Gelişme, bireyler ve halklar için bir insan hakkıdır. Nazım Sinan Odabaşı’nın kaleme aldığı Kuzey-Güney Çelişkileri ve Sürdürülebilirlik Ekseninde Gelişme Hakkı; küresel ekonomi ve siyasette değişen güç dengeleri, ülkeler arasındaki gerginlikler, ekonomik istikrarsızlık, yoksulluk, çevre sorunları, toplumsal cinsiyet eşitsizliği ve iklim değişikliği gibi köklü tarihsel nedenlere dayanan birçok meselenin çözümünde, gelişme hakkının, aydınlatıcı ve yol gösterici bir işlevi olabileceğini savunuyor.

Kitap, gelişme bağlamının bireyler ve gruplara insan hakkı olarak tanınmasının güncel anlamını, uluslararası ilişkileri giderek daha fazla biçimlendirmeye başlayan, gelişmekte olan ülkeler ile gelişmiş ülkeler ya da başka bir deyişle Kuzey ile Güney arasındaki çelişkiler ve sürdürülebilirlik kavramı ekseninde araştırıyor.

Odabaşı’nın çalışması, 2030 Ajandası’nın kabul edilmesinin önemli bir başlangıç olduğundan hareket ediyor. Uluslararası ekonomik düzenin eşitlikçi ve adil bir yapıya kavuşturulması ve bireyler ve halkların, gelişme sürecine aktif katılımlarının sağlanmasıyla, gelişme hakkının bir insan hakkı olarak işlevinin belirginleşeceğine dikkat çekiyor.

 

Kısaltmalar
Teşekkür
Giriş

BİRİNCİ BÖLÜM Gelişme Hakkı: Tarihsel Süreç, Teorik Yaklaşımlar ve Normatif Kaynaklar

Gelişme mi, Kalkınma mı?
Gelişme Hakkı Bildirisi’nin Doğduğu Tarihsel Konjonktür
İnsan Hakları ve Ekonomik Gelişme Temalı Konferanslar ve Bildiriler

İnsan Hakları Temelinde Yaklaşımlar
Uluslararası İnsan Hakları Çerçevesinin İfade Edilmesi: Bütüncül Yaklaşım
İnsan Yeterliliklerinin Arttırılması ve Güçlendirme
Hesap Verebilirlik
Katılımcılık
Ayrımcılık Yasağı ve Hassas Gruplar

Gelişme Hakkının Özellikleri
Gelişme Hakkı Bildirisi’nin Niteliği
Gelişme Hakkının İçeriği
Özneler ve Sorumluluk Sahipleri

1986 Bildirisine Yöneltilen Eleştiriler ve Gelişme Hakkına Dönük Şüpheci Yaklaşımlar
Gelişme, İnsan Hakkı Olarak Tanımlanmaya Elverişli midir?
Gruplar İnsan Haklarının Özneleri Olabilir mi?
1986 Bildirisi’nin İçeriği Ne Kadar Değerlidir?
Gelişme Hakkı Uluslararası Alanı Aşabilmiş midir?
Devletlere Gelişme Hakkı Tanınabilir mi?
Gelişme Hakkı Dava Edilebilir mi?
İnsan Merkezli Gelişmeye İtirazlar

Gelişme Hakkının Katma Değeri

Gelişme Hakkı ve Toplumsal Cinsiyet Eşitliği

Gelişme Hakkı ve Kendi Kaderini Tayin Hakkı İlişkisi

Anayasalarda Gelişme Hakkı ve Sürdürülebilir Gelişme
Afrika Anayasalarında Gelişme Hakkı
Latin Amerika Anayasalarında Gelişme Hakkının İzleri
Anayasalarda Sürdürülebilir Gelişme
Çin’in Gelişme Hakkı Anlayışı

Çalışma Grubu’nda Sözleşme Hazırlıkları ve Tartışılan Konular
Devletler Arasındaki Görüş Ayrılıkları
Çalışma Grubundaki Tıkanıklığın Aşılması için Olası Yaklaşımlar
Gelişme Hakkına Yasal Statü için Sözleşme Dışı Alternatifler

Sürdürülebilir Gelişme Üzerine Bazı Kavramsal Notlar
Uluslararası Hukukta Sürdürülebilir Gelişme Yorumları
Kuşaklararası Adalet İlkesi

İKİNCİ BÖLÜM Sürdürülebilir Gelişme, Uluslararası Kuruluşlar ve İklim Değişikliği

Binyıl Hedefleri’nden 2030 Ajandası’na
93 Binyıl Gelişme Hedeflerinin Bilançosu
Devletlerin Sürdürülebilir Gelişme Hedeflerinde Ortaklaşması
Sürdürülebilir Gelişme Hedeflerinin Eleştirel Değerlendirmesi

Gelişmekte olan Ülkeler Açısından Uluslararası Ekonomi Kuruluşları
Dünya Ticaret Örgütü ve Uluslararası Ticarette Eşitsizlikler
Uluslararası Finans Kuruluşlarında Temsiliyet ve Diğer Sorunlar
Resmi Gelişme Yardımı Yükümlülüğü

Gelişme Hakkının Önünde Özel Bir Engel: Ekonomik Yaptırımlar
Uluslararası Hukukta İçişlerine Müdahele Yasağı
Tek Taraflı Ekonomik Yaptırımların Yasallığı
Ekonomik Yaptırımların İnsan Haklarına Etkileri

Gelişme ve İklim Adaleti İlişkisi
Bilimsel Uzlaşma ve Şüpheci Yaklaşımlar
Uluslararası Zirvelerin Sonuçları
Devletlerin Ortak Ancak Farklılaşan Sorumlulukları
Devletlerin Sorumluluklarına İlişkin Yargı Yorumları

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Gelişme Sürecinde Parçalı Uygulamalar

Sürdürülebilir Gelişme İçin “İyi Uygulamalar”
Tanım, Aktörler, Ölçekler, Nitelikler
Gelişme Hakkı Açısından İyi Uygulamaların Anlamı

Yoksulluğun Azaltılması ve Kadınların Güçlendirilmesi İçin “Mikro” Çözümler
Mikro Kredi Şemalarının İşleyişi ve Niteliği
Aşırı Yoksulluğun Azaltılması: Bangladeş ve Diğer Örnekler
Borçlanmayla Gelişme Sorunsalı
Mikro Kredilerin Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine Etkisi

Sürdürülebilir Tarımsal Üretim ve Tüketim İçin Kolektif Girişimler
21. Yüzyılda Endüstriyel Tarımın Sakıncaları
Kooperatiflerin Dönüşümü ve Güncelliği
Sürdürülebilirlik için Kısa Tedarik Zincirleri
Geleneksel Kolektif Yaşam Tarzı Olarak “Buen Vivir”

Sonuç

Kaynakça

Anayasalar ve Diğer Resmi Belgeler

Dizin

_

Nazım Sinan Odabaşı

Nazım Sinan Odabaşı, ilk ve ortaöğrenimini TED Ankara Koleji’nde tamamladı. Hukuk lisans derecesini Marmara Üniversitesi’nden, İnsan Hakları Hukuku alanında yüksek lisans ve Kamu Hukuku alanında doktora derecelerini İstanbul Bilgi Üniversitesi’nden aldı. Uzun yıllar, İstanbul’da düzenlenen film ve müzik festivallerinde mihmandar, çevirmen, söyleşi moderatörü ve koordinatör olarak çalıştı, bir süre spor spikerliği yaptı ve çeşitli medya organlarında sporun kültürel, politik ve ekonomik bağlamları üzerine yazılar kaleme aldı. Halen Altınbaş Üniversitesi’nde Milletlerarası Kamu Hukuku kürsüsünde görev yapmaktadır. Yayınları arasında “Sosyalist Küba’da Haklar Üzerine Notlar”, (Kuramsal ve Tarihsel Boyutlarıyla Hak Mücadeleleri II içinde, ed. Y. Bürkev vd., İstanbul: Nota Bene, 2011) sayılabilir. Bolivya Anayasası: Hukuk, Demokrasi, Özerklik’in editörlerindendir (F. Özlüer, I. Özkaya Özlüer, ve T. Şirin’le birlikte, Ankara: Phoenix, 2013). Mike O’Mahony’nin yazdığı Sergey Ayzenştayn’ı (İstanbul: Runik Kitap, 2021) Türkçeye çevirmiştir.