İslâm toplumlarında toplumsal değişimle birlikte farklılaşan siyaset ve devlet yapısı üzerine yaptığı çalışmalarla tanınan Sami Zubaida, bu kitabında Müslüman toplumlarda hukuk ve iktidar ilişkisini kapsamlı bir şekilde ele alırken, İslâm hukukuyla ilgili söylem ve uygulamaların süreç içindeki evrimi ve uğradığı dönüşümleri incelemektedir. Sami Zubaida, İslâm toplumlarının sekülerleşmeye kapalı olduğunu ya da son dönemlerdeki ‘radikal’ siyasi hareketlerin yarattığı İslâmi uyanışla birlikte dinin kitlelere ‘hayat verebilecek’ tek ideoloji olduğunu öne süren birçok Müslüman ve Batılı yorumcunun tersine; bu hareketlerin doğrudan hedefinin iki yüz yıldır Mısır, Türkiye ve İran’la birlikte pek çok ülkede hukuk, eğitim, kültür gibi alanların yanısıra günlük hayatta da gerçekleşmiş sekülerleşmeye karşı geliştiğini özellikle vurgulamaktadır.

 

Giriş

BİRİNCİ BÖLÜM Kavramlar, Kökenleri ve Dönüşümleri
Terimler ve Tanımları
Şeriat’ın Kökenleri: Y orumlama Sırası
Peygamber’den Gelen Aktarımlar: Hadis ve Sünnet
İcma (Konsensüs)
Kıyas
Maslahat
Şeriat’ın Kaynakları: Tarihî Kayıt
Oluşum Dönemi
Şafii’nin Gerçekleştirdikleri
İçtihat Kapısı: Kapandı mı?
Metin
Bir Hukuk Metni Örneği:Nevevi’nin Minhacu’t-Talibin’i
Tasavvuf, Sünnilik ve fieriat
Sonuç

İKİNCİ BÖLÜM Kurumlar: Mahkemeler , Kadılar ve Müftüler
Tarihi Görünüm
Yargının Özerkliği Konusu
Yargılama Usulü
Kadıların ve Mahkeme Görevlilerinin Maaşları
Yozlaşma
Şeriat Alanı Dışındaki Yargılar:Mezalim, Siyasa ve Şurta
Siyasa ve Şurta
Hisbe ve Muhtesib
Osmanlılar Zamanında Ulema ve Adli Kurumlar
Ulemanın Örgütlenmesi
Kadılar ve Müftüler
Vakıflar
Adli Süreç:Örnekler
Sonuç

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Şeriat ve Siyasi Otorite
Alimler ve Sultanlar:İslâm Tarihinden Kesitler
Abbasi Siyasetinde İbn Hanbel’in Minhesi
Asker Gaspçılar ve Sünni Realizmin Siyasi Teorisi
İbn Teymiye ve Memlûklar
Yüzleşme Vakaları
Tasavvufa ve Popüler Dine Saldırı
İbn Teymiye’nin Es-Siyasetü’fl-Şerriyye’si ve İslâm Siyasi Düşüncesinin Çıkmazları
Osmanlı Devleti’nde Hukuk
Osmanlı Dini: Sünnilik ile Tasavvuf Arasında
Şeriat, Kanun ve Osmanlı Yasası
Ebu’s-Suud ve Örfün Şeriat ile Uzlaşması
Kanun, Şeriat ve Ceza Hukuku
Şeriatın Osmanlı Dünyasındaki İdeolojik Tınısı
Sonuç:Devlet ve Toplum

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Reform Çağı: Hukukun Devlet Kontrolüne Girmesi
Osmanlı Reformları
Siyasi ve Hukuki Kavramlar
Tanzimatın Hukuki Reformları
Adli Kurum ve Yargılama Usullerinde Reform
Kanunlaştırmanın Önemi
Anayasalar
Abdülhamid ve İslâm’ın Millileştirilmesi
Kültürün Sekülerleşmesi
Hukuk Reformlarının Entelektüel Çerçevesi
Aile Hukuku Alanında Yapılan Şeriat Reformları
Fıkıh ile Toplumsal Reform Arasında Kanun Koyucu
Suud İstisnası Hakkında Bir Not
Sonuç

BEŞİNCİ BÖLÜM Modern Tartışmalarda ve Kurumlarda Şeriat: Mısır
Dinî Otorite, Kurumlar ve Devlet
Din ve Hukuk
Mısır’da Şeriat ve Siyasi Muhalefet
Mısır Anayasası’nda Şeriat
Ahval-i Şahsiye Hakkındaki Yasamanın Serüveni
Şeriata Çağrı:Farklı Kollar
Liberal ve Seküler Tepkiler
Sonuç

ALTINCI BÖLÜM İran’da Şeriat Siyaseti
Tarihi Arka Plan
Siyasi Arka Plan
Hukuk Alanı
Devrimin Tarihsel Arka Planı
Humeyni’nin Devlet Öğretisi
İslâm Cumhuriyetinin Anayasası ve Yasama Politikası
İran İslâm Cumhuriyeti’nde Şeriat
Şeriat
Yargı Sistemi
Yasama
Aile Hukuku
Ceza Hukuku
Cumhuriyet’in Yargısı, Hukuku ve Siyaseti
Şeriat ve İslâm Cumhuriyeti’nin Gereksinimleri
Yargı
Reform İdeolojilerinde Hukuk ve fieriat
Sonuç
Sonuç
Sözlük
Kaynakça
Dizin

_

Sami Zubaida

1937’de doğan Irak asıllı Sami Zubaida, İslâm siyaseti ve Ortadoğu’da sosyo-ekonomik süreçler alanlarında çalışmaktadır. Londra Üniversitesi Birkbeck College’den siyaset bilimi ve sosyoloji profesörü olarak emekli olan yazar, New York Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde İslâm hukuku ve siyaseti üzerine dersler vermektedir. Aynı zamanda Middle East Report’un danışman editörlüğünü yapan ve Economy and Society’nin yayın kurulunda yer alan Zubaida’nın dilimizde Islam, People and State (İslâm, Halk ve Devlet, İletişim Yayınları, İstanbul, 1994) ve Culinary Cultures of the Middle East (Ortadoğu Mutfak Kültürleri, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2000) adlı kitapları yayınlamıştır.