Kaz Dağları’ndan Toroslar’a Tahtacı Türkmen Alevileri adlı bu kitap 2015 yılından itibaren Çanakkale, Balıkesir, İzmir, Aydın, Manisa, Muğla, Denizli, Burdur, Antalya ve Mersin’de sürdürülen antropolojik çalışmanın bulgularına dayanmaktadır. Tahtacı topluluğunun sesli ve yazılı ürünlerini kayıt altına alan çalışma, dijital ortamda dinlenmek üzere hazırlanmış ses kayıtlarından ve bu ses kayıtlarında yer alan nefes, dua ve türkülerin ait olduğu dini ve kültürel arka planı anlatan bir metinden oluşmaktadır.

Amed Gökçen, Zeynep Altop ve Bade N. Çayır’ın uzun bir döneme yayılan çalışması, titiz ve detaylı bir biçimde kaleme alınmış bir kültür anlatısı olmanın yanı sıra, 200’e yakın nefes, dua ve türkünün kaydını dijital ortamda erişilebilir kılarak araştırmacılara ve konuya ilgi duyanlara muazzam bir arşiv sunmakta ve etnografik saha çalışmasının iyi bir örneğini oluşturmaktadır.

Birinci Kısım
Giriş
GÜNÜMÜZDE TAHTACILAR

İkinci Kısım
Tahtacı Olmanın Esasları
İKRAR
İkrar Cemi
Kadın İkrarı
MUSAHİP
Musahip Cemi
ÖZ - AŞINA - PEŞİNE
Öz Vermek
Aşına
Peşine
Çığıldaş
DİĞER CEM TÖRENLERİ
Görgü Cemi – Meydandan Geçme – Birlik Cemi
CUMA AKŞAMI
DÜŞKÜN OLMAK
Düşkünlük Cemi - Meydan Görmek

Üçüncü Kısım
Din
BAŞ YÜRÜTME
SÜNNET
Sünnet Cemi
KURBAN
İçeri Kurbanı
Dışarı Kurbanı
BAYRAMLAR
Ramazan Bayramı
Kurban Bayramı
Hıdırellez Bayramı
Cılbak
MUHARREM YASI
ÖLÜM

Dördüncü Kısım
KÜLTÜR
DOĞUM/ÇOCUK
ASKER
EVLİLİK/DÜĞÜN
Evlilik
Düğün
Tarikat Nikâhı – Dede Nikâhı

Beşinci Kısım
TAHTACI SÖZLÜ KÜLTÜRÜ VE NEFESLERİ
Nefesler
Semah
Albüm I
SEMAHLAR
Hayali Gönlümde Yadigâr Kalan - Hasan Uysal
Yemen Elleri - Mehmet Ali Dağlı
Hey Erenler - Veysel Ördekçi & Hasan Açıkgöz & Sırcan Buruk &Nail Çetin
Üç Sünnet Yedi Farz Buyruldu Bize - Hasan Uysal
Semah I - Hamza Meşeçam
Güzel Şah’tan Bize Bir Dolu Geldi - Zülfikar Ballı
Heveslik Eyledim I - Hasan Sarı
Niçin Gitmez Yıldız Dağı Dumanın? - Zülfikar Ballı
Kadir Mevla’m Islah Edeyim Dersen - Ali Taş
Şah İmam Hüseyin Ali’yi gördüm - Fethi Apaydın
Hak Nasip Eylese I - Hasan Uysal
Alamut Semahı (Enstrümantal) - Hasan Açıkgöz
Yol Elden Gitti - Hasan Uysal
Sevdiceğimin Küçüğü Ayrı Çekildi - Hasan Yavuz
Kırklar Semahı I - İsmail Çeliker
Kırklar Semahı II - İsmail Çeliker
Kırklar Semahı III - İsmail Çeliker
Kırklar Semahı IV - İsmail Çeliker
Kırklar Semahı V - İsmail Çeliker
Çıktım Kırklar Yaylasına I - Zülfikar Ballı
Gülbeng - Bayram Kemancı
Sırlar İçinde Gizlidir Sırrımız - Bektaş Gümüş
Turna Semahı - Yolcu Bilginç
Elmanın İrisi - Musa Alaca
Semah II - Hasan Özdemir
210 Karlı Dağları da Aşar Gelirsin - İbrahim Biçer
içindekiler vii
Albüm II
KURBAN NEFESLERİ
On İki İmamların Kurbanıyım Ben - Hasbi Çet
Akıl Erdiremedim Yaradanın Sırrına - Mustafa Kır
Gel Koyun Meleme - Gülcan Serez & Sabriye Ateş
Kurban Olayım Kudretinin Nuruna - Mustafa Kurt
Kurban Hayırlısı - Mehmet Ateş
DÜVÂZİMAMLAR
Hasbahçe İçinde Gülü Neyleyim - Hasbi Çet
Hasretlik Doludur İçimiz Bizim - İsmail Çeliker
Bülbül Figana Düşmüş Güller İçinde - Zeynel Serin
Sahip Zaman Yakında Yola Gelirse - Hurşit Gelir
Bülbül Oldum Gül Dalında Şakırım - Veysel Ördekçi & Hasan Açıkgöz & Sırcan Buruk &Nail Çetin
Muhammed Bakır’ın Postundayız - Bayram Kemancı
Her Sabah Her Seher - Ali Tozlu
Yetiş Şah’ım Torunların Ölüyor - Bahar Şimşek
İMAM HÜSEYİN NEFESLERİ
Yaraların Bende İmam Hüseyin - Ali Sulargil
Alamut I (Enstrümantal) - Veysel Ördekçi
Dedesi Muhammed’i Verdi Hocaya - Ali Sulargil
İmam Hüseyin’i Küçücükten Verdiler Okumaya -Musa Alaca
Yine Matem Ayının Günleri Geldi - Menekşe Özcan
Gül Gibi Sinemi Deşti Yaralar - Şefika Samet & Mustafa Samet
Tekne Nefesi - Sabriye Ateş
Alamut II (Enstrümantal) - Veysel Ördekçi
Albüm III
KERBELA NEFESLERİ
Yetmiş İki Sahabe On İki İmam - Hasan Uysal
Ali Ekber’in Siyah Saçında - Cennet Tosun
Kurban Olayım Kumacık Gözüne - Mustafa Yüksel
Figan Sardı Kerbela’nın Çölünü - Mustafa Yüksel
Yollar Şehit Düşen Hüseyin Diye Ağlaşır - Fatma Özçelik
Kerbela Çölleri Kan Kokar - Güvender Mustafa Ulu & İsmail Özçelik & Fatma Özçelik
Ah Hasan’ım Vah Hüseyin’im - İsmail Çetin
ÖLÜM NEFESLERİ
Kul Himmet’im Bakma Şu Dünyanın da Yüzüne - Ali Tuzlu
Ölüm Nefesi - Mustafa Kır
Bana Gül Diyorlar - Doğan Coşkuner & Ramazan
Ayrılık Günleri de Geldi Yetişti - Mustafa Topal
Karşıda Görünen Ne Güzel Yayla - Uysal Yılmaz
Ecel Şiiri - Ali Savran
Var Git Ölüm Neyin Kaldı Bizde - Hasan Uysal
Felek Bir Ok Attı Yardı Belimi - Mustafa Yüksel
Şu Dünyada Üç Nesne Büktü Belimi - Mustafa Kurt
Albüm IV
NEFESLER III
Medet - Ali Ayran
Aşağıdan da Gelir Acem Sucusu - Ali Ayran
Gönül Ayrılmaz Senden - Ali Tunçay
Gafil Gezme Şaşkın - Bektaş Gümüş
Dost Şu Koca Dünyaya da Yalnız Geldim - Ali Taş
Sinemi Bağlarlar Evlatlarım Yarım - Ali Tozlu
Bir Zamanlar Çaputlara Belendim - Hasan Yavuz
ÖLÜM ERKÂNLARI
Ölüm Erkânı I - Mustafa Kır
Ölüm Erkânı II - Ali Ayran
Helallik Aldırma - Mehmet Ak
AĞITLAR
Ağıt I - Fatma Mete
Ağıt II - Fatma Mete
Ağıt III / Bir Ay Doğar İlk Akşamdan Geceden - Gülçiçek Biçer
Ağıt IV - Sabriye Akın
Ağıt V - Selver Çatal
Ağıt VI - Selver Çatal
Anam Anam Derim de Ağrımaz Başım - Elif Tokgönül
Tahtacı Ağıdı - Ali Ayran
Heveslik Eyledim II - Cihangir Özdemir
İÇERİ NEFESLERİ
İkrar Nefesi - Fazlı Çatan
Talip İkrarsız Yola Gidersin - İbrahim Biçer
Musahip Nefesi I - Hasan Uysal
Musahip Nefesi II - Mustafa Yüksel
Aşına Nefesi - Sultan Serin
Peşine Nefesi - Mehmet Ateş
On İki İmam Sen Yetiş - Güzelköy Cemevi Topluluğu
Ulu Şehir İçinde Muradım da Bir Şarap - Musa Alaca
Evveli Vaktin de Aşur Ayları I - Musa Alaca
Evveli Vaktin de Aşur Ayları II - Musa Alaca
Hani İçerde de Bizden Erkân İsteyen - Mehmet Ali Dağlı
Bizden Selam Olsun Ali Oğluna - Hurşit Gelir

Eğer Tarikattan Haber Sorararsan - Veysel Ördekçi & Hasan Açıkgöz & Sırcan Buruk & Nail Çetin
Gelin Erenler Gelin Ne Diyeli - Mustafa Kurt
Albüm V
Erkân nefesi I / Hani Bizden de İçeride Erkân İsteyenler - Bektaş Gümüş
Erkân nefesi II / Dinler Erenler Dinler Ali’nin Ününü - Bektaş Gümüş
Erkân nefesi III / Dinler Erenler Dinler Ali’nin Ününü - Bektaş Gümüş
Bu Meydanı Seversen - Ali Sulargil
Birisi Muhammed Birisi Ali I - Ali Tunçay
Birisi Muhammed Birisi Ali II - Mustafa Topal
Dergâha Hor Bakma Mahrum Olursun - Ali Tunçay
Kırklar Meydanında da Erkân İsteyen - Halil Meşeçam
Pişirin Lokmayı da Çiğ Yenmesin - Mehmet Ali Dağlı
Dost Yedinci Felekten Aslan Görünen - Veysel Ördekçi
Bir Kul Vardır Doğdu Doğdu - Mustafa Kurt
Hak Nasip Eylese II - Mustafa Kurt
Bir Müşkülüm Var Benim - Mustafa Kurt
Nurlar İçinde Bir Türbe Buldum - Ali Tunçay
Şu Aleme Bir Nur Doğdu - Gülcan Serez & Sabriye Ateş
Fatma Ana - Fatma Özçelik
Ulu Şehirde Bir Tellallığım Var - Ali Tozlu
Mahşere Kaldı Bu Koyunun İşi - Musa Alaca
Bizden Selam Söyleyin Yol Kardeşlerime - Ali Tozlu
Açıldı Cennet Kapısı - Ali Tozlu
Çağırdığım Şah-ı Merdan Ali’dir - Yolcu Bilginç
Sultan Süleyman'a Kalmayan Dünya - Abidin Cılız
Hü Diyelim Gerçekler Demine - Ergün Çakıcı
Şu Dünyanın Temelinden Haber Ver - Musa Alaca
Rızıkları Veren Ali Değil Mi? - Ergün Çakıcı
Gözünle Görsen de Haddinden Azma - Musa Alaca
Enstrümantal I - Ergün Çakıcı
Albüm VI
DUALAR
Dua - Uysal Yılmaz
Sabah Duası - Fatma Yılmaz
Akşam Duası - Fatma Yılmaz
4.Yatak Duası - Fatma Yılmaz
İkrar Hayırlısı - Mehmet Ateş
Öz Hayırlısı - Mehmet Ateş
Aşına Hayırlısı - Mehmet Ateş
Delil Gülbengi - Mehmet Ateş
MUHABBET NEFESLERİ
Çarh-ı Felek Semah Olup Dönen de - Uysal Yılmaz
Çıktım Kırklar Yaylasına II - Halil Meşeçam
Elde Düğün Bayram - Ahmet Talipoğlu
Kimi Mevtasına da Kefen Biçmiyor - Halil Meşeçam
Yüzümü Süre Süre İnsem Dergâha - Mustafa Yüksel
Cihan Var Olmadan Ketm-i Ademde - Ali Savran
Enstrümantal II - Ali Tunçay
Uyur İdik Uyardılar - Mustafa Kurt
Devredip Gezerdin Dar-ı Fenayı - Doğan Coşkuner
Zeynel’e Zindanda Yoldaş - Ali Rıza Sakallı
Seher Vaktinde Kalktım Uyandım - Fethi Apaydın
Her Sabah Cümlenin Muradını Veren Ali’dir - Bayram Kemancı
Enstrümantal III - Ali Tunçay
Muhammed’le Ali Olmasaydı - Bayram Kemancı
Uzundur Uzun Dedemin Boyu - Mustafa Yüksel
İÇERİ-DIŞARI NEFESLERİ
Bunca Alimleri Neyledin Dünya? - Erol Kaya
Kuran Yazılırken - Veysel Ördekçi & Hasan Açıkgöz & Sırcan Buruk &Nail Çetin
Altından Dökülmüş Düldül’ün Nalı - Mustafa Kurt
Ezrail Serime Çöktüğü Zaman - Sema Hazır
Kapıya Bir Arap Geldi - Döne Aydın
Kimim Ben Hatırlat Bana - Döne Aydın
Pir Sultan’ım Şu Dünyaya - Döne Aydın & Sema Hazır
Kerbela’da Uçan Dertli Turnalar - Veli Hazır
Yer Altında Bir Sarı Öküz - Mustafa Kurt
ASKER NEFESLERİ
Tekbiri Alıp Allah Allah Dediler - Ali Ayran
Sılaya Gittim Bacım Dönüyor - Ali Ayran
Bir Kuzu da Taş Dibinde Meliyor - Selver Gelir
Albüm VII
GELİN AĞITLARI
Gelin Ağıtı I - Sabriye Akın
Gelin Ağıtı II - Gülcan Serez & Sabriye Ateş
Gelin Ağıtı III - Fatma Mete
Gelin Ağıtı IV - Gülçiçek Biçer
Hakemliği İle İş Görürdü - Şengül Çatal
ÖĞÜTLER
İkrar Öğüdü - Mustafa Kurt
Öğüt I - Mehmet Ak
Öğüt II - Hurşit Gelir
AKŞAM GÜLBENGİ
Akşam Gülbengi - Taki Özcan
Enstrümantal IV - Hamza Meşeçam
SAZANDAR HAYIRLISI
Sazandar Hayırlısı - Taki Özcan
Enstrümantal V - Hasan Özdemir
MENGİLER
Armut Ağacı - Veli Sakallı
Dere Boyu Giderim - Hasan Sarı
Pınar Başı Ben Olayım - Cihangir Akdemir
Dere Boyu Gidelim - Cihangir Akdemir
Kalenin Başında Ekerler Darı - Cihangir Akdemir
Dinleyelim Evliyanın Sesini - Anakız Şahin

_

Amed Gökçen

İstanbul Bilgi Üniversitesi Tarih Bölümü’nü bitirdi. Master derecesini İstanbul Bilgi Üniversitesi Kültürel İncelemeler Bölümü’nden aldı. 2005 yılından beri İstanbul Bilgi Üniversitesi bünyesinde “(Y)Ezidi Kültürünün Karşılaştırmalı Araştırılması” adlı uluslararası çalışmayı yürütmektedir. Çalışmalarının ilk ürünü Kalan Müzik tarafından 2009 yılında çıkarılan (Y)Ezidiler adlı CD-Kitaptır. Yazarın İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları tarafından okuyucuya sunulan Osmanlı ve İngiliz Arşiv Belgelerinde Ezidiler (2012), Abede-i İblis Yezidi Taifesinin İtikadı, A’datı, Evsafı (2013), Kara Kitap Kara Talih (2015) kitapları ve Damla Tanla ile çevirisini üstlendiği Ezidilik: Arka Planı, Dinî Âdetleri ve Metinsel Geleneği (2014) isimli yayını bulunmaktadır.


Bade N. Çayır


Zeynep Altop