Ezidiler: Kara Kitap, Kara Talih
Yazıyla sürekli bir iletişim kuramayan, her türlü dinî yayılmacı anlayıştan uzak duran ve günbegün azalan bir nüfusa sahip olmaları sebebiyle de neredeyse antropolojik bir öğe olarak incelenmeye başlanan Ezidiler “tarihsel körlük”ten muzdarip olan topluluklardan sadece biridir. Hem kültürel hem de siyaseten tartışmalı bir hal alan Ezidilik bin yılda var ettiği tüm mitolojik anlatıyı ve kültürel yapıyı bu yüzyılda kaybetmek üzere. Gerek topluluğun iç dengesi gerekse de dışarıdan yapılan müdahaleler bu kültürel kopuşu hızlandırmaktadır. Bu kültürel kopuş dâhilinde ortaya çıkan sorunlar sadece Hıristiyanlık ve Müslümanlık gibi daha kurumsal dinlerin yarattığı siyasî, kültürel, dinî ve askerî “baskı”yla sınırlı değildir. Bugün Ezidileri tarihin sayfalarına doğru iten etkenler arasında, Ezidiliğin kayıp iki dinî kitabının onlarca farklı kopyasının ortaya çıkmış olması, Ezidi toplumunun tarih boyunca ve çeşitli yönetimler altında maruz kaldığı katliamlar, sürgünler ve savaşlar, günümüzde modernizmin etkileriyle daha da belirginleşen kuşaklar arası farklılıklar da rol oynamaktadır. Bunların yanı sıra geçtiğimiz yüzyılda ortaya çıkan ulusallaşma hareketleri sonucunda Ezidi toplumunun farklı devletler, kültürler ve dinlerle olan etkileşimi ve bunların sonucunda ortaya çıkan ayrışma Ezidiliğin bir diğer sorunu olarak karşımıza çıkmaktadır._x000D_
Bu kitap Ezidilerin bu zorlu yolculuğunu az da olsa kayıt altına almayı amaçlamaktadır. Bu amaçla Amed Gökçen’in 2004 yılından bu yana Türkiye, Suriye, Irak, Gürcistan, Ermenistan ve Almanya’da yürüttüğü saha araştırmalarında elde ettiği sözlü kültüre ait bilgiler Saner Şen’in fotoğraflarıyla birlikte sunulmaktadır.
Giriş
Teşekkür
SUNUŞ Dara Mirada
Murathan Mungan
BİRİNCİ BÖLÜM Dara Herherê
Tanrı’nın Sınavları
Âdem’in Çocukları
Ezidilik Ne Değildir?
Yezidi mi? Ezidi mi?
İKİNCİ BÖLÜM Ezidiliğin Temel Dayanakları
Şeyh Adi bin Musafir
Xudan’lar: Yarı Melek-Yarı İnsanlar
Kutsal Kitaplar
Cennet ve Cehennem
Üç Kutsal İlke
Dinin Farzları
Ahiret Kardeşliği
Tokê Êzî
Zerdüştlük ve Ezidilik
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM İbadetler
Dualar
Oruçlar
Zekât
Vaftiz/Kirvelik/Sünnet
Temel Bayramlar
Hac
Sema
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Ritüeller
Evlilik
Ölüm/Cenaze
Bısk Töreni
Yasaklar
Tawus’lar (Sancaklar)
BEŞİNCİ BÖLÜM Dinî Örgütlenme ve Kast Sistemi
Çift İsimliler
Tek İsimliler
Diğerleri
ALTINCI BÖLÜM Kültür
YEDİNCİ BÖLÜM Yeniden Kutsanan Coğrafyalar
Türkiye: Kayıp Cemaatin Ülkesi
Ermenistan: İlk Kırılma
Suriye: Biraz Türkiye, Biraz Irak
Irak: Dinî Merkez
Almanya: Son Kırılma
Sonuç
Yaşadığımız coğrafyanın kadim halklarından biri olmalarına rağmen haklarında bilinen çok az şey var. Bilinenlerin de birçoğu yanlış ve uydurulmuş bilgiler. İsimleri bile tartışma konusu: Yezidi mi, Ezidi mi? İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları'ndan çıkan Ezidiler: Kara Kitap Kara Talih adlı kitap, dinî yapılarından sosyal yaşantılarına kadar Ezidiler hakkında birçok noktayı açıklığa kavuşturuyor. .
Remzi Kopar, Kasım 2014, Lacivert
http://www.lacivertdergi.com/kultur/kitap/2014/10/31/bilinmeyen-din-ezidilik
Amed Gökçen, 10 yıl boyunca 6 farklı ülkede Ezidileri araştırdı. Araştırmasını “Kara Kitap Kara Talih” adıyla kitaplaştırdı. Haklarında doğrudan çok yanlışların bilindiği Ezidiler’i Bilgi Üniversitesi Öğretim Görevlisi Amed Gökçen, Al Jazeera’ye anlattı.
İrfan Bozan, 14 Ekim 2014, Al Jazeera
http://www.aljazeera.com.tr/al-jazeera-ozel/kara-talihli-topluluk-ezidiler
Kitabın önsözü, 1980’de yayınladığı “Mahmud ile Yezida” romanıyla Ezidiler’i tiyatro edebiyatına ilk kez katan Murathan Mungan’a ait. Mungan bu kitaba neden sunuş yazısı yazdığını merak edenler için ilk kitabı “Mahmud ile Yezida”nın bir Müslüman delikanlıyla Ezidi kızın efsaneleşmiş aşkını anlattığını hatırlatıyor ve çocukken gördüğü ve hiç unutamadığı bir anısını aktarıyor.
Özge Mine Sarıçam, 3 Ekim 2014, Habertürk
https://www.haberturk.com/kultur-sanat/haber/995426-hosgoruyle-katledilenler-ezidiler#
İstanbul Bilgi Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Görevlisi Amed Gökçen’in ‘Kara Kitap Kara Talih’ adlı yeni kitabı, Ortadoğu’nun kara talihli toplumu Ezidilere odaklanırken, bu toplumun Irak, Almanya, Suriye, Rusya, Gürcistan ve Ermenistan’daki yolculuğuna odaklanıyor.
Özgün Çağlar, 2 Ekim 2014, Agos
http://www.agos.com.tr/tr/yazi/8164/ezidiler-mezopotamyanin-dagilan-tespih-taneleri
Biz neden kendi tarihimizi, birlikte yaşadığımız insanları bu kadar az tanıyoruz?
Murathan Mungan, 26 Eylül 2014, Cumhuriyet
http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/turkiye/123539/_Vicdansiz_politika_olmaz_.html
_Amed Gökçen
İstanbul Bilgi Üniversitesi Tarih Bölümü’nü bitirdi. Master derecesini İstanbul Bilgi Üniversitesi Kültürel İncelemeler Bölümü’nden aldı. 2005 yılından beri İstanbul Bilgi Üniversitesi bünyesinde “(Y)Ezidi Kültürünün Karşılaştırmalı Araştırılması” adlı uluslararası çalışmayı yürütmektedir. Çalışmalarının ilk ürünü Kalan Müzik tarafından 2009 yılında çıkarılan (Y)Ezidiler adlı CD-Kitaptır. Yazarın İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları tarafından okuyucuya sunulan Osmanlı ve İngiliz Arşiv Belgelerinde Ezidiler (2012), Abede-i İblis Yezidi Taifesinin İtikadı, A’datı, Evsafı (2013), Kara Kitap Kara Talih (2015) kitapları ve Damla Tanla ile çevirisini üstlendiği Ezidilik: Arka Planı, Dinî Âdetleri ve Metinsel Geleneği (2014) isimli yayını bulunmaktadır.