Türkiye ve İran’da Otoriter Modernleşme: Atatürk ve Rıza Şah Dönemleri
Uluslararası Sosyal Tarih Enstitüsü’nün (USTE) düzenlemiş olduğu “Türkiye ve İran’da Otoriter Modernizasyon” konulu bir atölye çalışmasının ürünü olan ve Touraj Atabaki ile Erik Jan Zürcher’in derlediği bu kitapta yazarlar, sözkonusu sürecin ve modernite konusunda benimsenen ortak düşüncenin özellikle Atatürk ve Rıza Şah dönemindeki uygulamalarını, bunların benzerlik taşıyan ve farklılık gösteren yanlarını ele alırken, her iki ülkede günümüzde de yaşanmaya devam eden modernleşme sorunlarına ışık tutuyor.
GİRİŞ
Touraj Atabaki - Erık Jan Zürcher
1 Rıza Şah Döneminde Devlet ve Toplum
Homa Katouzian
Devlete Karşı Toplum
Topluma Karşı Devlet
Başbakanlığı ve Başkanlık Kumpanyası
Kaçarların Çöküşü
Otokrasinin Yükselişi
Diktatörlükten Keyfî Yönetime (1930-41)
Rıza Şah’ın Düşüşü
2 Türkiye ve İran’da Hilafet, Ulema ve Cumhuriyetçilik: Karşılaştırmalı Bazı Tespitler
Touraj Atabaki
3 ‘Yeni İran’ ve Rıza Şah Döneminde Parti Siyasetinin Sonu
Matthew Elliot
Yeni İran
Yeni İran’a Karşı Direniş
Terakki
Bağlam: Rıza Şah ve Meclis
Şah’ın Hastalığı ve İyileşmesi
Sonuç
4 Kemalist Cumhuriyet’te Kurumların İnşası: Halk Fırkası’nın Rolü
Erik Jan Zürcher
5 İnönü Döneminde Tek Parti Rejimi Üzerine Bazı Görüşler (1938-45)
Cemil Koçak
6 İran’da Ordu, Sivil Toplum ve Devlet: 1921-26
Stephanie Cronin
Tarihsel Bağlam
Askerî-Monarşist Diktatörlük
Kabine ve Meclis
Şah
Sivil Otoriteler Üzerinde Askerî Nüfuz
Askeriye ve Sivil Nüfus
Sonuç
7 Ordu ve Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluşu
Dankwart A. Rustow
Tarihsel Zemin
Ordu Değilse Kim?
Milliyetçi ve Milliyetçi Karşıtı Memurlar
Kemalist Hareketin Örgütlenmesi
Ordunun Dağılması
Cumhuriyet Dönemi Gelişmeleri
8 Türkiye ve İran’da Erkekler İçin Kıyafet Kanunları
Houchang Chebabi
19. Yüzyılda Kıyafetin Batılılaşması
1920’li ve 1930’lu Yılların Kıyafet Kanunları
Medeniyette Kıyafet Ölçüsü
Sonuç
9 Türkiye ve İran’da Dil Reformu 215
John R. Perry
10 Yanlış Anlaşılmaları Ortadan Kaldırmak:
1918-19’da Vüsuk-üd Dovle’nin Dış Politikası
Oliver Bast
Erik Jan Zürcher
Leiden Üniversitesi’nde öğrenimini tamamlayan Zürcher, aynı üniversitenin Türkiye Etütleri Bölümü başkanı olup, öğretim üyesi olarak görev yapmakta ve 2008’den itibaren Amsterdam’daki Uluslararası Sosyal Tarih Enstitüsü’nün direktörlüğünü yürütmektedir. Prof. Zürcher’in çeşitli yazarlarla birlikte derlediği kitapların yanısıra The Unionist Factor. The Role of the Committee of Union and Progress in the Turkish National Movement (1905-1926), E.J. Brill, 1984, (Milli Mücadelede İttihatçılık, Türkçe’deki ilk baskısı, 1987; İletişim Yayınları, 2003); The Progressive Party 1924-1925, E.J. Brill, 1991 (Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, Türkçe’deki ilk baskısı, 1992; İletişim Yayınları, 2003); Turkey, A Modern History, I. B. Tauris, 1993 (Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, İletişim Yayınları, 1995); Savaş, Devrim ve Uluslaşma, Türkiye Tarihinde Geçiş Dönemi (1908-1928), 2. baskı İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2005, adlı eserleri bulunmaktadır.
Touraj Atabaki
Leiden Üniversitesi öğretim üyesi olan Touraj Atabaki, aynı zamanda, Amsterdam’daki Uluslararası Sosyal Tarih Enstitüsü’nde (USTE) Ortadoğu ve Orta Asya bölüm başkanlığı yapmaktadır. Önce teorik fizik ve daha sonra tarih üzerine yüksek lisans yapan yazarın, Azerbaijan: Ethnicity and Struggle for Powers in Iran, I.B. Tauris, Londra, 1993, Beyond Essentialism: Who Writes Whose Past in the Middle East and Central Asia?, Aksant, Amsterdam, 2003. Yayına hazırladığı eserler arasında olan Devlet ve Maduniyet, Türkiye ve İran’da Modernleşme, Toplum ve Devlet (2005) ve Men of Order: Authoritarian Modernization in Turkey and Iran (2004) İstanbul Bilgi Ünivesitesi Yayınları tarafından yayınlanmıştır.