Prof. Dr. Gülsün Gürkan Yay’ın bu eseri, yazarın otuz yıllık akademik hayatı boyunca uzerinde calıştığı, yıllarca lisans ve lisans-üstü düzeylerde derslerini verdiği para teorisi, parasal iktisat, para ve finans konularını içeren geniş kapsamlı bir çalışma. Kitabın geniş kapsamlı konuları, para talebinden, para arzının yaratılması sürecine; faiz oranlarından döviz kurlarına; pozitif ve normatif enflasyon teorilerinden enflasyonun/dezenflasyonun maliyetlerine; parasal kurallar-iradi politikalar tartışmalarından optimal politik tasarımına, bağımsız merkez bankası ve hedeflemelere; para politikası transmisyon kanallarından para-kur ve maliye politikalarının koordinasyonuna; bankacılık teorisinden finansal kriz teorilerine; finansal risk yonetiminden finansal regulasyona kadar uzanan pek cok alt alanı icermektedir. Yayınevimizin bilim dünyamıza kazandırdığı, literatürün en son verilerini içeren kitabı, para ve finans dünyasının içinde olan araştırmacı ve okurlarla birlikte lisans ve lisans-üstü oğrencilerinin de ilgiyle karşılayacağına inanıyoruz.

BİRİNCİ KISIM Para ve Finans Sistemi

BİRİNCİ BÖLÜM Ekonomide Paranın Rolü
1.1. Para Nedir? Fonksiyonları Nelerdir?
1.2. Kısa Bir Para (Tanım) Tarihçesi
1.3. Uygulamada Parasal Büyüklüklerin Ölçülmesi ve Para Tanımları

İKİNCİ BÖLÜM Finansal Sistem
2.1. Finansal Piyasalar
2.1.1. Birincil ve İkincil Piyasalar
2.1.2. Para ve Sermaye Piyasaları
2.1.3. Para Piyasası Araçları
2.1.4. Sermaye Piyasası Araçları
2.2. Finansal Aracı Kurumlar (Financial Intermediaries/Instutitions)
2.3. Finansal Yeniliklerin Yaratılması Süreci

İKİNCİ KISIM Para Teorisi
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Para Talebi Teorisi
3.1. Klasik ve Neo-Klasik Para Teorisi
3.1.1. Fisher’in İşlemler Yaklaşımı
3.1.2. Cambridge Gelirler Yaklaşımı ve Nakit-Denge Yaklaşımı
3.1.3. Dolaylı Miktar Teorisi: Wicksell’in Kümülâtif Süreci
3.2. Walrasgil Genel Denge ve Miktar Teorisi
3.2.1. Patinkin Eleştirisi
3.2.2. Patinkin ve Reel Balans Etkisi
3.3. Genel Denge Modellerinde Paranın Rolü ve Modern Para Talebi Teorileri
3.3.1. Fayda Fonksiyonunda Para (Money-in-the-Utulity Function) Modeli
3.3.2. Peşin-Nakit Para [Cash- in-advance (CIA)] Modelleri
3.3.3. Araştırma (Search) Modeli
3.3.4. Örtüşen Nesiller [Overlapping-generations (OLG)] Modelleri
3.4. Keynes’in Para Talebi Teorisi
3.4.1. İşlem Güdüsüyle Para Talebi
3.4.2. İhtiyat Güdüsüyle Para Talebi
3.4.3. Spekülatif Güdüyle Para Talebi

 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Portföy Seçim Teorileri
4.1. Boumol’un İşlem Amaçlı Portföy Analizi: Nakit Dengesi Yaklaşımı
4.2. Tobin’in Portföy Dengesi Yaklaşımı
4.3. M. Friedman’ın Portföy Modeli: Modern Miktar Teorisi

BEŞİNCİ BÖLÜM Faiz Teorileri
5.1. Geleneksel Faiz Teorileri
5.1.1. Klasik Faiz Teorisi
5.1.2. Ödünç Verilebilir Fonlar Teorisi
5.1.3. Keynes’in Likidite Tercihi Teorisi
5.2. Faiz Teorilerinde Son Gelişmeler
5.2.1. Monetarist Analiz: Para, Faiz Oranı ve Enflasyon İlişkisi
5.2.2. Rasyonel Beklentiler (Faiz Oranı) Teorisi
5.2.3. Heterodoks (Post- Keynesyen) Faiz Teorisi
5.2.4. Yeni-Wicksellci /Yeni-Keynesci (New Consensus) Faiz Teorisi
5.3. Faiz Oranlarının Vade ve Risk Yapısı
5.3.1. Faiz Oranlarının Vade Yapısı
5.3.1.1. Pür/Saf Beklentiler Hipotezi
5.3.1.2. Beklentiler Hipotezinin Likidite Primi Versiyonu
5.3.1.3. Bölünmüş Piyasalar Hipotezi
5.3.1.4. Tercih Edilen Çevre Yaklaşımı
5.3.1.5. Duration Kavramı: Vade Konusuna Farklı Bir Yaklaşım
5.3.2. Faiz Oranlarının Risk Yapısı

ALTINCI BÖLÜM Açık Ekonomide Para, Döviz Kuru ve Ödemeler Dengesi İlişkisi
6.1. Döviz Kurları
6.1.1. Nominal Döviz Kuru, Reel Döviz Kuru
6.1.2. Satın Alma Gücü Paritesi (Purchasing Power Parity - PPP)

6.1.3. Faiz Oranı Paritesi (Interest Rate Parity)
6.1.4. Spot ve Forward Döviz Kurları
6.1.5. Uluslararası (Açık Ekonomi) Fisher Etkisi/Eşitliği
6.1.6. Döviz Kuru Sistemleri: Sabit Kur ve Değişken Kur
6.2. Ödemeler Dengesi ve Döviz Kurunun Belirlenmesine İlişkin Yaklaşımlar
6.2.1. Ödemeler Dengesi
6.2.2. Ödemeler Dengesi Konusuna Geleneksel Yaklaşımlar
6.2.3. Ödemeler Dengesine ve Döviz Kurlarının Belirlenmesine Parasal Yaklaşım
6.2.4. Korunmasız Faiz Paritesinin (Uncovered Interest Parity) İşlemediği Durumlar (Ex post Sapmalar)
6.2.5. Dornbusch’un Yapışkan Fiyatlı (Sticky-Price) Parasal Modeli: Hedefi Aşma Modeli
6.2.6. Portföy Dengesi veya Aktif Modelleri
6.2.7. Para İkamesi (Currency Substitution) Modelleri
6.2.8. Mundell-Fleming Modeli
6.2.8.1. Sabit Döviz Kuru Rejimi Altında (Genişleyici) Para Politikasının Etkinliği
6.2.8.2. Sabit Döviz Kuru Rejimi Altında Maliye Politikasının Etkinliği
6.2.8.3. Değişken/Esnek Kur Sistemi Altında Para Politikasının Etkinliği
6.2.8.4. Değişken/Esnek Kur Sistemi Altında Maliye Politikasının Etkinliği

YEDİNCİ BÖLÜM Enflasyon Teorisi
7.1. Enflasyonun Nedenleri (Pozitif Enflasyon Teorisi)
7.1.1. Birinci Nesil Enflasyon Teorileri: Talep ve Maliyet (Arz) Enflasyonu Ayrımı
7.1.2. Enflasyon-İşsizlik İlişkisi: Phillips Eğrisi Çerçevesinde Gelişen Tartışmalar
7.1.2.1. Phillips Eğrisi
7.1.2.2. Adaptif Beklentilerin Dahil Edildiği Phillips Eğrisi Analizi: Doğal İşsizlik Oranı Hipotezi
7.1.2.3. Lucas’ın Sürpriz Arz Eğrisi: Rasyonel Beklentilerin Dahil Edildiği Phillips Eğrisi
7.1.2.4. Yeni-Keynesci Phillips Eğrisi Analizi (YKPE)
7.1.3. Enflasyon ve Kamu Finansmanı İlişkisi
7.1.3.1. Ricardocu Denklik Teoremi: Borçlanma mı, Vergileme mi?
7.1.3.2. Hoş-Olmayan Monetarist Aritmetik: Borçlanma ve Borç Monetizasyonu
7.1.3.3. Mali Fiyat Seviyesi Teorisi (Fiscal Theory of the Price Level)
7.1.3.4. Mali Fiyat Seviyesi Teorisine Yöneltilen Eleştiriler
7.2. Enflasyonun Kazançları ve (Refah) Maliyetleri: Normatif Enflasyon Teorisi
7.2.1. Enflasyonun Kazançları
7.2.2. Enflasyonun Maliyetleri
7.2.2.1. Hipotetik Bir Toplumda Enflasyonun Maliyetleri
7.2.2.2. Reel (Endekslenmemiş) Bir Ekonomide Enflasyonun Refah Maliyetleri
7.3. Enflasyonu Düşürme (Dezenflasyon/Stabilizasyon) Politikalarının Maliyeti

ÜÇÜNCÜ KISIM Para Politikası ve Para Politikası Teorisi
GİRİŞ Para Politikası Tartışma Konuları

SEKİZİNCİ BÖLÜM Para Politikası
Para Arzı Süreci: Para Arzını Belirleyen Faktörler
8.1.1. Para Çarpanı Yaklaşımı
8.1.2. Çarpan Hangi Politikalarla İstikrarlı Kılınır?
8.2. Para Politikasının Amaç, Araç ve Hedefleri
8.2.1. Para Politikasının Amaç ve Hedefleri
8.2.2. Para Politikasının Operasyonel/Enstrümantal Hedeflerinin Seçimi
8.2.3. Para Politikasının Araçları (Tools)
8.2.3.1. Kısa Vadeli Faiz Oranları
8.2.3.2. Açık Piyasa İşlemleri (APİ)
8.2.3.3. Reeskont Politikası
8.2.3.4. Zorunlu Karşılık (Rezerv) Oranları
8.2.3.5. İkna (Moral Suasion)
8.2.3.6. Selektif Kredi Kontrolleri
8.2.3.7. İletişim Politikası

8.3. Para Politikası Transmisyon (Aktarım) Kanalları
8.3.1. Neo-Klasik Kanallar
8.3.2. Neo-Klasik-Olmayan Kanallar: Kredi Görüşü

DOKUZUNCU BÖLÜM Para Politikası Teorisi
9.1. Optimal Para Politikası Tasarımı
9.1.1. Politika Etkinsizliği
9.1.2. Politikanın Etkin Olduğu İstisnai Durumlar
9.1.3. Kydland-Prescott (1977) Modeli: Optimal Politikaların/Planların Zaman-Tutarsızlığı
9.1.4. Barro-Gordon (1983/a ve 1983/b) Modeli
9.1.5. Enflasyon Eğilimini Yaratan Etkenler ve Kurumsal Çözümler
9.1.5.1. Sağlam Bir Ön-Taahhüt, İtibar ve Duruma-Bağlı (State-Contingent) Kurallar
9.1.5.2. Bağımsız Merkez Bankası Fikrinin Gelişmesinde İlk Aşama: ‘Muhafazakâr’ Bir Merkez Bankası Başkanının Atanması
9.1.5.3. Bağımsız Merkez Bankacılığının Gelişmesinde İkinci Aşama: Sözleşmeler (Contracts)
9.1.5.4. Hedeflemeler
9.1.5.5. Merkez Bankası’nın Bağımsızlığı
9.1.5.6. Toplam Arzı Arttırıcı Mikroekonomik Politikalar
9.2. Para Politikası Stratejileri ve Enflasyon Hedefleme
9.2.1. Alternatif Para Politikası Stratejileri
9.2.1.1. Parasal Büyüklüklerin Hedeflenmesi
9.2.1.2. Döviz Kuru Hedeflemesi
9.2.1.3. Nominal GSYİH’nın Hedeflenmesi
9.2.1.4. Fiyat Seviyesinin Hedeflenmesi
9.2.2. Enflasyon Hedeflemesi
9.2.2.1. Enflasyon Hedeflemenin İşleyişi
9.2.2.2. Enflasyon Hedeflemenin Avantajları ve Dezavantajları
9.2.2.3. Enflasyon Hedeflemenin Performansının Değerlendirilmesi
9.2.2.4. Küresel Kriz ve Enflasyon Hedeflemenin Geleceği
9.3. Küreselleşme ve Para Politikası
9.3.1. Küreselleşme
9.3.2. Küreselleşme ve İktisat Politikasında “Yeni-Konsensüs”
9.3.3. Küreselleşme, Enflasyon ve Para Politikası
9.3.3.1. Küreselleşmenin Mal ve Emek Piyasaları Üzerinden Enflasyon ve Para Politikalarına Etkileri
9.3.3.2. Sermaye Piyasalarının Artan Entegrasyonunun Para Politikası Üzerine Etkileri

DÖRDÜNCÜ KISIM Bankacılık Teorisi

ONUNCU BÖLÜM Bankaların Fonksiyonları, Bilançoları, Gelir ve Giderleri
10.1. Banka Nedir? Ne İş Yapar? Bankaların Fonksiyonları Nelerdir?
10.2. Bankaların Bilançosu
10.3. Bankaların Gelirleri/Giderleri
10.4. Bankanın Kârlılık Ölçüleri

ONBİRİNCİ BÖLÜM Bankacılığa Endüstriyel Organizasyon Yaklaşımı (Bir Firma Olarak Banka)
11.1. Bankacılık, Piyasa ve Rekabet Yapısı
11.1.1. Tam Rekabetçi Bankacılık Sektörü
11.1.2. Bankacılıkta Monopol Piyasası: Monti-Klein Modeli
11.1.3. Eksik Rekabet (Oligopol) Piyasası Modeli
11.2. Bankacılık Sektörünün Ekonomik Analizi
11.2.1. Yapı-Yönetim-Performans (YYP) Paradigması (Structure-Conduct Performance)
11.2.2. Etkin Yapı Teorisi (Efficient Structure)
11.2.3. Bankacılık Sektörünün Yapısı ve Endojen-Egzojen Batık Maliyetler

ONİKİNCİ BÖLÜM Bankaların Aktif-Pasif Yönetimleri, Riskleri ve Risk Yönetimi
12.1. Bankaların Temel Riskleri
12.1.1. Bilanço-Dışı Faaliyetler ve Riskler
12.2. Bankaların Aktif-Pasif Yönetimi

12.2.2. Bankanın Aktif Yönetimi: Bir Portföy Yöneticisi Olarak Banka
12.2.3. Yükümlülük (Pasif} Yönetimi
12.2.4. Sermaye Yeterlilik Yönetimi
12.3. Bankacılıkta Risk Yönetimi Yöntemleri

12.3.1.1. Açık (Gap), Vade Açığı (Maturity Gap) ve Süre Açığı (Duration Gap) Analizleri
12.3.1.2. Finansal Türevler ve Risk Yönetimi
12.3.2. Piyasa Riskinin Yönetimi
12.3.2.1. RAROC (Öz-Sermayenin Riske-Ayarlı Getirisi)
12.3.2.2. VaR (Value-at-Risk) (Riske-Maruz Değer/Riskteki Değer)
12.3.2.3. VaR’ın Tamamlayıcısı Olarak Stres Testleri ve Senaryo Analizi
12.3.3. Kredi Riskinin Yönetimi

ONÜÇÜNCÜ BÖLÜM Bankaların Regülasyonu (Düzenlenmesi)
13.1. Banka Regülasyonunun Amaçları ve Gerekçeleri
13.2. Banka Regülasyonunun Fayda ve Maliyetleri
13.3. Banka Regülasyonu Türleri-Kategorileri
13.3.1. Mevduat Sigortası (Deposit Insurance): Bankacılıkta Güvenlik Ağı
13.3.2. Too Big to Fail (Başarısız Olamayacak Kadar Büyük)
13.3.3. Sermaye Gerekliliği (Aktif Tutmaya Getirilen Sınırlamalar)
13.3.3.1. Basel I ve Sermaye Gerekliliği
13.3.3.2. Basel II ve Sermaye Gerekliliği
13.3.3.3. Basel’e Alternatif veya Tamamlayıcı Çözümler
13.3.3.4. Basel III Tartışmaları
13.4. Bankacılığın Geleceği

BEŞİNCİ KISIM Finansal Krizler, 2001 Türkiye Krizi ve Türk Bankacılık Sisteminin Yeniden Yapılanması

ONDÖRDÜNCÜ BÖLÜM Finansal Kriz Teorileri ve 2008 Küresel Krizi
14.1. Kriz Kavramı ve Finansal Krizler
14.2. Finansal Kriz Türleri ve Modelleri
14.2.1. Kindleberger’ın “Çılgınlık, Panik ve Çöküş” Modeli
14.2.2. Birinci Nesil Modeller: Sürdürülemez Ekonomik Yapılar ve Yapısal Dengesizlikler
14.2.3. İkinci Nesil Modeller (Self-fulfilling veya Escape Clause Modeller)
14.2.4. Asya Krizini Açıklayan (Üçüncü Nesil) Modeller
14.2.5. Krizlerde Sirayet /Yayılma(Contagion) Etkisi ve Dışsal Etkenler
14.3. 2008 Küresel Krizi
14.3.2. 2008 Krizinin Nedenleri
14.3.2.1.Makro-Ekonomik Sorunlar
14.3.2.2. Mikro-Ekonomik (Bankacılık/Finans Sektörüne Özgü) Sorunlar
14.3.3. Krizin Genişlemesi: Morgage Krizinin Bir Finansal Kriz ile Bir Kredi Çöküşüne ve Bir Küresel Reel Krize Dönüşmesi Süreci
14.3.4. Finansal Krize Karşı ABD’de Uygulanan Politikalar

ONBEŞİNCİ BÖLÜM 2001 Türkiye Krizi ve Türk Bankacılık Sisteminin Yeniden Yapılanması
15.1. 1990’larda Makro-Ekonomik Sorunlar ve Türk Bankacılığının Yapısı
15.2. Türkiye’de Kasım 2000 - Şubat 2001 Krizleri
15.3. Yeniden Yapılanma Dönemi (2002-2007)
15.3.1. 2001 Kriz Yönetim Süreci ve Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı (2002-2004)
15.3.2. Bankacılık Sektörü Yeniden Yapılandırma Programı
15.3.2.1. Kamu Bankalarının Yeniden Yapılandırılması
15.3.2.2. TMSF’ye Devredilen Bankaların Çözümlenmesi
15.3.2.3. Özel Bankaların Sağlıklı Bir Yapıya Kavuşturulması
15.3.2.4. Düzenleyici Çerçevenin İyileştirilmesi
15.3.3. Reel Sektörün Borçlarının Yeniden Yapılandırılması: İstanbul Yaklaşımı
15.3.4. Basel I ve Basel-II ve Türkiye’de Risk Yönetimi Uygulamaları
15.4. 2008 Küresel Krizi ve Türk Bankacılık Sistemi
15.4.1. Krizde Makroekonomik Göstergeler
15.4.2. Krizde Türkiye’nin Aldığı Önlemler
15.4.3. Krizde Bankacılık Kesiminin Göstergeleri
15.4.4. Sonuç
Ek Tablolar
ALTINCI KISIM Sonuç Yerine

ONALTINCI BÖLÜM Parasal İktisadın Temel Tartışma Konuları
16.1. Makro-İktisatta Beklentilerin Önemi ve Rasyonel Bekleyişler Hipotezi
16.2. Denge Kavramı
16.3. Konjonktür Dalgaları Modelleri
16.3.1. Yeni-Klasik Konjonktür Modelleri
16.3.1.1. Lucas’ın Parasal Denge Konjonktür Modeli
16.3.1.2. Reel Konjonktür Modelleri
16.3.2. Yeni-Keynesci Konjonktür (YKK) Modelleri
16.4. İktisatta Ölçme ve Yöntem (Metodoloji) Farklılıkları
16.4.1. Kalibrasyon ve Dinamik Stokastik Genel Denge (DSGD) Modelleri
16.4.2. DSGD Modellerine 2008 Krizi Sonrası Getirilen Eleştiriler
Kaynakça
Dizin

_

Gülsün Gürkan Yay

Prof Dr. Gülsün Gürkan Yay, 1980’de İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi İktisat (Ekonometri-İstatistik) Bölümü’nden mezun oldu. 1981’de aynı kurumdan “1923-1929 Döneminde Türkiye’de Para Politikası” teziyle Yüksek Lisans, 1988’de “İktisadi Düşüncede Milton Friedman’ın Yeri” adlı teziyle Doktora derecelerini aldı. 1983-1993 yılları arasında Uludağ Üniversitesi İİBF İktisat Bölümü’nde Araştırma Görevlisi ve Yardımcı Doçent olarak çalıştı. 1992 yılında İngiltere Birmingham Üniversitesi’nde misafir öğretim üyesi olarak bulundu. 1994 yılından beri Ylıdız Teknik Üniversitesi İİBF’de öğretim üyesi olarak çalışmaktadır. Doçentlik aşamasında (1994) “Enflasyon Üzerine Denemeler”, Profesörlük aşamasında (2003) ise “Enflasyon Hedeflemesi” takdim tezlerini hazırladı. Parasal İktisat, Para ve Finans, Makroiktisat ve Uluslararası Politik İktisat alanlarında çalışmakta ve bu konularda ulusal ve uluslararası yayınları bulunmaktadır. Küreselleşme Sürecinde Finansal Krizler ve Finansal Regülasyon (2001) ve İktisat Yazıları: Metedoloji, Düşünce Politika (2007) adlı iki ortak yazarlı kitabı bulunmaktadır.