Dünden Bugüne Türkiye: Tarih, Politika, Toplum ve Kültür
Bu kitapta, kimi zaman geriye de bakarak, Türkiye’nin 21. Yüzyılın ikinci on yılının ortalarında, çeşitli alanlardaki görünümü ele alınmıştır. Konularında uzman yerli yabancı yazarların kaleme aldığı derlemede konular Tarih, Kültür, Politika, Toplum, Coğrafya ve Ekonomi başlığı altında beş kısımda incelenmiş, “büyük serüven”i işleyen yazılarda; Osmanlı Devleti’nin yükselişinden Birinci Dünya Savaşı’na ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuna, Atatürkçülükten sivil-ordu ilişkilerine, anayasalar ve siyasal sistemden siyasal kültüre, din ve siyasete, Kürtlere, Avrupa Birliği ilişkilerine, kadınların ve gençliğin sorunlarına, azınlıklara, çevre sorunlarından, nüfus ve göç hareketlerine, kentleşmeden sanayi, istihdam ve yoksullaşmaya, edebiyattan, sinema, müzik ve güzel sanatlara ilişkin konular değerlendirilmiştir. Bunun yanısıra her makalede konular görsel malzeme ile zenginleştirilmiş, en önemlisi yazarlar makalelerinde çok geniş kapsamlı bir Kaynakça’yı da titizlikle hazırlayarak okura sunmuştur.
Derleyenler ve Yazarlar
Türkçe Baskıya Önsöz
İngilizce Baskıya Sunuş
Birinci Kısım TARİH
Osmanlı Devleti’nin Yükselişi
Heath W. Lowry
Modern Osmanlı Dönemi
M. Şükrü Hanioğlu
İmparatorluğu Yeniden İnşa Etmek: Premodern Devletin Sonu, 1789-1839
Tanzimat: Bürokratik Despotluk, Ekonomik Liberalizm ve Aşırı-Batılılaşma
Abdülhamid Rejimi: Neopatrimonyalizm, Pan-İslâmizm ve Ekonomik Korumacılık
Jön Türkler ve İttihad ve Terakki Cemiyeti
Hasan Kayalı
Jön Türk Hareketinin İlk Safhası (1889-1908)
İkinci Safha: 1908 Devrimi
İttihad ve Terakki’nin Gücünü Sağlamlaştırması
İttihad ve Terakki Egemenliği
İmparatorluğun Çöküşü Sonrası Jön Türk Döneminin Devamlılığı ve Jön Türk Mirası
Birinci Dünya Savaşı ve Cumhuriyetin Kuruluşu
Sean McMeekın
19. Yüzyıldan Günümüze Osmanlı Ekonomi Mirası
Şevket Pamuk
Giriş
19. Yüzyılda Açık Ekonomi
Kurumsal Değişim
Savaşların Uzun Vadeli Sonuçları ve Cumhuriyet’te İktisadi Milliyetçilik
Türkiye Cumhuriyeti
Clement H. Dodd
İlk Cumhuriyet, 1923-60
Kürt Ayaklanması
Reformlar
Dış Politika, 1923-39
İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye
Demokratik Uyanış, 1945-60
İkinci Cumhuriyet, 1960-80
Siyasi Kaosa Doğru Sürüklenme
Dış Politika, 1960-80
Üçüncü Cumhuriyet, 1980-2002
Siyasi Değişim
Kürt Meselesi
Ekonomi, 1980-2002
Dış İlişkiler
2002’den Sonra Türkiye Atmosferi
Dış İlişkiler
İkinci Kısım KÜLTÜR
Sinema
Orhan Tekelioğlu - Savaş Arslan
Yeşilçam’ın Temaları
Türkiye’de Sinema: Uluslararası ya da Ulusaşırı?
Edebiyat
Talât S. Halman
Güzel Sanatlar
Walter B. Denny
Modern Türkiye’de “Güzel Sanatlar”: Tanım Meselesi
Türkiye’de Güzel Sanatların Erken Modern Tarihi
Osmanlı Kökleri
19. Yüzyıldaki Değişiklikler
Cumhuriyette Görsel Sanatlar: Kurumsal Değişiklikler
Müzeler
Yüksek Eğitim
Hamiliğin Mahiyeti ve Amacı
Sanat Tarihi ve Eleştirisi
Kamu Heykeli ve Şehir Planlaması
Şövale Ressamlığı
İkinci Dünya Savaşı’ndan Sonra Milli Kimlik ve Evrensel Modernizm
Milliyetçilikten Kozmopolitanizme
Görsel Sanatlar İçin Banka ve Vakıf Desteği
Özel Müze Sektörü
Yeni Yönelimler: İstanbul Bienali ve İstanbul Modern
21. Yüzyılda Türk Sanatı
21. Yüzyılda Gelenek ve Modernitenin Rolü
Müzik
Martın Stokes
Reform
Kozmopolitlik
Müzik ve Din
Gelecek Araştırma
İslâm
Davıd Shankland
Cumhuriyetçi Reformların Kabulü
Türk-İslâm Sentezi
Aleviler
Mimari Tarih Yazımı
Zeynep Çelik
Kimlik ve İdeoloji (1870-1950)
Tezler ve Araştırmalar (1950-80)
Yeni Yönelimler (1980-2010)
Televizyon ve Medya
Ayşe Öncü
“Fikir” Gazeteciliği ve Çelişkileri
Ticari Televizyonlar ve Magazin Haberciliğinin Hegemonyası
Medya Sektöründe Dev Sermaye Kuruluşlarının Hâkimiyeti
Devlet Televizyon Yayınının Marjinalliği
Politik Kutuplaşma ve “Ana Akım” Medya Kontrolü Üzerindeki Mücadeleler
Üçüncü Kısım POLİTİKA
Kemalizm/Atatürkçülük
Metin Heper
Çağdaş Medenileşme ve Modernleşme
Bilişsel Devrim
İslâm, Sekülerizm ve Laiklik
Milliyetçilik, Otoriterlik ve Demokrasi
Sonuç Mahiyetindeki Gözlemler
Sivil-Ordu İlişkileri
Ali L. Karaosmanoğlu
Askerî Vesayetin Tarihsel ve Kültürel Kökenleri
Vesayetin İkilemleri
İkilemleri Çözmek
Sonuç
Oy Verme Davranışı
Ali Çarkoğlu
Giriş
Türkiye’de Oy Verme Analizlerinin Kuramsal Temelleri
Mekânsal Oy Verme Yaklaşımları
Michigan Oy Verme Yaklaşımları
Merkeze Karşı Çevre: Türkiye Yönetimini Şekillendiren Bölünme
Merkez-Çevre Bölünmesinde Ampirik Yansımalar
Ekonomik Oy Verme Hipotezlerini Test Etme
Sonuçlar
Siyasal Kültür
Ersin Kalaycıoğlu
Giriş
Seçkinler Arası Güç Mücadelesi: Bir Kültürler Çatışması?
Kitle Siyaseti, Kültür ve Demokrasi
Sonuç ve Tartışma
Siyasi Partiler
Sabri Sayarı
Türkiye’de Partilerin Kökenleri ve Parti Sisteminin Gelişimi
Partilerin Kurumsal Çerçevesi
Parti Sistemi
Parti Örgütleri
Sonuç
Anayasalar ve Siyasal Sistem
Ergun Özbudun
Tarihsel Gelişim
1982 Anayasası’nın Vesayetçi Felsefesi
Devletin Temel Nitelikleri
Yasama Organı
Yürütme Organı
Yargı Organı
Anayasa Mahkemesi ve Kanunların Anayasa’ya Uygunluğunun Yargısal Denetimi
Anayasa’nın Değiştirilmesi
Sonuç
Sekülerizm
Elısabeth Özdalga
Sekülerizm Tipleri
Sekülerizmin Üç Dönemi
Önceki Gelişmeler
Sekülerizmin Daha Güçlü ve Daha Zayıf Formları
Sonuç
Din ve Siyaset
Binnaz Toprak
Dış Politika
Lenore G. Martın
Türk Dış Politikasında Güncel Meselelerin Arka Planı
Soğuk Savaş Sonrası Dış Politikanın İlk Safhası, 1990-2003
İkinci Safha: 2003’te Irak’ın İşgali ve Sonrası
Sonuç
Türkiye ve Avrupa Birliği
Nathalıe Toccı
AB-Türkiye İlişkilerindeki Med Cezirler
Türkiye’nin Meşakkatli Avrupa Yolculuğunu Açıklamak
Türkiye’nin Karşısındaki Bölünmüş Avrupa
Avrupa’nın Karşısında Değişen Bir Türkiye
AB ile Türkiye Arasında Faydalı Döngü ile Kısır Döngü Etkileşimi
Kürtler
Andrew Mango
Dördüncü Kısım TOPLUM
Kadınların Toplumsal Konumu ve Hakları
Zehra F. Kabasakal Arat
Aile ve Evlilik
Sağlık
Kadınlara Karşı Şiddet
Eğitim
Ekonomik Katılım ve İstihdam
Siyasette Kadınlar
Kadın Örgütleri ve Hareketleri
AB ve Kadınlar
Diğer Sorunlar ve Sorular
Sonsöz
Gençlik
Ayşe Saktanber - F. Umut Beşpınar
Cumhuriyetin “Atanmış Muhafızı”
Muhalif Siyasi Fail
Apolitik ve Sessiz Tüketici
Vatandaş Olarak Aktif, Toplumsal Olarak Kırılgan
Sonuç
Azınlıklar
Ioannıs N. Grıgorıadıs
Osmanlı Dönemi
Yakın Zamanlı Gelişmeler
Sonuç
Kentleşme ve Kentlilik
Tahire Erman
Türk Kentleşmesinin Tanımlayıcı Özellikleri
Türkiye Kentleşmesine Tarihsel Bir Bakış
1950-80 Dönemi
1980-2010 Dönemi
Kültürel Hiyerarşiler Temelinde “Kentsoyluluk” ve “Kentlilik”
1950-80: Kentli Seçkinin “Kentteki Köylüler” Üzerindeki Tahakkümü Olarak
Kentsoyluluk Söylemi
1980-2010: Tartışmalı Kentsoyluluk
Sonuç
Kentler
Alev Çınar
Ankara: Yeni Ulus için Yeni Merkez
Ulusal Tarz Olarak Modernizm
Ulusal Model Kent Olarak Ankara
Ankara Palas Oteli: Modernlik ve Medeniyetin Sahnelenmesi
Anıtkabir: Atatürk’ün Anıtı/Mozolesi
Kocatepe Camii: İslâm ve Moderniteyi Birleştirmek
Sonuç
Beşinci Kısım COĞRAFYA
Çevre
Fikret Adaman - Murat Arsel
Giriş
Güçlü Bir Devletin Çevre Konusundaki Başarısızlığı: Bir Paradoks
Türkiye’de Çevre Meselesi ve Devlet: İsteksizlik mi, Yetersizlik mi?
Güncel Dinamikler
Sürdürülebilir Kalkınmanın Olası Geleceği
Teşekkür
Demografi ve Dışarıdan Göç/Dışarıya Göç
Ahmet İçduygu
Giriş
Demografik Geçiş
Geçişin İlk Aşaması
Geçişin İkinci Aşaması
Geçişin Üçüncü Aşaması
Demografik Değişkenlerde Değişiklikler
Yaş Yapısında Değişiklikler: Demografik Bir Fırsat Penceresine Doğru
Geçişte Hareketlilik: İç ve Dış Göç Akışları
Sonuç
Altıncı Kısım EKONOMİ
Ekonomi Politik
H. Tolga Bölükbaşı
Giriş
Karşılaştırmalı Ekonomi Politik Yazınında Türkiye
Türkiye’nin Ekonomi Politiği: Değişen Kurumsal Matris
Üretim Rejimi
Bölüşüm Rejimi
Kamu Politikası Rejimi
Uluslararası Rejim
Siyaset ve Ekonomik Performans Arasındaki Etkileşimi Yeniden Değerlendirmek
Sanayi
Kamil Yılmaz
Giriş
Oluşum Sürecinde Bir Sanayi (1950-80)
1980 Sonrası Dönemde Dışarı Doğru Yönelim ve İmalat Sanayii
Politika ve Sanayi: Reel Ücret Artışlarının ve Gümrük Birliği’nin Etkisi
2001 Krizinden Günümüze İmalat Sanayii
Sonuç
İstihdam, Eşitsizlik ve Yoksulluk
Erol Taymaz
Altyapı: Türkiye’de Uzun Vadeli Demografik Trendler
2000’den Bu Yana İstihdam Kuşağı
Veri Kaynakları
İstihdamın Sektörel Kompozisyonu
İstihdam ve Emek Pazarları
Enformellik
Esneklik
Cinsiyet Boyutu: Kentli Kadınlar İçin Yetersiz Katılım Tuzağı
Eşitlik ve Yoksulluk
Sonuç
Oluşum Sürecinde Bir Sanayi (1950-80)
Serbestleşme
Bülent Gültekin
Giriş
1980’den Bu Yana Serbestleşme Süreci
Ticaret ve Döviz Kuru Rejimi
Finans Sektörünün Serbestleşmesi
Özelleştirme Programı
Sonuçlar ve Değerlendirme
İsim Dizini
Yer Dizini
Genel Dizin