Feminizmi Düşünmek
Feminizmi Düşünmek, Türkiye’de feminist hareketin öncü isimlerinden biri olan Şirin Tekeli’nin dönemlere ayırıp, bir araya getirdiği yazılarından oluşuyor. Kendisini “feminist kadın hareketinin en yaşlı üyelerinden biri” olarak tanımlayan Tekeli, YÖK’ün kurulmasından sonra üniversiteden istifa ederek, oluşmaya başlayan yeni kadın hareketinin bilfiil içinde oldu. Kadın hareketinin 80’lerdeki eylem yıllarını, 90’lardaki örgütlenme aşamalarını yaşadı; eylem içinde olduğu yıllarda toplumun her alanında hareketin temsilciliğini yaptı, değişik platformlarda Türkiye’deki kadın sorununu tüm boyutlarıyla dile getirdi. Mor Çatı Sığınmaevi Vakfı’ndan KA-DER’e; Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı’ndan Winpeace Türk-Yunan Kadınları Dostluk Girişimi’ne kadar uzanan birçok kadın örgütlenmesinin kuruculuğunu yaparken, bu örgütlerin eylemlerinde de bir aktivist olarak yeralan Şirin Tekeli’nin bu kitaptaki yazıları bu anlamda da tarihe tanıklık ediyor.
Sunuş
1980’ler
1 Siyasal İktidar Karşısında Kadın
Kadın Sorunu
Kapitalist Üretim Tarzı ve Kadın
Toplum İçinde Kadın
Politika Düzeyindeki Kadın
İdeolojik Üst Belirlenme
2 Genç Kız ve Ölüm
İkinci Tur
3 İnsanlar ve Cinsel Yaşam
4 Kadınlara Mahsus “Küçük Edebiyatın” Söylemi
Oltayı Atan ve Takılan
Çalışan Kadından...
Ev Kadınına Doğru...
5 Kramer’in Düşündürdükleri
6 8 Mart ve Yeni-Feminizm
Yeniden Doğuş
Gençlik Eylemlerinde
Örgütlenme Biçimi
7 “Yeni-Feminizm”e Yakıştırılan
“Erkek Düşmanlığı” Üzerine
8 Halk Deyişlerinde Kadınlara Biçilen Değer
9 Cumhuriyet Dönemi Kadın Hareketleri
10 Kadınlar Kenti
Otorite ve Akıl Süzgeci
Dahiyane Bir Film
11 78 Yaşında Bir Feministle Söyleşi
12 Hümanist Bir Feminist: Simone de Beauvoir
Simone de Beauvoir’ın Yaşam-Öyküsü
Yapıtları ve Yıkılmış Kadın
Simone de Beauvoir’ın Feminizmi
13 İktisatçıları İlgilendiren Yönleriyle Kadın Sorunu
Sonuç
14 Toplu Konut Projesi ve Kadınlar
Konut mu Barınak mı?
Ortak Yaşam Alanları
Makineye Değil Kolaylığa Sahip Olmak
15 Feminizm Nedir, Ne Değildir?
Feminizmin Kısa Tarihçesi
Batılı Feministler
Türkiye’de Feminizm
Feminizm ve Erkekler
En Önemli Sorun
Umutlu Gelecek
16 “Adam Korunuyor Ben Değil Ya...”
17 Doğaya Saygılı Bir Kürtaj Yöntemi
150 RU 486
18 Faşizm ve Kadınlar
Faşist Rejimlerin Tanımlayıcı Nitelikleri
Kadınlar ve Faşist İdeoloji
Almanya Üzerine Bir Parantez ve Sonuç
19 Feminizm Çevirisine Önsöz
20 Siyasal Eşitlik Neden Kazanılamadı?
21 Türkiye’de Feminist İdeolojinin Anlamı ve Sınırları Üzerine
Ezilmenin Tarihi
Feminizmin Önündeki Engeller
22 Toplum, Yeni Bir Kadın Kişiliği Oluşturulmasına Katkıda Bulunmalıdır
Nafaka
“Hakkaniyete Uygun”
23 Kadınların İsteği “Özgürleşme” mi, “Eşitlik” mi? Medeni Kanun Tartışmalarının Düşündürdükleri
24 Bireyin Konumu, Feminizm ve Basın
213 “Özel Olan Siyasidir”
25 Giyim Kuşam ve Kadınların Namusu
26 Kadınlara Karşı
222 Yasanın Öngördüğü Değişiklikler
224 Sonuç
27 Yasak Olmasın Biz Uğraşalım
28 Tunceli Valisi İstifa Etmelidir
29 Türban
30 Kadınlar ve Sosyal Bilimler
“Normal” Bilim Sorgulanıyor
Kadın Araştırmaları Yeni Bir Disiplin mi?
31 Dayakla İşkence Arasında Fark Yoktur
Olgu 1: İşkence
Olgu 2: Çalışma Hakkı
32 Dayağa Karşı Dayanışmaya
33 Kadın Şenliği’ne Hoş Geldiniz!
34 ‘80’lerde Türkiye’de Kadınların Kurtuluşu Hareketinin Gelişmesi
1980 Öncesi
1980 Sonrası
Kadın Hareketinin Sosyolojisi İçin İpuçları
1990’lar
35 Kadın Eserleri Kütüphanesi Açılış Konuşması
36 Çalakalem Birikim Anıları
37 Türkiye Aydınlanması Kadınlara Nasıl Baktı?
Uzun Vadedeki Büyük Değişme: Tanzimat’tan Günümüze Kadınların Tarih Sahnesine Çıkmaları
Paternalist Devlet ve Kadınlar
38 Batılı Kadının Siyasi Eşitlik Mücadelesi
Babanız veya Kocanız Sizi Temsil Ediyor, Daha Ne İstiyorsunuz?
Bunca Uğraş Neye Yaradı?
Yüzyıl Biterken: Hedefe Götüren İki Farklı Yol
Temsil Eşitliğini Yasa Değişikliği Yoluyla Sağlama Çabası: Fransa’da ‘Parite’(Tam Temsil Eşitliği) Kavgası
Anglosakson Modeli: Siyasi Partileri İçerden Fethetmek
39 Kadınları Siyasete Taşımak İçin Kurulmuş Bir Dernek: KA-DER
KA-DER Neden ve Nasıl Kuruldu?
KA-DER’in Çalışmaları
18 Nisan Seçimleri ve KA-DER
Sonuç
2000’ler
40 Sunuş
41 On Maddede Türkiye’de Kadın Hareketi
42 Geçen Yüzyılın Büyük Hanımefendisi: Germaine Tillion
43 İktisat Fakültesi’nde Anma Toplantısı Konuşması
44 Şirin Tekeli: Siyaset Biliminde Yeni Bir Soluk...
45 Kadınlar: Cumhuriyetin Sevilmeyen Cinsi
İmparatorluktan Cumhuriyete: Medeniyet Değişiminin Sembolü Olarak Görülen Kadınlar
Sessiz Çoğunluk: Moderleşmenin ve Demokratikleşmenin Unuttukları (1935-1980)
Kadınların İsyanı ve Kurtuluş Arayışı (1980-2000)
46 Dördüncü Sayfa
47 Akademyaların Cinsiyetçiliği Üzerine
Objektif Veriler
Akademya ile İlgili Sübjektif Deneyimlerim
Kazete Yazıları
48 8 Mart’ın Ardından...
49 Créteil’de Türkiye’nin Sesi: Kadın Sinemacılar
50 Füsun’u Ne Çok Sevmiştim..
51 Tercihim
52 Medenileşmenin Ölçütü...
53 Ataerkil Toplum Yapısı Yatırımları Nasıl Etkiler?
54 Cumhuriyet Dönemi Kadın Dergileri
55 Yasemin Kokusu
56 2011 Seçimleri ve Kadınlar
57 Erkek Politikacıların Utanç Abidesi: DSK
58 Yaseminler Çiçek Açmış..
59 Geçmişe Gitmek!..
60 Öfkeliler Hareketi: Yeni Bir Enternasyonal mi?
61 Bir Toplantı...
62 Fransız Politikacıların Tarihi Hatası
63 Farklı Bir 8 Mart
64 Geçen Zamanın Bilincine Varmak
65 Dünya Kadınları İçin Önemli Bir Adım
66 Kürtajla İlgili Bir Anı
67 Şapka Çıkarılacak Kadın Müzisyenler
68 Tunus, Gene Tunus...
69 Baro Seçimlerinde Kadınlar
70 Amerikan Seçimlerinin Arkasındaki Gizli Gerçek
71 Ölüm Oruçları Üzerine
72 Hindistan’da Yaşanan Vahşet
73 Fransa ve İnsan Hakları
74 Pınar İçin
473 Türkiye Pınar Selek’i Taciz Etmeye Son Versin! (le Monde, 30.01.2013)
75 Akil İnsanlar
76 Feminist
77 Çığlık Şarkı
78 Arap Ülkelerindeki Gelişmeler
79 Bir Veda Yazısı
Şirin Tekeli Bibliyografyası (1975-2016)
Bu Kitapta Yer Alan Makalelerin Yayınlandığı Kaynaklar
Dizin
… neredeyse kırk yıllık bir döneme tanıklık etmek istedim. Tarihe meraklı genç okurların ilgisini çekebilir diye düşünüyorum. Bu umutla hepinize ‘eleştirel’ gözle okumalar yapmanızı öneriyor; kadınların kaderini değiştirmekte bana göre tek güç olan feminizmle dostça bir ilişki kuracağınızı umuyorum.
Şirin Tekeli
Ülkemizdeki kadın hareketinin öncülerinden olan Şirin Tekeli, bir bilim insanı titizliğiyle yıllarca hem bu yolda çeşitli kurumların kurulmasını sağladı hem de yazılarıyla birkaç kuşak feminist yazarın yetişmesine yol açtı. 40 Yıl boyunca yazdığı yazılardan oluşan bir seçkiyi “Feminizmi Düşünmek” başlığı altında toplarken, hem kadın hareketinin gelişimine ve dönüşümüne ışık tutuyor, hem de günümüze ilişkin öneriler ve uyarılar sunuyor.
PEN Türkiye
Şirin Tekeli, Türkiye için öncü sayılabilecek çalışmasıyla bu ülkede feminizmin yolunu açmakla kalmadı; bunun ötesinde, kucaklayıcı kişiliği ve kapsayıcı kuramsal yaklaşımıyla, 35 yıl boyunca feminist politika ve kuramı besledi, zenginleştirdi. Onun makalelerinin yayınlanması, Türkiyeli feministler olarak kendimiz üzerine yeniden düşünmek, kolektif bir özgeçmiş değerlendirmesi yapmak için bize bir fırsat sunuyor. Başucu kitabı olacak bu eserde, önemli dönemeçlerde yapılmış değerlendirmelerin yanı sıra, kuramsal bir sürekliliğin izlerini sürmek de mümkün. Bu toplu makaleleri sevinçle selamlıyorum.
Gülnur Acar Savran
Şirin Tekeli, Türkiye’de ikinci dalga feminizmde aktivizmi yanı sıra yazdıklarıyla da toplumsal cinsiyet çalışmalarını yönlendirici oldu. Tarihsel derinlikleri, uygulamalarının yanı sıra feminizmin kuramsal yönlerini de içeren bu yazılar Türkiye’de feminizmin kazanımlarının ne denli çok boyutlu bir niteliğe büründüğünü gösteriyor.
Zafer Toprak
Kronolojik bir düzen içerisinde ilerleyen seçkide Tekeli, siyasal iktidar ve çeşitli erk mekanizmaları karşısında kadının konumunu, feminist tarihin dönemeç noktalarını, iktisat tarihi ve faşizmin kadın emeğine dair duruşunu, Türkiye’de kadının seçilme hakkının kullanımı ve siyasal eşitlik eksikliği gibi birbirinden ilginç konu başlıklarında öğreten ve düşündüren makalelerini biraraya getirmiş.
Karin Karakaşlı, 6 Mart 2017, Agos
http://www.agos.com.tr/tr/yazi/17881/siyasetin-kadinla-zorlu-imtihani
Bu eser, güçlü bir feministin üstün çabalarının akademik yansıması olması bakımından alana yapılmış çok önemli bir katkıdır.
İzzettin Önder, 6 Mart 2017, Haber Sol
http://haber.sol.org.tr/yazarlar/izzettin-onder/feminizmi-dusunmek-187779
İyi ki yazmışsın bütün o yazıları ve iyi ki bir kitap haline getirmişsin. Çünkü o, kadın hareketi ve feminizm deyince neredeyse her şeyi kapsayan başlı başına bir kitaplık… Bize son armağanın…
Füsun Özlen, 28 Şubat 2018, Çatlak Zemin
https://catlakzemin.com/munferit-feministten-kutuphane-gibi-kitap-feminizmi-dusunmek/
_Şirin Tekeli
Şirin Tekeli 1944’te Ankara’da doğdu. 1962 yılında Ankara Kız Lisesi’nden mezun olduktan sonra devlet döviz sınavını kazanarak Fransa’ya gitti. Burada Paris Hukuk Fakültesi’nde hukuk öğrenimi gördükten sonra eğitimine Lozan Üniversitesi Siyaset Bilimi Fakültesi’nde devam eden Tekeli, 1967’de mezun olarak Türkiye’ye döndü. Bir yıl sonra İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’nin Siyaset Bilimi bölümünde asistan oldu. 1973’te doktora derecesini ve 1978’de doçentliğini burada alan Tekeli, 1981’de YÖK yasasının çıkması üzerine üniversiteden istifa etti.
Bundan sonra Türkiye’de o yıllarda yeni gelişmekte olan feminist kadın hareketi içinde aktif olarak yeralan Şirin Tekeli, çeyrek yüzyıl sürdürdüğü faaliyet sırasında çeşitli etkinliklere katılırken; Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi, Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakıfları (1990), Kadın Adayları Destekleme Derneği (KA-DER), İnsan Hakları Derneği, Helsinki Yurttaşlar Meclisi, Anakültür, Winpeace ve en son olarak da, Kadın Hukukçuları Destekleme Vakfı (KAHUDEV) gibi kuruluşların kurucu üyeliğinde bulundu. Çalışmalarında kadın hakları ve demokrasi konularına odaklanan, üç kitabı ve çok sayıda çevirisi olan Tekeli, oniki yıldır Bitez-Bodrum’da kendi deyimiyle “kamu hayatından çekilmiş olarak” yaşamaktadır.
