Türkiye’nin Siyasî Hayatında Batılılaşma Hareketleri
Tarık Zafer Tunaya, kırkdört yıl önce, 1960’da bu kitabın ilk baskısına yazdığı önsözde bir hoca olarak kendini tanıttıktan sonra kendi kendine sorduğu “Ödevim nedir?” sorusuna şöyle cevap vermişti: “Ödevim laboratuvarım olan siyasî hayatın dinamiklerini, fikirlerini ve olaylarını ilim açısından incelemektir. Evvela siyasî olaylarla fikirler arasında münasebet kurmaya çalışırım. Sonra da fikirlerle olayların zamanın akımı içinde nasıl geliştiklerini, özlerini muhafaza ettikleri halde nasıl değişik şekillere büründüklerini, şekiller aynı kaldığı halde özlerin nasıl değiştiğini araştırırım. Benim için olay, olaydır. Ben önce olayı tesbit ederim. Sosyal bütün içinde onu müşahede ederim. Şair değilim, beni incelediğim tablonun içinde bulamazsınız. Olaya dışarıdan ve değişik yönlerden bakmaya çalışırım. Sonra değerlendirme işine geçerim. Çünkü bir olayın iyi veya fena, ahlâkî veya gayri ahlâkî oluşu onu ortadan kaldırmaz.”_x000D_
Batılılaşma hareketlerini incelerken, bu hareketleri yaratan düşünceleri olaylara bağlayarak ayrı ayrı çözümleyip, bunlardan bir senteze ulaşmaya çalışan Tunaya’nın bu değerli çalışması, aradan geçen bunca zamana ve kendisinden sonra gerek öğrencilerinin gerekse yerli, yabancı diğer bilim adamlarının yaptığı değerli katkılara rağmen önemini korumaktadır.
Önsöz
Sunuş
Türkiye’nin Siyasî Hayatında Batılılaşma Hareketleri
BİRİNCİ BÖLÜM Osmanlı İmparatorluğu’nda Batılılaşma Olayları ve Fikirleri
I. Osmanlı Nizamı
1. Temel Prensipler
2. Osmanlı Devleti’nin En Büyük Siyasî Kuvveti
II. Batılılaşma Olayları
1. Kısmî Müessese Islahları (1718-1826)
Lâle Devri ve Patrona
Nizam-ı Cedid ve Kabakçı
Sened-i İttifak ve Yeniçeri Ayaklanması
2. Aydın Despotluk Devresi
Değişen Denklem
Yukarıdan Aşağı ve İkici Islahat Sistemi
3. Modern Devlet Fikrinin Gerçekleşmesine Doğru
Tanzimat Prensipleri
Fert ve Padişah
Tanzimat Müesseseleri
Batılılaşmak ve Batı
1856 Islahat Fermanı
Meşrutiyet’e Götüren Köprü
4. Modern Devlet Fikrinin Son Gerçekleştirmeleri: Meşrutiyet Rejimi
Birinci Meşrutiyet ve Jön Türkler
İkinci Meşrutiyet: “Hürriyetin İlânı”
III. Batılılaşma Fikirleri
1. Batı Düşüncesinin Vardığı Siyasî Platform ve Osmanlılar
Nasihatnameciler’in Küçük Dünyası
“Bu Devlet Böyle Nasıl Olur?”
Tek Kurtuluş Yolu Olarak Batılılaşma Prensibi
2. Tanzimat Ricalinin Siyasî Görüşleri
3. Jön Türkler
Yeni Osmanlılar: İktidarın Sınırlanması Fikri
İkinci Jön Türk Hareketi
4. İkinci Meşrutiyet’in Siyasî Düşüncesi
Fikirler ve İnsanlar
“Garpçılar”
İslâmcılar
Türkçüler
Meslekçiler
Sosyalistler
Siyaset Laboratuvarı
İKİNCİ BÖLÜM Türkiye Cumhuriyeti Rejiminde Batılılaşma Olayları ve Fikirleri
I. Batılılaşma Olayları
1. “Türkiye”nin Kuruluşu
Batı ile Doğu Arasında
Yeni Unsurlar...
Eski ile Yeni Çarpışması
2. Batı Medeniyetine Geçiş Kararı
Kesin Karar
İnkılâp, Halk’a Karşı Bir Gidiş midir?
“Millî Rönesans” Formülü: Üçüncü Kuvvet
Müşterek Medeniyet
İnkılâplar ve Demokrasi
Son Görünüşler
3. Hukuk Düzeninde Batılılaşma
Devrim Kanunlarının Dayandığı Temel Prensip
Batı Kanunlarının Kabulü
İktibas Hareketinin Değerlendirilmesi
Hareketin Lehinde Olan Fikirlerin Dayandıkları Esaslar
İktibas Hareketini Yeter Bulmayan Görüşler
Laiklik Prensibi
Laiklik Prensibinin Bugünkü Şeklini Savunanlar
Laiklik Prensibini Yetersiz Bulan Görüşler
II. Batılılaşma Fikirleri
1. Bütüncüler
Bütüncülerin Genel Olarak İşemiş Oldukları Bazı Temalar
Batılılaşmanın Gerçekleşmesi
Türk Düşüncesi’nin Tezi
Forum’un Tezi
2. Kısmîci Görüşler
Kadro’nun Tezi
Gelenekçi Görüşler
Yaşama Alanında Gelenekçiler
Nurculuk Cereyanı
Gelenekçi Sentez Teklifleri
Yeni Bir Ayırım: “Memleketçiler ve Garpçılar”
3. Garplılaşmanın Neresindeyiz?
Temel Fikirler
Tenkitçi Görüşler
Türkiye’nin Durumu
Devrimler Meselesi
Aydınların Sorumluluğu
Teklifler
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Sonuç
Müflahedeler ve Tezler
1. Osmanlı Tarihinin Oluşları Işığında
2. Bugünün Oluşları Işığında
3. Dünya Olaylarının Işığında
Kaynakça
Dizin
_Tunaya’ya göre Batılılaşmak, çağdaş bir toplum ve hürriyetçi esaslara dayanan bir devlet kurmak üzere girişilmiş teşebbüsler ve uygulamalardır ... Yazara göre Türkiye’nin Batılı bir devlet olması, demokratik sistemin bütün koşullarını yerine getirmek zorunda olması demektir.
2 Şubat 2013, Uluslararası Politika Akademisi
Tarık Zafer Tunaya
Anayasa, Siyaset Bilimi ve özellikle Meşrutiyet ve Cumhuriyet’in sorunları konusunda araştırmalarıyla tanınmış olan Tarık Zafer Tunaya 1916’da Istanbul’da doğdu. 1936 yılında Saint Benoit Lisesi’ni birincilikle bitiren Tunaya, 1940 yılında Istanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu.
1946 yılında “Müessese Teorisinde Fikir Unsuru ve Bazı Hususiyetleri” konulu tezi ile doktor ünvanını aldı. Doçentlik tezi “Amme Hukukumuz Bakımından İkinci Meşrutiyet’in Fikir Cereyanları”nı yazdıktan sonra 1949’da Umumi Amme Hukuku kürsü doçentliğine atandı. 1953-1954 yılları arasında Fakülte Meclisi kararıyla mesleki incelemelerde bulunmak için Avrupa’ya gönderildi. Rockefeller Vakfı’nın daveti üzerine bir yıl Amerika’da araştırma yaptı.
Tunaya, 1960 Anayasası Hazırlık Komisyonu’nda yer aldı. Komisyon Başkanı Sıddık Sami Onar ile olan anlaşmazlığı sonucu görevinden alındı. Milli Birlik Komitesi’nin 27 Ekim 1960 tarihli, 147 profesör, doçent ve asistanın üniversite ile ilişiğinin kesilme kararından sonra Paris’te NATO emrinde görevlendirildi.
1968’de yeniden üniversiteye dönen Tunaya, 1 Numaralı Anayasa Kürsüsü Başkanlığı’na getirildi ve İÜ Hukuk Fakültesi Dekanlığı’na seçildi. Bu görevinden 1969’da istifa eden Tunaya, 1979 yılında İÜ Siyasal Bilimler Fakültesi Kurucu Heyeti’nde yer aldı ve dekanlığa seçildi fakat emekliliğine üç ay kala, 12 Eylül 1980’den sonra kurulan askeri yönetim tarafından görevinden alındı.
Tarık Zafer Tunaya Fransız Hükümeti tarafından Legion d’Honneur nişanı ile ödüllendirilmiştir.
Balıkesir Barosu’nun Cumhuriyet’in 60.yılında verdiği ‘Anıtlaşmış On Hukukçu’dan biri seçilen yazar Türkiye’de Siyasal Partiler adlı eserinin 3.cildiyle 1989 yılı Sedat Simavi Siyasal Bilimler Ödülü’nü aldı. Tarık Zafer Tunaya 29 Ocak 1991’de hayata veda etti.
