Adalet Psikolojisi

Önsöz
Foreword

1 Giriş
Introduction

BİRİNCİ BÖLÜM Adalet Psikolojisine Giriş
A. Genel Olarak
1. Yakın Çalışma Alanları ile Psikoloji ve Adalet Psikolojisinin İlişkisi
a. Psikoloji ve Adalet Psikolojisi
b. Sosyoloji ve Adalet Psikolojisi
c. Sosyal Psikoloji ve Adalet Psikolojisi
d. Antropoloji ve Adalet Psikolojisi
e. Kriminoloji ve Adalet Psikolojisi
2. Adalet Psikolojisi ve Bağlantılı Çalışma Alanları
a. Adli Biyoloji
b. Adli Toksikoloji (Adli Kimya)
c. Adli Palinoloji
d. Ölüm Bilimi (Tanatoloji)
e. Adli Travmatoloji
f. Adli Odentoloji
g. Adli Patoloji
h. Fasiyal Rekonstrüksiyon
i. Kriminalistik
j. Balistik
k. Adli Grafoloji
l. Ses Görüntü Analizi
B. Tarihsel Gelişim ve Yöntem
1. Tarihsel Gelişim
2. Yöntem
a. Genel Olarak
b. Araştırma Yöntemi
c. Adalet Psikolojisinde Yöntem
1) Betimleyici Yöntem
2) Nedensel Yöntem
3) Normatif Yöntem
(1) Gözlem
(2) Deney
(3) Tarama Yöntemi
(4) Öykü Alma
(5) İstatistik
d. Adalet Psikolojisinde Yönteme İlişkin Özel Olarak Üzerinde Durulması Gereken Konular
e. Klinik Psikoloji ve Adli Psikoloji Arasındaki Farklar
f. Adalet Psikolojisinin Konusu: Adli Olgu

İKİNCİ BÖLÜM Adalet Psikolojisinin Bölümleri
A. Genel Olarak
B. Suçlu Psikolojisi
1. Eylem Olarak Suç ve Nedenleri
2. Suça İlişkin Normatif Çerçeve
3. Suçun Unsurları
a. Fiil
b. Sonuç
c. Nedensellik
d. Fail
e. Mağdur
f. Konu
g. Manevi Unsur
1) Kast
2) Kastın Türleri
(1) Doğrudan Kast – Dolaylı Kast
(2) Genel Kast – Özel Kast
(3) Ani Kast – Düşünce Kastı
(4) Başlangıçta Oluşan Kast – Eklenen Kast
3) Taksir
4) Taksir Türleri
5) Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suç
4. Suç Sistematiği
5. Suçlunun Kişiliği
6. Eylem Olarak Suç ve Biyolojik Nedenleri
a. Genetik Özellikler - Suç İlişkisi
b. Yoksunluklar-Suç İlişkisi
c. Salgılar-Suç İlişkisi
d. Bağımlılık Halleri
1) Bağımlılık Çeşitleri
(1) Esrar Tipi Bağımlılıklar
(2) Barbitural, Benzodiazepin Tipi Bağımlılıklar
(3) Opiat Tipi Bağımlılıklar
(4) Kokain Tipi Bağımlılıklar
(5) Uyarıcı Tipi Bağımlılıklar
(6) Halüsinasyon Tipi Bağımlılıklar
(7) Uçucu Madde Bağımlılıkları
(8) Alkol Bağımlılığı
e. Hukuksal Değerlendirme
7. Eylem Olarak Suç ve Psikolojik Nedenleri
a. Bireysel Olan Nedenler
1) Akıl Hastalıkları
(1) Şizofreni
(2) Paranoya
(3) Psikopatlık
(4) Psikozlar
(5) Epilepsi
(6) Nevrotik Bozukluklar
2) Akıl Zayıflığı ve Özel Haller
(1) Zekâ Geriliği
(2) Hukuksal Sorumluluk
(3) Üzerinde Özel Olarak Durulması Gereken Haller
i. İhtiras
ii. Tahrik
iii. Uyurgezerlik, Hipnoz, Bunama
8. Eylem Olarak Suç ve Sosyal Nedenleri
a. Sosyal Yapı Teorileri
b. Anomi ve Sapma Kuramları
c. Damgalama Teorileri
d. Sosyal Çatışma Teorileri
e. Sosyal Etkileşim Teorileri
f. Feminist Teoriler
g. Bütünleşik Suç Teorileri
h. Suç Teorileri ve Örnekler Üzerinden Değerlendirilmesi
1) Örnek 1: Göç ve Suç İlişkisi
2) Örnek 2: Yaş - Suç İlişkisi
C. Sanık Psikolojisi
1. Genel Olarak
2. Sorumluluğun Saptanması Açısından Sanık Psikolojisi
3. Özel Durumlar
a. Suça Teşebbüs Halleri
b. Bilme ve Ayırt Etme Gücüne Sahip Olma
c. Farik ve Mümeyyiz Olma
4. Suçlu Profili Analizi
a. Suç Profili Nasıl Analiz Edilebilir?
b. Suç Profili Etkenleri
c. Türkiye’de Suçlu Profili
d. Fail İtiraf Anketleri
e. Sanık Psikolojisi Açısından Sorgulama ve İfade Alma
1) Sorgulama Çeşitleri
(1) Doğrudan Sorgu
(2) Çapraz Sorgu
i. Çapraz Sorguda İlk Aşama
ii. İkinci Aşama
iii. Üçüncü Aşama
iv. Dördüncü Aşama
v. Çapraz Sorgunun Uygulanması
2) Doğrudan ve Çapraz Sorgulama Yöntemlerinin Farkı
3) İfade Alma ve Sorguda Yasak Usuller
4) İfade Alma
5) Sağır-Dilsizlerin İfadesinin Alınması
(1) On Beş Yaşını Doldurmamış Sağır-Dilsizler
(2) On Beş Yaşını Doldurmuş Olup da On Sekiz Yaşını Doldurmamış Olan Sağır-Dilsizler
(3) On Sekiz Yaşını Doldurmuş Olup da Yirmi Bir Yaşını Doldurmamış Olan Sağır-Dilsizler
D. Usul Psikolojisi
1. Genel Olarak
2. Olay Yeri İnceleme
3. Deliller ve Delil Çeşitleri
a. Delil
b. Delil Çeşitleri
1) Doğrudan Deliller
2) Dolaylı Deliller
3) Emare Deliller
4) Dijital Deliller
5) İzler
6) Yasak Deliller
7) Teşhis
8) Yüzleştirme
9) Arama
E. Tanık Psikolojisi
1. Genel Olarak
2. Yalan Tanıklık
a. Yönlendirme
b. Prestij Etkisi
c. Tanık Beyanını Doğrudan Etkileyen Faktörler
1) Görme, Algılama
2) Stres Etkisi
3) Silaha Odaklanma
4) Süreç
5) Sistemden Doğan Etkiler
(1) Yönlendirici Sorgu
(2) Kişi Belirlemeye İlişkin Yanılgılar
d. Tanığın Beyanından Vazgeçmesi
3. Tanıklık Etmesi Tartışmalı Olan Kişiler
4. Sağlık Mesleği Mensuplarının Zorunlu Tanıklığı
5. Yer Gösterme, Yüzleştirme, Teşhis
6. Gizli Tanıklık
F. Hükümlü Psikolojisi
1. Genel Olarak
2. Hükümlülük Yeri: Cezanın İnfazı
3. Türkiye’de İnfaz
4. Temel Cezanın Belirlenmesi
5. Mekân, İmkân Açısından Cezaevleri
a. Açık Ceza İnfaz Kurumları
b. Yarı-Açık Cezaevleri
c. Kapalı Ceza İnfaz Kurumları
6. İnfazın Planlanması
7. İnfaz Süreci
a. Genel Olarak
1) İntihar
2) Açlık Grevi ve Beslenmenin Reddi
3) Tedavinin Reddi
b. Ceza İnfaz Kurumunda Düzen
1) Cezaevi Güvenliği ve Bulundurulabilecek Eşyalar
2) İnfaz Kurumunda Arama
3) İnfaz Kurumu Düzenine Aykırılık Hallerinde Uygulanacak Tedbirler
4) Hükümlünün Sevki ve Nakli
5) Cezaevinde Ziyaret
6) İnfaz Rejiminin Gevşetilmesi Halleri
8. İnfaz Kurumu Personeli, İdaresi ve İnfazın Denetlenmesi
a. İnfaz Kurumu Personeli ve İdaresi
b. İnfazın Denetlenmesi
1) İnfaz Hakimliği Denetimi
2) İzleme Kurulu Denetimi
3) İnfaz Muhakemesi
9. Sağaltıcı Hukuk Teorisi (Therapeutic Jurisprudence)
a. Risk-Gereksinim Modeli
b. İyi Yaşam Modeli
c. Suçun Rehabilitasyonuna Hukuksal Yaklaşım
d. İnsan Hakları Modeli
e. Rehabilitasyonun Uygulaması
10. Uzlaşma
G. Mağdur Psikolojisi
1. Genel Olarak
2. Mağdur Psikolojisinin Türleri
a. Ampirik Mağdur Psikolojisi
b. Klinik Mağdur Psikolojisi
c. Yardım ve Koruma Alanı
d. Hukuksal Koruma Alanı
3. Mağdur Tipolojisi
a. Gerçek Mağdur
b. Potansiyel Mağdur
c. Kaza Mağduru
d. Gerçek Olmayan Mağdur
e. Teşebbüs Halinde Kalan Suçların Mağdurları
4. İkincil Mağduriyet
5. Mağdurun Korunması
6. Mağdur Hakları
H. Yargıç Psikolojisi
1. Genel Olarak
2. Yargıcın Nitelikleri Nelerdir?
3. Süreç Olarak Yargılama
a. Yüzyüzelik ve Karşılıklılık İlkesi
b. Doğrudanlık İlkesi
c. Sözlülük İlkesi
d. Açıklık İlkesi
e. Yargılama ve Duruşmanın Belirli Yer, Zaman ve Koşulda Yapılması İlkesi
f. Vicdanî Kanaat
I. Adli Hatalar
1. Belgeler Nedeniyle Ortaya Çıkan Adli Hatalar
2. Tanık Beyanları Nedeniyle Ortaya Çıkan Adli Hatalar

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Yapı: Adli Tıp Kurumu ve Diğer Kurumlar
A. Adli Tıp Kurumu
1. Genel Olarak
2. Adli Tıp Kurumu’nun Görevleri
3. Adli Tıp Kurumu’nun Yapısı
a. Adli Tıp Kurum Başkanlığı
b. Adli Tıp Başkanlar Kurulu
c. Adli Tıp Genel Kurulu
d. Adli Tıp İhtisas Kurulları
e. İhtisas Daireleri
f. Merkez Dışı Yapılanma
1) Grup Başkanlıkları
2) Şube Müdürlükleri
B. Ceza İnfaz Kurumları
1. Genel Müdürlük
2. Kontrolörler Kurulu
3. Denetimli Serbestlik ve Yardım Hizmetlerinden Sorumlu Daire Başkanlıkları
C. İşyurtları
1. İşyurtlarının Görevleri
2. İşyurtları Kurumu’nun Yapısı
a. İşyurtları Kurumu Yüksek Kurulu
b. İşyurtları Daire Başkanlıkları
D. Cezaevi İzleme Kurulları
E. İnfaz Personeli
1. Örnek: İnfaz Uygulamasında Haberleşme
2. Eski Mahkûm Çalıştırma

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Adalet Psikolojisinin Pratik Hukuk Alanında Doğrudan Kullanıldığı Haller
A. Genel Olarak
B. Hukuka Aykırılıklara İlişkin Bilgileri Sistematik Hale Getirmek
C. Tıbbi Uygulama Hatalarının (Medical Malpractice) Tespiti ve Giderilmesi Uygulamaları
D. Hukuksal Yaptırım Uygulanıp Uygulanmayacağını Belirlemek
1. Ceza Sorumluluğunun Saptanması
2. Özel Hukuk Açısından Yapılması Gerekenler
E. Adli Tıp Raporu
1. Adli Tıp Raporu Hazırlama
2. Adli Tıp Raporu Örnekleri ve Doldurulması Gereken Formlar
F. Uygun Olan ve Olmayan Kanıtları Ayıklamak
1. Cezanın Ertelenmesinde Adalet Psikolojisinin Kullanımı
2. Yasaklanmış Hakların Geri Verilmesinde Adalet Psikolojisinin Kullanımı
3. Şartla Salıverilme Hallerinde Adalet Psikolojisinin Kullanımı
Kaynakça
Dizin

_

Yasemin Işıktaç

Kastamonu’da dünyaya gelen Prof. Dr. Yasemin Işıktaç, ilk ve orta öğretimini çeşitli illerde yaptıktan sonra liseyi İstanbul’da tamamladı. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ndeki eğitimini 1983 yılında bitirip, aynı yıl İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde yüksek lisans eğitimine başladı; 1984 yılında “1982 Anayasasında Ekonomik ve Sosyal Haklar” başlıklı teziyle M.A. derecesi aldı. Hukuk Fakültesi’nde Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Anabilim Dalı’nda 1983 yılında Araştırma Görevlisi olarak atanan yazar, 1991 yılında “Hukukun Kaynağı Olarak Örf ve Adet Hukuku” başlıklı çalışmasıyla doktorasını tamamladı. 2006 yılından bu yana İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Anabilim Dalı’nda öğretim üyesi olan yazarın TÜBA tarafından 2009 yılında Üniversite Ders Kitapları Telif ve Çeviri Eser Ödülü’ne lâyık görülen Hukuk Felsefesi adlı kitabının yanı sıra Hukuk Sosyolojisi, Hukukun Kaynağı Olarak Sözleşme, Hukukun Kaynağı Olarak Örf ve Adet Hukuku, Hukuk Normunun Mantıksal Analiz ve Uygulaması, Hukuk Metodolojisi, Hukuk Başlangıcı, Hukuk Yazıları adlı kitapları ile Türkçe ve yabancı dilde yayınlanan pek çok makalesi ve kitap bölümü mevcuttur.

---