Ünlü antropolog Claude Lévi-Strauss’un varisi olarak devraldığı Sosyal Antropoloji Laboratuvarı’nı yöneten Philippe Descola, bu eserinde, Batı’nın doğa ile kültür arasında yapageldiği ayrımın başka toplumlarda bu şekilde kurulmadığını gösterirken, bu konuda hâkim olan natüralist bakış açısını da antropolojik bir tahlile tabi tutuyor. Amazon ormanlarında yıllar süren saha çalışması ile bir dizi başka araştırmanın sonuçlarını karşılaştıran Descola, insanların çevrelerindeki varlıklarla ilişki kurma biçimlerinin sonsuz olmadığını, onlara içsellik ve fiziksellik atfetme biçimlerinin dört temel ontolojiye ayrılabileceğini savunuyor: İnsan olan ve olmayanlar arasında maddi ve manevi sürekliliği öne çıkaran totemizm; dünyanın öğeleri arasında bir süreksizlikler ağı gören analojizm; insan olmayanlara insanların içselliğini atfederken, onları birbirlerinden bedenleriyle ayıran animizm ve bizi insan olmayanlara maddi sürekliliklerle bağlarken, aynı zamanda kültürel yetilerimizle de onlardan ayıran natüralizm. Philippe Descola bu kitabında, Avustralya yerlilerinin rüya resimlerinden Amazon ormanlarındaki animist maskelere, Sibirya platolarındaki kabilelerin mübadele geleneklerinden natüralist Batı’nın “doğa” adını verdiği alanı en ince noktasına kadar, antropoloji için bir devrim sayılabilecek radikal bir karşılaştırmaya girişiyor.

Giriş

BİRİNCİ BÖLÜM Aldatan Doğa

1 Süreklilik Figürleri

2 Yabanıl ve Evcil

Göçebe Alanlar

Bahçe ve Orman

Tarla ve Çeltik Tarlası

Ager (Tarım Arazisi, Ekilebilir Alan) ve Silva (Orman)

Çoban ve Avcı

Roma Doğası, Hersinyen Ormanı, Romantik Doğa

3 Büyük Bölünme

Manzaranın Özerkliği

Phusis’in Özerkliği

Yaradılışın Özerkliği

Doğanın Özerkliği

Kültürün Özerkliği

Düalizmin Özerkliği

Dünyaların Özerkliği

İKİNCİ BÖLÜM Deneyimin Yapıları

2 Pratiğin Şemaları

Yapı ve İlişki

Yakın Olanın Bilgisi

Şematizmler

Farklılaşma, İstikrar, Benzerlik

5 Kendiyle İlişki, Başkasıyla İlişki

Tanıma Biçimleri ve İlişki Biçimleri

Öteki Bir “Ben”dir

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Varlığın Yatkınlıkları

6 Yenilenen Animizm

Biçimler ve Davranışlar

Dönüşümün Evreleri

Animizm ve Perspektivizm

7 Ontoloji Olarak Totemizm Hakkında

Düş

Avustralya Envanteri

Taksinomilerin Semantiği

Melez Değişkeleri

Algonkin Totemlerine Dönüş

8 Natüralizmin Kesinlikleri

İndirgenemez Bir İnsanlık mı?

Hayvan Kültürleri ve Dilleri mi?

Zihinsiz Bir İnsan mı?

Doğanın Hakları mı?

9 Analojinin Yarattığı Baş Dönmesi

Varlığın Zinciri

Bir Meksika Ontolojisi

Afrika Yankıları

Birleştirmeler, Hiyerarşi, Kurban

10 Terimler, İlişkiler, Kategoriler

Birleştirmeler ve Simetriler

Farklılıklar, Benzerlikler, Sınıflandırmalar

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Dünyanın Halleri

Kollektiflerin Kuruluşu

Her Türe Kendi Kolektifi

Asosyal Bir Doğa ve Dışlayıcı Toplumlar

Farklı ve Tamamlayıcı, Melez Kolektifler

Karma, Kapsayıcı ve Hiyerarşikleşmiş Bir Kolektif

12 Gelenek Göreneklerin Metafiziği

Yakadan Düşmeyen Bir Ben

Düşünen Kamış

Kolektifi Temsil Etmek

Nesnelerin Damgası

BEŞİNCİ BÖLÜM İlişkiler Ekolojisi

13 Bağlılığın Biçimleri

Vermek, Almak, Mübadele Etmek

Üretmek, Muhafaza Etmek, Aktarmak

14 Ruhların Alışverişi

Predatörler (Avcılar) ve Avlar

Zorunluluklar Simetrisi

Paylaşımın Dışarıya Kapalı Oluşu

Kolektiflerin Ethos’u

15 Yapı Hikâyeleri

İnsan-Karibu’dan Soylu Boğa’ya

Av, Alıştırma, Evcilleştirme

Değişimin Doğuşu

Sonsöz: Olasılıklar Alanı

Kaynakça

Dizin

Fransa’da yayınlanmasının ardından, yalnızca antropolojide değil, sosyal bilimler ve felsefe alanlarında da bir klasik olarak değerlendirilen bu önemli çalışma, insan olmayanlar ile kurduğumuz ilişkiyi derinden sarsacak bir güce sahip. Zenginliği ve kapsamıyla, önümüzdeki yıllarda zorunlu olarak kullanılacak bir referans olacak bu kitap, antropolojik düşünceye yeni bir başlangıç noktası sağlıyor.
Claude Lévi-Strauss

Philippe Descola’nın derin ve klasik anlatımı, çok sayıda etnografik çalışmayı yeniden yorumlarken, aynı zamanda bu disiplinin tüm önemli kavramlarını da yeniden ele alıyor. İnsanın dünyayı giderek daha çok dönüştürdüğü, kimilerinin “antroposen” olarak adlandırdığı bu dönemde, doğa ve kültürün yerine neyin geçeceğini soranların bu başyapıtı mutlaka okuması gerekiyor.
Bruno Latour

Tam da herkes antropoloji biliminin, küresel kapitalizmin, bu bilim dalının geleneksel olarak incelediği toplumların bütünlüğünü bozan yıkıcı etkilerine paralel olarak odak noktasını kaybettiğini düşünürken, Philippe Descola bu kitabıyla, insanlık durumunun çeşitliliğinin bilgisine dair ontolojik boyutlarda ve evrensel ölçekte yeni bir kuramsal yaklaşım sunuyor. […] Doğa ve Kültürün Ötesinde, ontolojik öğelerden ve oluşturdukları birleşimlerden oluşan küresel bir tablo ortaya koyarak, günümüz antropolojisinin mevcut analitik düzensizliğinin üstesinden gelecek radikal bir değişim –bir tür paradigma kayması– yaratıyor.
Marshall Sahlins, İngilizce baskıya önsöz

Amazon Ormanı çok geniş bir bitki dünyasının insan tarafından değiştirilip dönüştürülmesinin binlerce yıllık tarihini içeriyor. Buradaki bahçecilik ve tarım uygulamaları bitki örtüsünü ve türlerin dağılımını değiştirmiş durumda. Dolayısıyla Amazon Ormanı aslında insanların uyum sağladığı bir doğa parçası değil; insan toplumlarının binlerce yıldır dönüştürdüğü bir ortam.
Philippe Descola, 23 Ekim 2013, Açık Radyo

http://acikradyo.com.tr/arsiv-icerigi/prof-philippe-descola-ile-insan-kultur-ve-doga-iliskisi-hakkinda-bir-soylesi

_

Philippe Descola

1949’da Paris’te doğan Philippe Descola, Ecole Normale Supérieure’de felsefe eğitimi aldıktan sonra, 1976-1979 seneleri arasında Amazonlarda bulundu. Açuar yerlilerinin çevreleriyle ilişkilerini incelediği ve 1983’te Claude Lévi-Strauss’un yönettiği doktora tezini savundu. Cambridge’deki King’s College’ın ardından Paris’teki Ecole des Hautes etudes en sciences sociales (EHESS)’te ders vermeye başlayan Descola, daha sonra 2000 yılında Collège de France’a seçilerek buradaki Sosyal Antropoloji Laboratuvarı’nı yöneticiliğine getirildi. Dünyanın çeşitli üniversitelerinde dersler veren Philippe Descola’nın başlıca eserleri arasında La Nature domestique (1986), Les Lances du crépuscule (1993) ve Nature and Society (1996) sayılabilir. 2005’te yayınlanan Doğa ve Kültürün Ötesinde ile uluslararası ününü perçinleyen Descola’nın çalışmaları antropoloji alanında temel birer referans niteliğindedir.