Londra Üniversitesi ve Birbeck College öğretim üyesi Faleh A. Jabar ile Fransız Ulusal Bilimsel Araştırmalar Merkezi’nde (CNRS) araştırmacı olan Hosham Dawod’un, Ortadoğu’da egemen olan aşiret örgütlenmeleri üzerine yapılmış antropolojik ve sosyolojik araştırmalardan beslenen yazılara yer verdikleri bu derleme çalışmasında, Arap aşiretlerinin geleneklerindeki akrabalık bağlarının biçimleri ve anlamı değerlendiriliyor. Ayrıca Ortadoğu ve Kuzey Afrika’dan örneklerle modern aşiret yapısı ve devlet-aşiret ilişkileri de mercek altına alınıyor.

Giriş

BİRİNCİ KISIM Arap ve Müslüman Geleneği: Akrabalık, Aşiret ve İbn Haldun

Soy Yanılsamaları: Arap Akrabalığında Seçim Unsuru
Edouard Conte
“Kan”: Kötüye Kullanılan Bir Benzetme
Şarkiyatçıların Antropolojik Anlayışları
Evlat Edinme Yolları
Kuzenler ve Erkek Kardeşlerin Seçimi
Fırat Deltasından Beni Isad Kabilesi
Osmanlı İdaresindeki Filistin’in Nazaret (en-Nâsıra) Kentinde Yaşayan Hıristiyan ve Müslümanlar
Asimetri, Benzerlik ve Soy Yanılsaması
Seçici Akrabalıktan Özcülük Anlayışına Doğru mu?

İbn Haldun ve Çağdaş Antropoloji: Mağrip’te Kabile ve Devlet Döngüleri ile İhtilaflı İttifaklar
Pıerre Bonte
İbn Haldun Teorisinin Dört Özelliği
Bir
İki
Üç
Dört
Neseb’in Boyutları: Farklılaşma, Değişkenlik, Rekabet ve Hiyerarşi
Sınıflandırma Olarak Neseb (Soy)
Neseb’in (Soy) Değişkenliği
Neseb, Rekabet ve Hiyerarşi
Mağrip ve Büyük Sahra
Devlet ve Kabileler
İbn Haldun’un Bugünkü Geçerliliği
Din ve Hanedan Devleti
Soydaşlık İdeolojisi

İKİNCİ KISIM Totalitercilik ve Kabilecilik: Baas Yönetimi ve Kabileler

Şeyhler ve İdeologlar: Aşiretlerin Irak’taki Baba Tarafından Kalma Totalitercilik Altında Yapı Bozumuna Uğraması ve Yeniden Yapılanması, 1968-1998
Faleh A. Jabar
Aşiretler ve Güçleri: Tanınmayacak Boyutta Değişim
İbn Haldun
İç Yapı ve Hiyerarşiler
Değişim
Devletçi Aşiretçilik
Genel Bakış Açısı
Akrabalık Sistemi ve Gelişimi
İbn Haldun ve Karşısında Durkheim; ya da Aşiret ve Karşısında Parti
Beycat Aşireti: İç Bölünmeler
Sosyal Aşiretçilik: Yeni Aşama, Yeni Zorluklar
Sosyal Aşiretçiliğin Yapısı ve İçeriği
Bir Keşfin Başlangıcı
Devletin Sosyal Aşiretçiliği Tanıması ve Kurulan İttifak
Liderlik ve Sosyal İşlevlerin Yapıları, Alanları ve Modelleri
İşlevsel Farklılaşma
Gerilim Alanları
Aşiretleşenler Aşiretleşmemişlere Karşı
Aşiretler Arası İlişkilerde Gerilimler
Aşiret ve Devlet Karşı Karşıya
Çift Taraflı Kurumsal Gerilimler ve Bölünmeler
Sonuç
Ekler

Aşiretin “Devletleşmesi” ve Devletin Aşiretleşmesi: Irak Örneği
Hosham Dawood
Sosyal Bilimler Alanında Irak Toplumunun Yeri
Irak Çalışmaları: Kısa Bir İnceleme
Çağdaş Irak Toplumu: Bazı Dönüm Noktaları
Irak’ta Aşiret Nedir?
Aşiretçilik ve İktidar
Ekler

Irak’ta Devletin Kontrol Aracı Olarak “Aşiretleşme”: Ordu, Kabine ve Ulusal Meclis Üzerine Gözlemler
Keiko Sakai
Modern Irak’ın Siyasi Tarihinde Aşiret Etmenleri
İlk Aşiret Toplumu
Orduda Aşiretçilik
Baas Yönetimindeki Yeni Politika
Baas Yönetimi Altında Kabinelerin Yapısı (1990’a kadar)
Ulusal Meclis (el-Meclis el-Vatani) 1984-1989
Ulusal Meclis 1980-1984
1989 Seçimlerine Genel Bir Bakış
1989 Seçimlerinde Aşiret Kimliğinin Ortaya Çıkışı
1989 Seçimindeki Özelliklerin Ayrıntılı Değerlendirmesi
Lakabı Kim Kullanıyor?
Kabile Grupları ile Yerel Gruplar Arasındaki İlişki
Yönetimin Yükselen Gruplara Yönelik Tercihi
Körfez Savaşı Sonrasında Gelişmeler
Sonuç

ÜÇÜNCÜ KISIM Kürt Aşiretleri ve Devletler: Aşiretçilik, Etnik Köken ve Milliyetçilik

Kürtler, Devletler ve Aşiretler
Martın van Bruınessen
Devamlılık ve Değişkenlik
Dolaylı Yönetim ve Aşiret Yapısı
Gruplar Arası İttifak ve Düşmanlık / Yabancılarla İttifak
Aşiret Askerleri
Aşiretin Bir Başka Dayanak Noktası: Seçim Süreci
Kaçakçılık ve Aşiretçilik
Sonuç

İlk Dönem Modern Irak’ta Yezidi Aşiretleri, Din ve Devlet
Nelıda Fuccaro
Etnik Köken, Etnik Gruplar ve İngiliz Sömürgeciliği
Yerelcilik ve Özcülük
Yezidi Bakış Açısından Devlet Oluşumu: İngiliz Politikaları
Yezidi Seferberliği: Aşiretler, Toplumlar ve Dinî Bağlılıklar
Sonuç

DÖRDÜNCÜ KISIM Emirlikler ve Aşiretler: Mağrip, Arabistan ve İran

20. Yüzyılda Fas’taki “Kabile” ve “Devlet” Üzerine Bazı Düşünceler
Kenneth Brown

Orta Arabistan’daki Kabile Konfederasyonları ve Emirlikler
Madawi al-Rasheed
Siyasi Örgütlenme ve Emirlik Oluşumu
Kabile Konfederasyonları
Emirlikler
Raşidi Emirliği (1836-1921)

Beyaz Çadır Programı: Muhammed Rıza Şah Yönetiminde Aşiret Eğitimi
Farian Sabahi
Osmanlı İmparatorluğu’nda Aşiret Mekteb-i Hümayunu
İran’da Göçebe Eğitimine Doğru İlk Adımlar
ABD “Point Four” Yardımları
Amaçlar
Programın Uygulaması
Sonuçlar
Değerlendirmeler
Daha Sonraki Gelişmeler
Sonuç

BEŞİNCİ KISIM Aşiretler, Sömürgecilik ve Milliyetçilik

Son Dönem Sömürgeciliğin Sosyal Ontolojisi: Irak’ta Aşiretler ve Manda Devleti
Toby Dodge
Giriş
Sosyal Uygulamaların Ontolojisi
Irak’ta Şehir ve Taşra
Irak’ta Kırsal Toplumun Yapısı: Aşiret Neydi?
Irak’ta Şeyhleri Tanımlamak: Rasyonel Dayatma Sonucu Değişen Romantik Bir Bakış
Sonuç

Aşiretler ve Milliyetçilik: Irak’ta Aşiret Siyasi Kültürü ve Davranışı, 1914-1920
Thair Karim
Milliyetçi Tarihi ve Kahramanlarını Nitelendirme
Osmanlı İdaresindeki Irak’ta İngiliz İşgali
Aşiretlerin Değişen Siyasi Bağlılıkları
Savaş Zamanı Sosyo-Politik Parçalanma ile Milliyetçi Bilinç ve Uygulamalar
İngiliz İşgaline Karşı Değişen Tavırlar
1920 Aşiret İsyanı
Şii Ulema’nın Söyleminde Milliyetçilik
Ayrılıkçılık, Bölgecilik ve Aşiret İsyanı
Irak Yönetimine Yönelik İngiliz Planları
Aşiret İsyanının Ekonomi-Politik Sebepleri
Milliyetçilik Üslubu Bağımsızlığa Karşı
Gizli Milliyetçilik mi, Stratejik Bağımsızlık mı?
Bölgesel Bağımsız Tarihlerin, Ana Milliyetçi Tarih Olarak Yanlış Yorumlanması
Sözlük
Dizin

_