İlgili yazına referansla Türkiye’de yerel düzeyde karar alma organı olan büyükşehir belediye meclislerine odaklanan bu çalışma, yerel siyasetin ve yerel demokrasinin mevcut işleyişini anlamaya yönelik on ilde yürütülmüş bir araştırmanın sonuçlarını içermektedir. Yerel siyasette temsil, katılım ve karar alma süreçlerine dair olan bu araştırmaya yansıyan birçok bulgu, Türkiye’de yerel düzeyde var olan sınırlı demokrasi anlayışını ve uygulamalarını açıkça göstermektedir. Araştırma sonuçları, Türkiye’de demokratik pratiklerin öğrenilmesi ve yaygınlaştırılması için belediye meclislerinin öneminin vurgulanması ve bu konuda kamuoyunda bilinç yaratılması gerekliliğini ortaya çıkarmıştır.

Önsöz
1 Giriş Fikret Toksöz
Neden Belediye Meclisleri?
Tanzimat’tan Cumhuriyet’e
İstanbul Şehremaneti
Cumhuriyet Dönemi
Yeni Belediyecilik Anlayışı
Yerelleşme
Kontrollü Özerklik
Demokratik Yönetim Yapısı
Güçlü Belediye Başkanı - Zayıf Belediye Meclisi Dönemi
1980 Sonrası Neo-Liberal Belediyecilik
Büyükşehir Olgusu: Güçlü Büyükşehir - Zayıf İlçe
İmar Yetkilerinin Belediyelere Devri
Belediyelerin Ekonomik Hayata Müdahalesine Son
Yerel Yönetim Reformu
Yeniden Merkezileşme Dönemi
Teşekkür Notu
2 Yerinden Yönetim ve Kentsel Siyaset: Avrupa Yerel Yönetim Sistemlerine Karşılaştırmalı Bir Bakış Çiğdem Aksu Çam
Yönetimler Arası İlişkilerin Örgütlenmesi
Üniter-Federal Devlet Karşıtlığı Temelinde Yerel Yönetimler
Devlet Örgütlenmesinin Kademelendirilmesi Olarak Yerinden Yönetim (Decentralization)
Yerinden Yönetimin Siyasal Anlamı: Yerel Özerklik ve Demokrasi
Batı Avrupa Demokrasilerinde Yerel Yönetim Sistemleri: Kademelenme ve Yerel Seçim Sistemleri
Metropoliten Yönetim: Büyük Kentler / Metropoliten Alanlar İçin Özel Yönetsel Düzenlemeler
Yerel Seçim Sistemleri
Seçili Avrupa Ülkelerinde ve Türkiye’de Yerel Yönetim ve Seçim Sistemleri
Sonuç Yerine: Türkiye’de Merkezileşme ve Yerinden Yönetim Arasında Kentsel Siyaset

3 Türkiye’de Dönüşen Büyükşehirler ve Yerel Siyaset Erbay Arıkboğa
Araştırma Yöntemi
Alan Araştırmasının Tasarımı, Evren ve Örneklem
Araştırmanın Kapsamı ve Yöntemi
Büyükşehir Belediyeleri ve Meclisler
Türkiye’de Büyükşehir Belediyelerinin Dönüşümü
Meclislerin Rolü ve Temsili Yapısı
Araştırma Bulgularında Öne Çıkan Bazı Hususlar
Meclis Üyelerine Ulaşma ve Görüşmeleri Gerçekleştirme
Adaylık Süreci ve Listelerin Oluşturulması
BŞB Meclislerinin Temsili Yapısı
İktidar Muhalefet İlişkileri
Meclis Gündemi ve Karar Alma Süreci
6360 Sayılı Yasal Düzenlemede Köylerin Durumu
Yerel Özerkliğe Yaklaşım
Sonraki Araştırmalara Dair Öneriler

4 Büyükşehir Belediye Meclisi Üyelerinin Profilleri Üzerine Bir Çalışma Emre Erdoğan
Giriş
Büyükşehir Belediye Meclislerinin Oluşumu
Büyükşehir Belediye Meclislerinin Demografik Yapısı
Büyükşehir Belediye Meclisi Üyelerinin Eğitim Dağılımı
Büyükşehir Belediye Meclisi Üyelerinin Meslek Dağılımı
Sonuç Yerine
5 Türkiye ve 16 Avrupa Ülkesinin Yerel Meclis Üyelerinin Profilleri Özdeş Özbay
Cinsiyet, Yaş ve Öğrenim Durumları
Mesleki Dağılım
6 Büyükşehir Belediye Meclisinin Yapısı, İşleyişi ve Yerel Demokrasi: Adana Örneği Çiğdem Aksu Çam
Giriş
Adana’nın İdari Yapısı ve İlçeleri Üzerine Notlar
Adana Büyükşehir Belediyesi’nde Temsil ve İhtisas Komisyonları
Çalışmanın Kapsamı
Görüşme Bulguları
Büyükşehir Belediye Meclisi Üyeliği
Nasıl Meclis Üyesi Olunur?
Meclis Üyeleri: Teknokrat Hizmetkârlar
6360 Sayılı Yasa ve Bölünme Korkusu Altında Yerelleşme
Adana BŞB İktidar Yapısı: Meclisin İşleyişi ve Karar-Alma
İhtisas Komisyonlarının İşleyişi: Müşterek Komisyon Uygulaması
Mecliste İktidar-Muhalefet İlişkileri
Çerçeve: İyi Uygulama Örneği: Müşterek Komisyon
Başkan-Meclis-Bürokrasi Üçgeninde Karar-Alma
Partilerin Karar-Almaya Etkisi
Yerel Demokrasi Anlayışı
Temsil
Katılım
Değerlendirme ve Sonuç

7 Büyükşehir Belediye Meclisinin Yapısı, İşleyişi ve Yerel Demokrasi: Bursa Örneği Özhan Çetinkaya
Giriş
Meclis Üyeliği ve Karar Alma Süreci Açısından Değerlendirme
Belediye Meclisinde İktidar ve Muhalefet İlişkilerinin Değerlendirilmesi
Meclisteki Üyelerin Yerel Halkı Temsil Yönü ve Yapısal Yönleri
Meclis Üyelerinin Seçimi ve Mevcut Seçim Sisteminin Değerlendirilmesi
Meclis Üyelerinin Konumları, İlişkileri ve Mevcut Durumu Değerlendirmeleri
Bursa Büyükşehir Belediye Meclisi’nde Komisyonlarda Görev Yapanların Görüşmeler Konusundaki Davranışları
Sonuç

8 Büyükşehir Belediye Meclisinin Yapısı, İşleyişi ve Yerel Demokrasi: Diyarbakır Örneği Cuma Çiçek
Giriş
Araştırma Yöntemi
Diyarbakır
Diyarbakır: Siyasi, Ekonomik ve Kültürel Açıdan Bölgesel Merkez
Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi
Diyarbakır’da Yerel Demokrasi
İktidar Yapısı ve Karar Alma Süreçleri
Yerel İktidar ve Muhalefet İlişkisi
Katılımcılık, Kolektif Kimlikler ve Gruplar
Çerçeve: Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Kadın Özgürlüğü
Meclis Üyelerinin Diğer Aktörlerle İlişkisi
Meclis Üyelerinin Kendi Konumlarına Dair Algısı
Meclis Üyelerinin Belediye Faaliyetleri ve 6360 Sayılı Yeni Yasaya Dair Görüşleri
Yerel Özerklik ve Yerel Demokrasi
Sonuç ve Değerlendirme

9 Büyükşehir Belediye Meclisinin Yapısı, İşleyişi ve Yerel Demokrasi: Erzurum Örneği Elif Çolakoğlu
Giriş
Erzurum Seçmeninin Genel Özellikleri ve 2004, 2009 ve 2014 Yerel Seçimleri
Araştırma Yöntemi
Araştırmanın Bulguları ve Tartışmalar
Sonuç

10 Büyükşehir Belediye Meclisinin Yapısı, İşleyişi ve Yerel Demokrasi: Eskişehir Örneği Nadir Suğur
Giriş
Eskişehir Büyükşehir Belediyesi’nin Meclis Yapısı
Eskişehir’de Yerel Siyasetçi Profili
Meclis Üyeliği Misyonu ve Şehrin Öncelikleri
Büyükşehir Belediyesi Meclis Yapısı ve Karar Alma Süreçleri
Kentsel Dönüşüm
Yeni Büyükşehir Yasası
Yerel Yönetimler, Özerklik ve Seçim Çevresi
Siyasi Hedefler
Sonuç

11 Büyükşehir Belediye Meclisinin Yapısı, İşleyişi ve Yerel Demokrasi: Gaziantep Örneği Mehmet Nuri Gültekin
Giriş
Bazı Ekonomik ve Sosyal Göstergeler
‘Muktediri Bilmek’: Büyükşehir Meclisinde Ekonomi Politik ve Kentsel Yönetim
“Onlar Muhalefet Ama...”
“Herkes” Çok İyi...!
Kavrama Reaksiyoner Yaklaşım: Özerklik ve Yerel Demokrasi
Sonuç ve Öneriler

12 Büyükşehir Belediye Meclisinin Yapısı, İşleyişi ve Yerel Demokrasi: İstanbul Örneği Elif Topal Demiroğlu - Muhammet Erdal Okutan
Giriş
Gözlemler ve Zorluklar
Karar Alma Süreçleri
Katılımcı Mekanizmalar
Yerelde İktidar - Muhalefet İlişkisi
Kurumlar Arası İlişkiler
Meclis Üyelerinin Konumları
Büyükşehirin Önemi
Yerel Demokrasi ve Yerel Özerklik: “Sıkıntılı Kavramlar”
Sonuç

13 Büyükşehir Belediye Meclisinin Yapısı, İşleyişi ve Yerel Demokrasi: İzmir Örneği Betül Aydoğan Ünal
Giriş
İzmir İli ve Büyükşehir Belediyesi
İzmir BŞB Seçimlerinin Kısa Tarihi
6 Kasım 1983’ten 18 Nisan 1999’ye Yerel Seçimler
18 Nisan 1999’dan Günümüze Yerel Seçimler
Araştırma Yöntemi
Alan Araştırmasının Bulguları
Büyükşehir Belediye Meclisinde Temsil
Meclis Üyelerinin Cinsiyet Dağılımı
Meclis Üyelerinin Eğitim Durumu
Meclis Üyelerinin Mesleki Dağılımları
Komisyon Üyelerinin Gözünden Büyükşehir Belediye Meclisi Üyeliği
6360 Sayılı Yasanın İşleyiş Üzerindeki Etkileri
Komisyonlarda Karar-Alma Süreçleri
Mecliste İktidar-Muhalefet İlişkileri
Kentsel Dönüşüm
Yerel Demokrasi ve Seçim Sistemi
Sonuç ve Değerlendirme

14 Büyükşehir Belediye Meclisinin Yapısı, İşleyişi ve Yerel Demokrasi: Konya Örneği M. Akif Çukurçayır
Konya Büyükşehir Belediye Meclisi Komisyon Üyeleriyle Görüşmeler
Formel Süreçler Yanında Fiili İktidar Yapısı, Karar Alma Süreçlerinde Kimlerin Etkili Olduğu
BŞB Meclislerindeki Yerel İktidar ve Yerel Muhalefet İlişkileri
Katılımcı Mekanizmaların Ne Kadar İşlediği, Hangi Kentsel Grupların Etkili Olduğu, Kentin Kendi Özellikleri Çerçevesinde Meclisi Oluşturan Üyelerin  Feodal Yapısı, Aile Bağları, Etnik, Mezhepsel, Cemaat İlişkileri
Meclis Üyelerinin Farklı Kesimlerle İlişkileri
Yerel Halkla İlişkileri
Parti Genel Merkeziyle İlişkileri
Hükümetle İlişkileri
Bürokrasiyle İlişkisi
Meclis Üyelerinin Kendi Konumlarını Nasıl Değerlendirdikleri
Meclis Üyelerinin Büyükşehir Belediyesi ve Yeni Model Hakkındaki Görüşleri
Büyükşehir Belediyesi Faaliyetleri
BŞB-İlçe Belediyeleri Arasındaki İlişkiler ile İlgili Görüşleri
6360 Sayılı Yasayla Getirilen Yeni Düzenlemeyi Nasıl Değerlendirdikleri
“Yerel Özerklik” ve “Yerel Demokrasi”yi Nasıl Değerlendiriyorlar
Sonuç ve Öneriler
Ek: Görüşme Yapılan Konya Büyükşehir Belediye Meclis Üyelerinin Bulundukları Komisyonlar

15 Büyükşehir Belediye Meclisinin Yapısı, İşleyişi ve Yerel Demokrasi: Samsun Örneği Ahmet Mutlu
Giriş
Kısa Samsun ve Samsun Belediye Tarihi
Samsun’da Kent Kültürü
Araştırma Bulguları ve Yorumlar
Bulgu ve Yorumlar
İktidar Sahipliği ve Karar Alma Sürecinin İşleyişi
Yerel Mecliste İktidar-Muhalefet İlişkileri
Katılımcı Mekanizmaların İşlevselliği
Meclis Üyelerinin Yerel Aktörlerle İlişkisi
Meclis Üyelerinin Kendi İşlevselliklerine Bakışı                                                                                                                            Meclis Üyelerinin Belediye Faaliyetlerine-İlişkilerine ve  6360 Sayılı Yasaya Bakışı
Meclis Üyelerinin Yerel Özerklik ve Yerel Demokrasi Algıları
Sonuç ve Öneriler

16 Büyükşehir Belediye Meclislerinin Yapısı, İşleyişi ve Yerel Demokrasi: Genel Değerlendirme Sema Erder - Nihal İncioğlu - Pınar Uyan  Semerci
Yasal ve Kurumsal Düzenlemeler
Benzerlikler
Farklılıklar, İyi Örnekler
Öneriler
Ekler
EK 1: Görüşme Formu
EK 2: Literatür Taraması Özdeş Özbay

Dizin

Türkiye'de siyasetin dar bir alana hapsolmasının, katılım ve şeffaflık sorunlarının nedenlerinden biri yerel siyasetin durumudur. Türkiye'de yerel siyaset, ulusal siyaset tarafından bastırılan ve onun gölgesinde bırakılan bir alandır. Yerel siyaset, ulusal siyasetin bütün demokrasi eksiklerini bazen katlayarak taşır. Teknik bir hizmet arzı olarak algılanan yerel yönetim yaklaşımı, var olan demokrasi açığını daha da büyütür. Bugün nüfusun % 75'ini kapsayan Büyükşehir Modeli, bir âdem-i merkeziyet adımı değil, merkezi siyaset modelinin yerele monte edilmesi oldu; "güçlü başkan, zayıf meclis" uygulamasını kent sınırlarından il sınırlarına taşıdı. Zayıf da olsa var olan yerel katılım geleneklerini de boğdu. Demokrasi sorunumuza farklı bir açıdan yaklaşan bu son derece değerli çalışma, büyükşehir meclislerine seçilenlerin sosyoekonomik kimliklerini ve meclislerin çalışma biçimini on anlamlı örnek üzerinden inceleyerek, Türkiye'de demokrasi açığının yerel ayağına ışık tutuyor. Bu çalışmanın başka benzer araştırmaları teşvik etmesini dilerim.
Ahmet İnsel

_