçi Şiddet
Onur ve Töre Cinayetlerinin “Uluslararasılaşması”
Avrupa’daki İslâm
İslâm Korkusu, “Euro-İslâm”
Avrupa’daki Türklerin Yarını
Avrupa’daki Türk Nüfus Yapısı
Avrupa’daki Türklerin İkinci ve Üçüncü Kuşaklarının Toplumsallaşması
Türklerin Girişimciliği
Vatandaşlık Edinme
Ulus-Ötesi Toplumsal Kimlikleri Görmemezlikten Gelme
AB’de Çifte Uyruklu Türklerin Sayısı
Sığınmacıların Etnik Kökenleri
Türklerin Büyük Kentlere Yığılması
Kültürel Ulus-Ötesi Ulusçuluk: Farklılaşma ve Çözülme Karşısında Gençler
İleriye Bakış
Ekler
Seçilmiş Kaynakça
Konu Dizini
Kişi Dizini
Yer Dizini

Göç olgusunu küresel ve ulusal anlamda kavrayabilmek için Nermin Abadan Unat’ın Bitmeyen Göç -Konuk İşçilikten Ulus Ötesi Yurttaşlığa kitabını mutlaka okumak gerekir.
Doğan Hızlan, 7 Mart 2012, Hürriyet

http://www.hurriyet.com.tr/nermin-abadan-in-yasamini-okuyun-20071142

Nermin Abadan-Unat, Cumhuriyet’i kuran neslin en önemli temsilcilerinden biri. Unvanları saymakla bitmiyor. Türkiye’nin ilk kadın siyaset bilimcisi, ilk kadın senatörlerden, ilk kadın gazetecilerden, Mülkiye’nin ilk kadın asistanı, ilk kadın doçenti, ilk kadın kürsü kurucusu, Basın Yayın Yüksek Okulu’nun ilk kadın müdürü... Göç ve kadın hakları konusunda tartışmasız bir uluslararası otorite. Kendini sıfırdan inşa eden bir kadın…
Yenal Bilgici, 19 Ocak 2015, Hürriyet

http://www.hurriyet.com.tr/kelebek/hayat/dusecegiz-kalkacagiz-ama-ilerleyecegiz-27989294

Nermin Abadan Unat, isminin başına bir sıfat iliştirilmesi en zor olan kişi belki de. Bugün Türkiye’nin ünlü tarihçilerini, akademisyenlerini, gazetecilerini yetiştirmesi nedeniyle “Hocaların Hocası” olarak anılıyor. Aynı zamanda Türkiye’de kadın olarak gerek gazeteci gerek siyaset bilimci unvanlarıyla da tarihe geçmiş ve kuruluş yıllarının havasını nefes gibi içine çekmiş biri o.
29 Ekim 2017, HaberTürk

https://www.haberturk.com/cumhuriyetin-taniklari-nermin-abadan-unat-ve-inayet-bedirhan-haberturk-konustu-1691334

_

Nermin Abadan-Unat

After graduating Law in Istanbul University in 1944, Nermin Abadan Unat completed graduate studies at Minnesota University, 1952/53, and she introduced political science and women’s studies as a discipline in Ankara University. Her major area of interest is public opinion, electoral studies, constitutional issues and women’s rights. From 1963 on she focussed her interest in labour migration from Turkey to Europe, problems of migrant women, integration. After 1989 she moved to Istanbul and taught at Boğaziçi University in the Department of Political Science and International Relations. She was guest professor at Munich, Berlin, New York City, Denver, Georgetown, and UCLA – Los Angeles universities.