Osmanlı İmparatorluğu’nun en büyük eyaleti olan Mısır’da yaklaşık 100 yıl boyunca çatışan Kasımiler ve Fikâriler hizbi bu toprakların askeri ve siyasal olarak gelişiminde etkili olmuş en önemli hiziplerdendir ve Osmanlı İmparatorluğu’nun diğer Arap topraklarında yaşanan ‘iki taraflılık’ örneklerinden biri olmuştur. Fikâri ve Kasımi hiziplerini Osmanlı sınırları ya da tarih içinde karşılaşılan diğer hizip hikâyelerinden ayırmak pek mümkün olmasa da, bu iki hizbin önemi, oluştukları dönem süresinde ve sonrasında Mısır’ın ve Yemen’in siyasal kültürünü şekillendiren özelliklere sahip olmasından ileri gelir. Hizipleşmenin kökenine inen Jane Hathaway, araştırmasını mitlerin şekillendrimesine izin verirken doğuş mitlerine değiniyor. Hiziplerin oluşumunun Osmanlı Mısırı’nın ve Osmanlı Yemeni’nin siyasal kültürünü nasıl etkilediğini anlatmak üzere hazırlanmış bu çalışmada Ortaçağ Türk Folkloruna ait bir klasik olan Dede Korkut Hikayeleri de dahil olmak üzere, Osmanlı tarihiyle ilgili daha önce ortaya çıkarılmamış kaynaklar kullanılıyor.

Önsöz
Giriş
Mısır’ın Osmanlı İmparatorluğu’ndaki Yeri
Mısır ve 17. Yüzyıldaki Kriz
Hiziplerin Tarihinin Anlatısı
Doğuş Mitleri
Kolektif Bellek ve İcat Edilen Gelenek
Kitabın Yapısı ve Kaynakları
EK: Hiziplerin Doğuş Mitleri

BİRİNCİ BÖLÜM Osmanlı Mısırı’nda İki Taraflı Hizipçilik
Memlûk Paradigmasının Ortaya Çıkışı
Renk İkiliği
Hayali Soyağaçları
“İki Erkek Kardeş” Doğuş Miti
Çatışan Semboller
Kamusal Ritüeller
İki Taraflı Hiziplerin İşlevleri

İKİNCİ BÖLÜM Bir Varmış, Bir Yokmuş
İkili Karşıtlıklar
Niçin Folklor?

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Saad ve Haram
Nıfs’ın Çağrıştırdığı Anlamlar
Yemen’de Haram
Mısır’da Haram
Arap Yarımadası’ndaki Saad
Mısır’da Saad
Mısır’da Bölgesel Çöküntü
Sonuç: Saad-Haram ve Havara Problemi

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Mısır Hiziplerinin Yemen Bağlantısı
Yemen’in Osmanlı Öncesi Tarihi ve Karakteristik Yapısı
Zeydilere Karşı Uzun Bir Savaş
Haydar Ağa ve Kırmızı Bayrak
Sürgün Sonrası Değişimler

BEŞİNCİ BÖLÜM Kırmızı ve Beyaz
İslâm Tarihinde Renkli Bayraklar
Osmanlı Bayrak Renkleri
Osmanlı Vilayetlerinde Kırmızı ve Beyaz Bayraklar
Kırmızı ve Beyaz / Kays ve Yemen
Törenlerdeki Hüseyni-Yezidi İkiliği
Kırmızı-Beyaz Yiyecekler ve Aletler
Kırmızı Bayrak, Beyaz Bayrağa Karşı

ALTINCI BÖLÜM Topuz ve Disk: Hiziplerin Âlemleri
Tarihte Âlemler
Topuz ve Disk
Geçit Törenlerine Bir Bakış

YEDİNCİ BÖLÜM Doğuş Mitlerinde Selim ve Sudun
Bir Mesih Figürü Olarak Selim
Teke Tek Savaş
Sudun
Değişimin ve Sürekliliğin Öznesi Olarak Selim

SEKİZİNCİ BÖLÜM Doğuş Mitlerinde Dut Ağacı
Yezidi Bağlantısı
Sufi Bağlantıları
Küresel Perspektiften Ağaçlar

DOKUZUNCU BÖLÜM Kasım ve Zülfikâr Beylerin Ziyafet Rekabeti
Mitin Tarihini Saptamak
Uyarıcı Bir Mesel Olarak Mit

ONUNCU BÖLÜM Kasımilerin Doğuşu
Kansuh Bey’in Bölüğü
Ebu’l-Şevarib Rıdvan Bey’in Çerkes Soykütüğü
Kureyş
Göç Mitleri
Halid bin Velid
Bizanslılar
Soykütüğü’nün Amacı
Yemen
Sonuç

ONBİRİNCİ BÖLÜM Fikârilerin Kökeni
Zülfikâr Ali Bey
Zülfikâr Kılıcı ve Sancağı
Bir İmge Olarak Zülfikâr
Osmanlı Zülfikâr Geleneği
Yemeni Zülfikâr Geleneği
Peki ya Rıdvan ve Zülfikâr Beyler?
Hizipler ve Doğu-Batı İkiliği
Evliya Çelebi’nin Seyahat Anlatılarında Hizipler
SONUÇ Hiziplerin Oluşum Şekli
Hiziplere Dair Doğuş Mitlerinin İşlevi
Ulusallaşma Öncesi Toplumlarda Hizipler
Kaynakça
Dizin

_

Jane Hathaway

Ohio State University’de İslam ve Dünya Tarihi öğretim üyesi olan Jane Hathaway 1992 yılında Cemal Kafadar danışmanlığında Princeton University’den Prof. Dr. unvanını aldı. Yayımlanan eserleri arasında The Politics of Housholds in Ottoman Egypt: The rise of Kazdaglis (Osmanlı Mısırı’nda “Hane” Politikaları: Kazdağlıların Yükselişi, İş Bankası Yayınları, 2009); Beshir Aga, Chief Eunuch of the Ottoman Imperial Harem, 2006; ayrıca 2008 yılında Turkish Studies Association’dan M. Fuat Köprülü Kitap Ödülü’nü kazanan The Arab Lands under Ottoman Rule 1516-1800, 2008 adlı kitapları bulunmaktadır. Hathaway ayrıca Al-Jabarti’s History of Egypt, 2009; Mutiny and Rebellion in the Ottoman Empire, 2002 ve Rebellion, Repression, Reinvention: Mutiny in Comperative Perspective, 2001 kitaplarını derlemiştir. Yazar son olarak Ottoman Chief Harem Eunuch (Kızlar Ağası ya da Darüssaade Ağası) projesi üzerinde çalışmaktadır.