Çift ve Aile Terapisi: Temel Konular ve Müdahale Yöntemleri
Boşanmadan bağımlılığa, çocuk istismarından obsesif kompülsif bozukluğa kadar bireyleri zorlayan birçok durumla bireyin parçası olduğu sistemler arasında döngüsel bir nedensellik vardır. Kişi aileyi ve toplumu etkilerken, aynı zamanda bu sistemlerden etkilenir. Çift ve Aile Terapisi/Sistemik Terapi tüm dünyada çok katmanlı çalışarak danışanların getirdiği sorunu, aile ve toplum sistemi içinde konumlandırır ve ilişkisel örüntülere etki etmeyi amaçlar. Bu kitap, Çift ve Aile Terapisi’nin sıklıkla çalıştığı bazı konulara odaklanarak Türkiye ve dünya literatürünü harmanlayıp vaka örneklerini kullanarak farklı terapötik müdahale önerileri sunmaktadır.
Çift ve Aile Terapisi: Temel Konular ve Müdahale Yöntemleri, çift ve aile terapistleri için bir kaynak kitap olmanın yanı sıra bu konularla çalışan tüm terapistlerin sistemik bakış açısını çalışmalarına entegre edebilmelerini sağlayacak bir rehber olacaktır.
Önsöz
Janine Roberts
Giriş
Yudum Söylemez
1 Aile İçi Şiddet
Aslı Çiğdem Özsoy Cemgil
Aile İçi Şiddetin Kişi ve Aile Üzerindeki Etkileri
Aile İçi Şiddet Mağdurları Kimlerdir?
Aile İçi Şiddeti Kimler Uygular?
Aile İçi Şiddet Döngüsü
Kadınlar Neden Şiddet İçeren İlişkide Kalıyorlar?
Aile İçi Şiddetin Etkileri
Kadınlar
Çocuklar
Şiddetin Kuşaklararası Aktarımı
Aile İçi Şiddet Konusuna Farklı Yaklaşımlar ve Çalışma Modelleri
Feminist Terapi ve Duluth Modeli
Travma Odaklı Bilişsel Davranışsal Terapi
Dialektik Davranışsal Terapi
Çift ve Aile Terapisinde Aile İçi Şiddetin Ele Alınışı ve Müdahaleler
Sistemik Aile Terapisi
Metasistemik Tedavi Yaklaşımı
Vaka Örneği
Vaka Formülasyonu ve Genogram
Terapi Hedefleri
Yapılan Müdahaleler
Sonuç
2 Alkol ve Madde Bağımlılığı
Ezgi Didem Merdan
Bağımlılığın Sosyokültürel Bağlamı
Alkol ve Madde Bağımlılığına Ekosistemik Perspektiften Bakış
Makrosistem: Alkol ve Madde Kullanımında Tarihi, Bölgesel, Siyasi ve Dinî Etkenler
Ekzosistem: Toplumsal Konum ile Sosyal Çevrenin Alkol ve Madde Bağımlılığındaki Etkileri
Mezosistem: Ekosistemin Bir İç Halkası Olarak Kişinin Yakın Çevresi ile Olan İlişkilerinin Alkol ve Madde Bağımlılığı ile Etkileşimi
Mikrosistem: En İç Halkadaki Bireyin Kendi Özellikleri ile Bağımlılığın İncelenmesi
Alkol ve Madde Bağımlılığı Konusunda Farklı Yaklaşımların Açıklamaları ve Müdahaleleri
Medikal Yaklaşım
Bireysel Terapiler
Grup Yaklaşımları
Çift ve Aile Terapisinde Alkol ve Madde Bağımlılığı ile Çalışmak
Çiftle ve Aileyle Çalışmanın Gerekliliği
Kuşaklararası Yaklaşım
Öyküsel Terapi
Çözüm Odaklı Terapi
Çok Boyutlu Aile Terapisi
Alkol ve Madde Bağımlılığında Farklı Yaklaşımlarının Entegrasyonu ve Sistemik Müdahale Teknikleri
Vaka Örneği
Terapinin Hedefleri
Yapılan Müdahaleler
Sonuç
3 Boşanma
Aysu Hazar
Boşanmanın Birey ve Aile Sistemi Üzerindeki Etkileri
Boşanma Sürecinde Koruyucu Faktörler
Boşanmanın Çocuk Üzerindeki Etkileri
Boşanmaya Farklı Yaklaşımlar ve Çalışma Modelleri
Çift ve Aile Terapisinde Boşanmanın Ele Alınışı ve Kullanılan Müdahaleler
Psikoeğitim
Milan Sistemik Terapisi
Bowen Aile Terapisi
Duygu Odaklı Terapi
Öyküsel Terapi
Deneyimsel Terapi
Yapısal Terapi
Çözüm Odaklı Terapi
Aile Oyun Terapisi
Boşanmada Terapistin Etkisi
Vaka Örneği
Vaka Formülasyonu ve Genogram
Terapi Hedefleri
Müdahaleler
Sonuç
4 Cinsel İstismar
Sinem Şahin Yalabık
İstismarın Dünya Genelinde ve Türkiye’de Görülme Sıklığı
Çocukluktaki Cinsel İstismarda Ensestin Yeri
Çocuğun Cinsel İstismarında Risk Faktörleri
Kültürel Risk Faktörleri
Bireysel Risk Faktörleri
Ailesel Risk Faktörleri
Cinsel İstismarın Aile ve Ebeveynler Üzerindeki Etkileri
Çocuk Cinsel İstismarına Yönelik Farklı Yaklaşımlar ve Çalışma Modelleri
Bireysel Yaklaşımlar
Aile Sistemleri Yaklaşımı
Ekolojik Yaklaşım
Aile Terapisinde Çocuğun Cinsel İstismarının Ele Alınışı ve Yapılan Müdahaleler
Değerlendirme
Güvenlik
Terapi
Vaka Örneği
Vaka Formülasyonu ve Genogram
Terapi Hedefleri
Yapılan Müdahaleler
Sonuç
5 Kayıp ve Yas
Tuba Aydın Erol
Sosyal ve Tarihsel Bağlamda Kayıp ve Yas
Kayıp ve Yası Sistemik Perspektiften Değerlendirmek
Bireyin Yaşadığı Kayba Adaptasyon Süreci
Ailenin Yaşadığı Kayba Adaptasyon Süreci
Kaybın Aile Üyeleri Tarafından Kabul Edilmesi
Kaybın Paylaşılması ve Farklı Tepkilerin Kabulü
Aile Sisteminin Yeniden Organizasyonu
Diğer İlişkilere ve Yaşam Uğraşlarına Yeniden Yatırım Yapma
Ailenin Kayıp ve Yas Sürecine Adaptasyonuna Etki Eden Değişkenler
Yaşanılan Kaybın Doğası ve Şekli
Ailenin İnanç Sistemi
Ailenin Organizasyonu
Çift ve Aile Terapisinde Kayıp ve Yas Konusunu Çalışmak
Çocuğunu Kaybetmiş Çiftlerle Çalışmak
Çocuklar ve Kayıp
Vaka Örneği
Vaka Formülasyonu ve Genogram
Terapi Hedefleri
Yapılan Müdahaleler
Sonuç
6 Kronik Hastalık ve Aile Terapisi
Duygu Başak Gürtekin
Dünyada ve Türkiye’de Kronik Hastaların Koşulları
Türkiye Sağlık Sisteminde Hasta Haklarına Genel Bakış
Hastanelerde Palyatif Bakım ve Hospis Hizmetleri
Hastanelerin Yataklı Servislerinde Sunulan Psikolojik Hizmetler
Kronik Hastalıkların Birey Üzerindeki Etkileri
Kronik Hastalıkların Aile Sistemi Üzerindeki Etkileri
Aile Sistemleri Hastalık Modeli
Aile Mirasları (Aktarım), Yaşam Döngüleri, İnanç Sistemleri
Ailelerle Tedavi Sürecinde Karşılaşılan Sorunlar
Müdahalenin Zamanlamasına İlişkin Sorunlar
Sağlık İnançları ve Normallik Algısı
Etnik, Dini, Kültürel Konular
Kronik Hastalıkların Tedavisinde Kullanılan Çift ve Aile Terapisi Yaklaşımları
Sistem Odaklı ve Biyopsikososyal Yaklaşımlar
Medikal Aile Terapisi Modeli
Kronik Hastalıkların Tedavisinde Kullanılmakta Olan Diğer Çift Aile Terapisi Modelleri
Duygu Odaklı Çift Terapisi (EFT)
Öyküsel Terapi Modeli
Çocuğu Hasta Olan Ebeveynlerle Çift Terapisi
Vaka Örneği
Vaka Formülasyonu ve Genogram
Terapi Hedefleri
Müdahale Planı
Görüşme Öncesi Hazırlık Aşaması
Ailede Kimler Var?
Aile ve Tedavi Ekibi İçin Süreci Çerçevelendirme
İlk Seanslar
Ailenin Katılımı ve Değerlendirme
Sağlıklı Olma Kavramını Dahil Etme
Hastalığın Hikâyesini Ortaya Çıkarmak
Hastalığı Bağlama Oturtmak
Orta Aşama
Üçgenleşmelerden Kaçınma
Aile Üyeleri Arasında ve Ailenin Sağlık Hizmeti Verenler ile Arasındaki İletişim
Medikal Bilgilendirme
Gizli Duygular, Arzular ve Çatışmalar
Aile Kimliğini Koruma ve Adapte Etme ve Bireysel Benlik Kavramı
Sonlandırma
Sonuç
7 Obsesif Kompulsif Bozukluk
Süreyya Aysun Arıcan
Obsesif Kompulsif Bozukluk: Tanım ve Belirtiler
OKB Semptomlarının Ortaya Çıkışını Açıklayan Temel Teoriler
Bağlanma Teorisi
İlişkisel Psikanalitik Yaklaşım
Sistemik Teori: Ailenin İşlevselliği, Üçgenleşmeler ve Tersine Ebeveynlik
Aile Terapisinde OKB ile Çalışmak
Temel Ortak Müdahaleler
Minuchin Yaklaşımı, Hiciv ve Metafor
Öyküsel Terapi
Nesillerarası Yaklaşım
Bağlanma Odaklı Yaklaşım
Vaka Örneği
Vaka Formülasyonu ve Genogram
Terapi Hedefleri
Müdahale Planı
Sonuç
8 Travma
Sezin Benli
Travmanın Bireysel Etkileri
Travmanın İlişkisel Etkileri
Travmaya Farklı Yaklaşımlar ve Çalışma Modelleri
Duygu Odaklı Terapi
Bilişsel Davranışçı Terapi
EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing)
Psikodinamik Terapi
Sanat Terapisi
Travmanın Çift Terapisinde Ele Alınışı ve Müdahaleler
Vaka Örneği
Vaka Formülasyonu ve Genogram
Terapi Hedefleri
Müdahaleler
Sonuç
Kavram Dizini
İsim Dizini