İstanbullu Rumlar
Pera tarih boyunca İstanbul’da Fener’den sonra en fazla Rumun yaşadığı bölge olmuştur. 1804’te Galatasaray’da inşası tamamlanıp ibadete açılan ve Meryem Ana’ya adanan Panayia Kilisesi”nin açılış ayini ile birlikte, Pera’da yaşayan Rumlar Stavrodromi-Pera Rum Cemaati’ni kurdular ve Rumların bölgedeki etkin varlığı 1955’teki 6-7 Eylül olaylarına kadar sürdü. İstanbul’da yaşayan Rumlar, asırlar boyunca İstanbul’un kültür mozaiğinde çok önemli bir yer tuttu. Sula Bozis İstanbul Rumları adlı bu çalışmasında, İstanbul Rumlarının ekonomik, toplumsal ve kültürel yapısını tarihsel süreç içinde anlatıyor. Gösterdikleri ticari faaliyetlerle İstanbul ekonomisinde önemli bir yer tutan ve benimsedikleri kentsoylu hayat biçimiyle şehrin sosyal yaşamı üzerine etki eden Rumların ticari yaşamlarıyla ve gündelik hayatlarıyla ilgili ayrıntılı bilgi verirken, yazılı kaynaklara ve sözlü görüşmelere başvuruyor. Yazmalar, diplomalar, fotoğraf albümleri, okul kayıtları gibi evraklardan oluşan çok zengin bir arşivden yararlanarak ve Rum cemaatinin bugün hâlâ hayatta olan mensuplarının tanıklıklarına dayanarak, İstanbul Rumlarının gündelik yaşamıyla ilgili bilgiler vermekle yetinmiyor, sayısal dökümlerle de cemaatin İstanbul hayatında tuttuğu yeri somut bir şekilde gözler önüne seriyor.
Önsöz
BİRİNCİ BÖLÜM Beyoğlu Topoğrafyası ve Tarihi
Pera’ya Yerleşen İlk Rumların Anıları
19. Yüzyılda Pera Yangınları
İKİNCİ BÖLÜM Pera-Stavrodromi Rum Cemaati
Panayia Kilisesi
Ayios Konstantinos ve Ayia Eleni Kilisesi
Ayia Triada Kilisesi
Eğitim
İlköğretim Okulları
Pera’daki Rum İlkokulları
Ayios Konstantinos Semtinin Rum İlkokulları
Aynalıçeşme Kız Okulu
Ayia Triyada İlkokulları
Minare Erkek Okulu
Nane Okulu
Beş Sınıflı Erkekler Okulu
Özel Nikolaos D. Melas Rum Fransız Okulu
Özel Hristodulos Kaloteos Lisesi
Özel Konstandinos Statiropulos Lisesi
Özel D. Petalidis Lisesi
N. Frida Özel Rum Fransız Lisesi
Sofiya Therinu Özel Rum Fransız Kız Okulu
İ. Basmacidis Özel Rum Okulu
Petros Mumcu Özel İlkokulu
Elikon Özel Kız Okulu
Simbniya (Uyum) Rum Katolik Okulu
Orta ve Lise Eğitimi Veren Rum Okulları
Merkez Rum Kız Okulu
Müzikseverler Derneği Yunan Yüksek Kız Okulu (Pallas)
Zapyon Kız Okulu
Ulusal-Yabancı Diller ve Ticaret Okulu
Hacıhristu Rum-Fransız Lisesi
Zoğrafyon Lisesi
Dernekler
Öğretmen Dernekleri
Rum Okullara Yardım Derneği
Epir Eğitimseverler Derneği
İstanbul’daki Folegandrostlu Eğitimseverler Derneği
İstanbullu Rumların Sosyal Yardım Kurumları
Ayios Minas Yardım Cemiyeti
Eğitimsever Ayios Fanuriyos Cemiyeti
Peralı Yardımsever Bayanlar Derneği
İstanbul’daki Okul Kolonileri Birliği
Hayırsever Yunan Cemiyetleri
Evritanyalılar Cemiyeti
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Gündelik Yaşam
Ekonomi
Bankerler
Doktorlar
Stefanos Karateodoris
Markos Piçipyos (Apostolidis Paşa - Marko Paşa)
Spiridon Mavroyenis
Nikolaos Taptas
Spiridon Zavicianos
Leonidas Limarakis
Aleksandro Papas
Sarandis Arhiyenis
Dimitrios Varsamis
Aleksandros Kamburoğlu
Teodor Floras
Eczacılar
Avukatlar
Aleksandros Karateodoris
Ananias Kallinoğlu
Simeon Valyas
Vladimiros Mirmiroğlu
Ahilleas Moshos
Romilos Valyas
Mimarlar
Fotoğrafçılar
Nikolaos Andriomenos
Vasilis Kargopulos
Boğos Tarkulyan (Fivos Fotoğrafçı Dükkânı)
Sebah ve Zoaye Fotoğraf Stüdyosu
Ahilleas Samancı (Apollon Fotoğraf Stüdyosu)
Abdullah Biraderler
William Bergren
Kuyumcular
Frangulis Garifalou
Yanis Pağonis
Tüccar Terziler
Kadın Terziler
Nakışçılar
Bayan Şapkacılar
Ünlü Ayakkabıcılar
Oteller - Lokantalar - Birahaneler - Meyhaneler - Pastaneler - Kafeler
Meyhaneler
Kahvehaneler
Pastaneler
Meslek Örgütleri
İstanbullu Avukatlar Derneği (Dikigorikos Silogos Konstantinupoleos)
Çalışma Dostları Derneği (Filergos Eteria)
İlerici Bayanlar Derneği (Proodeftikos Silogos Kirion)
Osmanlı İlerici Bayanlar Derneği (Proodeftikos Sindesmos Otomanidon)
Peralı Ayakkabı İşçileri Kardeşlik Örgütü “Metamorfosis” (İ En Stavrodomio Aderfotita Ton Ergaton İpodimatopion İ “Metamorfosis”)
Dikiş İşçileri Derneği “Paspatis” (Sindesmos Raptergaton O “Paspatis”)
Uluslararası Aşçılar Derneği (Diethnis Magiriki Leshi)
Aşevi Emekçileri Derneği “Sotiria” (Sylogos “Sotiria” Mayiroipalion)
İstanbul’un Otel, Restoran, Birahane ve Kıraathanelerde Çalışanlar Derneği “Omonia” (O En Konstantinupoli Sindesmos Ton İpalilon Ksenodoxion, Estiatorion, Zithopolion Kai Kafenion H “Omonia”)
Otel ve Lokanta İşçileri Derneği “Anayenisis” (Sindesmos Ton İpalion Ton Ksenodohion Kai Estiatorion “Anayenisis”)
Uluslararası Berberler Derneği “Enosis” (Diethnis Sindesmos Kureon “İ Enosis”)
Anayasa ve Politika Derneği (Sindaymatikos Politikos Sindesmos)
İstanbul Liberal Halk Derneği (Fileleftheros Laikos Sindesmos Konstantinupoleos)
İstanbullu Rum Pastacılar Birliği (Enosi Elinon Zaharoplaston Konstantinupoleos)
Rum Ticarethane Memurları Birliği (Eliniki Enosi Emporoipalilon)
Ticarethane Memurları Derneği “Pronia” (Sindesmos Emporoipalion “İ Pronia”)
Ticarethane Memurluğu Derneği “Allilengi” (Sindesmos Emporoipalilon “İ Alilengii”)
Bakkaliye İşçileri Derneği “Promiteus” (İ Adelfotita Ton İpalilon Ton Pantopolion “O Promiteas”)
Ayakkabı Atölyesi İşçileri Derneği “Elpis” (İ Adelfotita Ton İpodimatopion Ergaton “İ Elpis”)
Yardımsever Kunduracılar Derneği “Omonia” (İ Filoptohos Adelfotita Ton İpodimatopion “İ Omonia”)
Osmanlı Siyasi Derneği (Otomanikos Politikos Sindesmos)
İlerleme Dostu Marangoz İşçileri Derneği (Ergatikos Filoproodeftikos Sindesmos Ksiluryon)
Konstantinopolis’in Uluslararası Endüstriyel İnşaat İşçileri Birliği (Dietnis Viomihaniki Enosis Ergaton İkodomitikis Konstantinupoleos)
Uluslararası Gemiciler Birliği (Dietnis Enosis Naftikon)
Uluslararası Marangozlar Birliği (Dietnis Enosis Marangon)
Union Internationale Du Travaille (Dietnis Enosis Ergasias)
İstanbullu Rum Kadınlar Derneği (Sindesmos Elinidon Konstantinupoleos)
Matbaacılar Derneği (Silogos Tipografon)
Kültür Kurumları
Helen Filoloji Derneği
Ermis Müzik Derneği
Helen Birliği
Pera'da Edebiyat ve Basın Dünyası
İstanbul Rum Basını (1922 Öncesi)
19. Yüzyıl İstanbul’da Basılan Rumca Gazete ve Dergiler
1870-1890 Yılları Arasında Kostantinopolis’te Yayınlanan Rumca Gazeteler
19. Yüzyıl’da Yayınlanan Dergiler
19. Yüzyıl ile 20. Yüzyılın Başlarında Yayınlanan Kadın Dergileri
İstanbul’da Yayınlanan Kilise Dergileri
1908-1922 Arası İstanbul’da Yayınlanan Rumca Gazete ve Dergiler
1908’de Yayınlanmaya Başlayan Resimli Aile Dergilerinin En Seçkinleri
Mizah ve Çocuk Dergileri
1908’den Sonra İstanbul’da Yayınlanan Mizah Dergileri
Çocuk Dergileri
İstanbul Rum Basını (1922 Sonrası)
İkinci Dünya Savaşı’na Kadar İstanbul’da Yayınlanan Rumca Gazeteler
İkinci Dünya Savaşı Sürecinde ve Savaş Sonrasında İstanbul’da Yayınlanan Günlük Gazeteler
Gazeteler
Edebiyat Dergileri
Önemli Gazeteler
Konstantinupolis (1867-1905)
Neologos
Tahidromos (Postacı)
Proodos (Terakki)
Patris (Vatan)
Apoyevmatini
Eğlence Hayatı
Müzik
Tiyatro
Sinema
Atletizm
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Büyükyol - Cadde-i Kebir - Grande Rue de Pera - İstiklâl Caddesi
Cadde-i Kebir, Büyükyol, Grande Rue de Pera, İstiklâl Caddesi
Taksim Meydanı’ndan Büyükyol’un Sol Tarafı
Taksim Meydanı’ndan Büyükyol’un Sağ Tarafı
Taksim Meydanı’ndan Büyükyol’un Sol Tarafı
Büyükyol’un Pasajları - Geçitleri Taksim Meydanı’ndan İnerken Sağ Taraf
Büyükyol’un Pasajları - Geçitleri Taksim Meydanı’ndan İnerken Sol Taraf
Kaynakça