Bu kitap açık kaynak olarak yayınlanmaktadır.

Okumak için Tıklayınız.

Boğaziçi Üniversitesi’nden Prof. Dr. Şemsa Özar’ın danışman olarak katkı sunduğu bu çalışmaya zemin oluşturan araştırmayı yürüten araştırmacı ve akademisyenler, Birleşmiş Milletler Ortak Programı  Kadın Dostu Kent Projesi kapsamındaki Kars, Şanlıurfa, Nevşehir, İzmir, Samsun ile bu kapsamda olmayan komşu kentler Erzurum, Diyarbakır, Kayseri, Manisa ve Ordu’nun belediye plan ve programlarını toplumsal cinsiyet perspektifi ile kadınların yapabilirlikleri açısından yerinde incelediler.  Belediye bütçelerinin, plan, hizmet ve programlarının güvenli ve yeterli yaşam alanına erişim, yeterli hareketliliğe ve çevresel planlamaya erişim, boş zaman ve spor etkinliklerine erişim, bakım hizmetlerine erişim, toplumsal ve siyasal katılım, ücretli istihdama erişim, parasal gelire erişim, sağlığa erişim, eğitim ve öğrenime erişim ve şiddetsiz bir yaşama erişim açılarından incelediği çalışma çerçevesinde, tek tek kentler de ziyaret edildi; hizmet alanlar ve verenlerle görüşüldü. Prof. Dr. Gülay Günlük Şenesen, Doç. Dr. Yelda Yücel, Doç. Dr. Ayşegül Yakar Önal, Doç. Dr, Nuray Ergüneş ve Doç. Dr. Burcu Yakut Çakar’ın kollektif ürünü olan ve eşitlikçi yerel politika tasarımı ve uygulaması için önerilerinde yer aldığı çalışma,  2017 yılı Sedat Simavi Gazetecilik Ödülleri’nde Sosyal Bilimler dalında ödül de aldı._x000D_

    ix  Şekil ve Tablo Listesi

  xiii  Kısaltmalar

  xiv  Yazarlar

xvii  Sunuş

    1  GİRİŞ Kamu Politikaları ile Bütçelerine
Toplumsal Cinsiyet Açısından Bakış ve Türkiye İçin
Yerel Düzeyde Bir Uygulama Çerçevesi

  15  BİRİNCİ BÖLÜM Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçe

         19  Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeye Farklı Yaklaşımlar

         21  Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçe Ülke/Bölge Örnekleri

                      21   Merkezi Yönetim Örnekleri

                                 21  Avustralya

                                 22  Ermenistan

                                 23  Kore

                      24   Yerel Yönetim Örnekleri

                                 24  Mexico City Kenti

                                 24  Basel-Stadt Kantonu

                                 25  Berlin Lichtenberg İlçesi

                                 26  Endülüs Eyaleti

         28  Genel Değerlendirme

  31  İKİNCİ BÖLÜM Yapabilirlikler ve Dirlik:
Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçelemeye
Alternatif Bir Yaklaşım

         33  Dirlik Nedir?

         34  Dirliğin Ölçümünde Yapabilirlikler Yaklaşımı:
Feminist Bir Bakış Açısı

         37  Yapabilirlikler ve Bütçeler: Dirlik Temelli
Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme

         38  Dirlik Temelli Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme
Uygulamaları ve Uluslararası Örnekler

  43  ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Türkiye’de Dirlik Temelli
Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme

         45  Yöntemin Genel Çerçevesi

         47  Yapabilirlikler Evreninin ve Göstergelerin Tanımlanması

         49  Matrislerin Oluşturulması ve Dirlik Temelli
Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçe Denetimi

         54  Yöntemin Uygulanmasında Karşılaşılan Güçlükler

  73  DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Kent Örnekleri

         75  Kars

                      75   Politika Metin Analizi

                                 75  Stratejik Plan 2012-2014

                                 78  Yerel Eşitlik Eylem Planı 2013-2015

                      80   Kars Belediyesi’nin Dirlik Temelli Toplumsal Cinsiyete Duyarlı
Bütçeleme Denetimi: Bütçe Matrisleri

                      86   Hizmet Sunanlar

                      89   Hizmet Alanlar

         95  Erzurum

                      95   Politika Metin Analizi

                                 95  Stratejik Plan 2011-2015

                      98   Erzurum Büyükşehir Belediyesi’nin Dirlik Temelli
Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme Denetimi:
Bütçe Matrisleri

                    104   Hizmet Sunanlar

                    110   Hizmet Alanlar

                    114   Kars ve Erzurum: Genel Değerlendirme ve Tartışmalar

       134  Şanlıurfa

                    134   Politika Metin Analizi

                               134  Stratejik Plan 2010-2014

                               136  Yerel Eşitlik Eylem Planı 2013-2015

                    139   Şanlıurfa Belediyesi’nin Dirlik Temelli
Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme Denetimi:
Bütçe Matrisleri

                               142  Şanlıurfa Belediyesi Varsayımsal Yapabilirlikler-
Fonksiyonlar Harcama Matrisi

                    143   Hizmet Sunanlar

                    147   Hizmet Alanlar

       150  Diyarbakır

                    150   Politika Metin Analizi

                               150  Stratejik Plan 2010-2014

                    154   Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi’nin Dirlik Temelli
Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme Denetimi:
Bütçe Matrisleri

                    161   Hizmet Sunanlar

                    167   Hizmet Alanlar

                    170   Şanlıurfa ve Diyarbakır: Genel Değerlendirme ve Tartışmalar

       187  Nevşehir

                    187   Politika Metin Analizi

                               187  Stratejik Plan 2012-2016

                               190  Yerel Eşitlik Eylem Planı 2013-2015

                    194   Nevşehir Belediyesi’nin Dirlik Temelli
Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme Denetimi:
Bütçe Matrisleri

                    198   Hizmet Sunanlar

                    204   Hizmet Alanlar

       209  Kayseri

                    209   Politika Metin Analizi

                               209  Stratejik Plan 2012-2016

                    212   Kayseri Büyükşehir Belediyesi’nin Dirlik Temelli
Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme Denetimi:
Bütçe Matrisleri

                    218   Hizmet Sunanlar

                    222   Hizmet Alanlar

                    226   Nevşehir ve Kayseri: Genel Değerlendirme ve Tartışmalar

       244  İzmir

                    244   Politika Metin Analizi

                               244  Stratejik Plan 2010-2017

                               246  Yerel Eşitlik Eylem Planı 2013-2015

                    250   İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin Dirlik Temelli
Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme Denetimi:
Bütçe Matrisleri

                    255   Hizmet Sunanlar

                    259   Hizmet Alanlar

       263  Manisa

                    263   Politika Metin Analizi

                               263  Stratejik Plan 2010-2014

                    266   Manisa Belediyesi’nin Dirlik Temelli
Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme Denetimi:
Bütçe Matrisleri

                    271   Hizmet Sunanlar

                    276   Hizmet Alanlar

                    279   İzmir ve Manisa: Genel Değerlendirme ve Tartışmalar

       299  Samsun

                    299   Politika Metin Analizi

                               299  Stratejik Plan 2010-2014

                               301  Yerel Eşitlik Eylem Planı 2013-2015

                    306   Samsun Büyükşehir Belediyesi’nin Dirlik Temelli
Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme Denetimi:
Bütçe Matrisleri

                               309  Samsun Büyükşehir Belediyesi Varsayımsal Yapabilirlikler-
Fonksiyonlar Harcama Matrisi

                    309   Hizmet Sunanlar

                    314   Hizmet Alanlar

       319  Ordu

                    319   Politika Metin Analizi

                               319  Stratejik Plan 2010-2014

                    321   Ordu Belediyesi’nin Dirlik Temelli
Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme Denetimi:
Bütçe Matrisleri

                    326   Hizmet Sunanlar

                    330   Hizmet Alanlar

                    334   Samsun ve Ordu: Genel Değerlendirme ve Tartışmalar

359  Sonuç

367  Ekler

       369  EK 1 Saha Çalışması Görüşmeleri

       375  EK 2 Saha Görüşmelerinden Örnekler

391  Kaynakça

399  Dizin

Şekil ve Tablo Listesi

Şekil Listesi

   35  Şekil 2.1        Yapabilirlikler Yaklaşımına Göre Dirliğin Bileşenleri

   71  Şekil 3.1        Araştırma Kapsamındaki Kentler

Tablo Listesi

   22  Tablo 1.1      Avustralya 2010-2014 Dönemi İçin Kadın Bütçesi

   23  Tablo 1.2      Ermenistan Bakanlık Bütçelerinin Toplumsal Cinsiyete Göre Dökümü (milyon dram, 2008)

   24  Tablo 1.3      Kore Cinsiyet Eşitliği Master Planı (2008, milyon won)

   25  Tablo 1.4      Mexico City Kenti, Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine Ayrılan Kaynaklar (peso, 2009)

   25  Tablo 1.5      Basel-Stadt Kantonu, Kişi Başına Ortalama Bütçe Harcamaları (İsviçre Frangı, 2000)

   27  Tablo 1.6      Berlin-Lichtenberg Belediyesi TCDB Örneği
(2008-2009)

   28  Tablo 1.7      Endülüs Eyaleti Kişisel Gelir Vergisi Beyanname Dağılımı
(2006-2009)

   40  Tablo 2.1      Bologna Bölgesi Yapabilirlik Matrisi: Sorumlu Birimler Bazında Harcamalar

   41  Tablo 2.2      Roma İli Yapabilirlik Matrisi: Belediye Etkinlikleri Bazında Harcamalar

   41  Tablo 2.3      Yapabilirlikler Matrisi: Farklı Kamu Yönetimleri Bazında Harcamalar

   57  Tablo 3.1      Yapabilirlikler Gösterge Listesi

   63  Tablo 3.2      Yapabilirlikler ve Yerel Yönetim Fonksiyonlarının İlişkilendirilmesi

118  Tablo 4.1      Kars Belediyesi Yapabilirlikler-Fonksiyonlar
Harcama Matrisi (TL, 2013)

119  Tablo 4.2      Kars Belediyesi Yapabilirlikler-Fonksiyonlar
Harcama Matrisi (%)

120  Tablo 4.3      Kars Belediyesi Yapabilirlikler-Organizasyon Yapısı Harcama Matrisi (TL, 2013)

121  Tablo 4.4      Kars Belediyesi Yapabilirlikler-Organizasyon Yapısı Harcama Matrisi (%)

122  Tablo 4.5      Kars Belediyesi Organizasyon Yapısı-Fonksiyonlar Harcama Matrisi (TL, 2013)

123  Tablo 4.6      Kars Belediyesi Organizasyon Yapısı-Fonksiyonlar Harcama Matrisi (%)

124  Tablo 4.7      Erzurum Büyükşehir Belediyesi Yapabilirlikler-Fonksiyonlar Harcama Matrisi (TL, 2013)

125  Tablo 4.8      Erzurum Büyükşehir Belediyesi Yapabilirlikler-Fonksiyonlar Harcama Matrisi (%)

126  Tablo 4.9      Erzurum Büyükşehir Belediyesi Yapabilirlikler-Organizasyon Yapısı Harcama Matrisi (TL, 2013)

128  Tablo 4.10    Erzurum Büyükşehir Belediyesi Yapabilirlikler-Organizasyon Yapısı Harcama Matrisi (%)

130  Tablo 4.11    Erzurum Büyükşehir Belediyesi Organizasyon Yapısı-Fonksiyonlar Harcama Matrisi (TL, 2013)

132  Tablo 4.12    Erzurum Büyükşehir Belediyesi Organizasyon Yapısı-Fonksiyonlar Harcama Matrisi (%)

175  Tablo 4.13    Şanlıurfa Belediyesi Performans Programı ve Yapabilirlik Göstergeleri (2013)

183  Tablo 4.14    Şanlıurfa Belediyesi Varsayımsal Yapabilirlikler-Fonksiyonlar Harcama Matrisi (TL, 2013)

184  Tablo 4.15    Şanlıurfa Belediyesi Varsayımsal Yapabilirlikler-Fonksiyonlar Harcama Matrisi (%)

185  Tablo 4.16    Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Yapabilirlikler-Fonksiyonlar Harcama Matrisi (TL, 2013)

186  Tablo 4.17    Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Yapabilirlikler-Fonksiyonlar Harcama Matrisi (%)

232  Tablo 4.18    Nevşehir Belediyesi Yapabilirlikler-Fonksiyonlar Harcama Matrisi (TL, 2013)

233  Tablo 4.19    Nevşehir Belediyesi Yapabilirlikler-Fonksiyonlar Harcama Matrisi (%)

234  Tablo 4.20    Nevşehir Belediyesi Yapabilirlikler-Organizasyon Yapısı Harcama Matrisi (TL, 2013)

235  Tablo 4.21    Nevşehir Belediyesi Yapabilirlikler-Organizasyon Yapısı Harcama Matrisi (%)

236  Tablo 4.22    Nevşehir Belediyesi Organizasyon Yapısı-Fonksiyonlar Harcama Matrisi (TL, 2013)

237  Tablo 4.23    Nevşehir Belediyesi Organizasyon Yapısı-Fonksiyonlar Harcama Matrisi (%)

238  Tablo 4.24    Kayseri Büyükşehir Belediyesi Yapabilirlikler-Fonksiyonlar Harcama Matrisi (TL, 2013)

239  Tablo 4.25    Kayseri Büyükşehir Belediyesi Yapabilirlikler-Fonksiyonlar Harcama Matrisi (%)

240  Tablo 4.26    Kayseri Büyükşehir Belediyesi Yapabilirlikler-Organizasyon Yapısı Harcama Matrisi (TL, 2013)

241  Tablo 4.27    Kayseri Büyükşehir Belediyesi Yapabilirlikler-Organizasyon Yapısı Harcama Matrisi (%)

242  Tablo 4.28    Kayseri Büyükşehir Belediyesi Organizasyon Yapısı-Fonksiyonlar Yapısı Harcama Matrisi (TL, 2013)

243  Tablo 4.29    Kayseri Büyükşehir Belediyesi Organizasyon Yapısı-Fonksiyonlar Harcama Matrisi (%)

285  Tablo 4.30    İzmir Büyükşehir Belediyesi Yapabilirlikler-Fonksiyonlar Harcama Matrisi (TL, 2013)

286  Tablo 4.31    İzmir Büyükşehir Belediyesi Yapabilirlikler-Fonksiyonlar Harcama Matrisi (%)

287  Tablo 4.32    İzmir Büyükşehir Belediyesi Yapabilirlikler-Organizasyon Yapısı Harcama Matrisi (TL, 2013)

288  Tablo 4.33    İzmir Büyükşehir Belediyesi Yapabilirlikler-Organizasyon Yapısı Harcama Matrisi (%)

289  Tablo 4.34    İzmir Büyükşehir Belediyesi Organizasyon Yapısı-Fonksiyonlar Harcama Matrisi (TL, 2013)

290  Tablo 4.35    İzmir Büyükşehir Belediyesi Organizasyon Yapısı-Fonksiyonlar Harcama Matrisi (%)

291  Tablo 4.36    Manisa Belediyesi Yapabilirlikler-Fonksiyonlar Harcama Matrisi (TL, 2013)

292  Tablo 4.37    Manisa Belediyesi Yapabilirlikler-Fonksiyonlar Harcama Matrisi (%)

293  Tablo 4.38    Manisa Belediyesi Yapabilirlikler-Organizasyon Yapısı Harcama Matrisi (TL, 2013)

295  Tablo 4.39    Manisa Belediyesi Yapabilirlikler-Organizasyon Yapısı Harcama Matrisi (%)

  297  Tablo 4.40    Manisa Belediyesi Organizasyon Yapısı-Fonksiyonlar Harcama Matrisi (TL, 2013)

298  Tablo 4.41    Manisa Belediyesi Organizasyon Yapısı-Fonksiyonlar Harcama Matrisi (%)

338  Tablo 4.42    Samsun Büyükşehir Belediyesi Performans Programı ve Yapabilirlik Göstergeleri (TL, 2013)

349  Tablo 4.43    Samsun Büyükşehir Belediyesi Varsayımsal Yapabilirlikler-Fonksiyonlar Harcama Matrisi (TL, 2013)

350  Tablo 4.44    Samsun Büyükşehir Belediyesi Varsayımsal Yapabilirlikler-Fonksiyonlar Harcama Matrisi (%)

351  Tablo 4.45    Ordu Belediyesi Yapabilirlikler-Fonksiyonlar Harcama Matrisi (TL, 2013)

352  Tablo 4.46    Ordu Belediyesi Yapabilirlikler-Fonksiyonlar Harcama Matrisi (%)

353  Tablo 4.47    Ordu Belediyesi Yapabilirlikler-Organizasyon Yapısı Harcama Matrisi (TL, 2013)

355  Tablo 4.48    Ordu Belediyesi Yapabilirlikler-Organizasyon Yapısı Harcama Matrisi (%)

357  Tablo 4.49    Ordu Belediyesi Organizasyon Yapısı-Fonksiyonlar Harcama Matrisi (TL, 2013)

358  Tablo 4.50    Ordu Belediyesi Organizasyon Yapısı-Fonksiyonlar Harcama Matrisi (%)

Kadınsız Kentler çalışması kavramsal derinlik, metodolojik özen ve ampirik özgünlük sayesinde sosyal bilimcilere çok değerli ilhamlar verebilecek nitelikte bir araştırma.
Ulaş Bayraktar, 8 Haziran 2017, Cumhuriyet Kitap

https://ulasbayraktar.wordpress.com/2017/06/09/kadinlarin-gozunden-kadinsiz-kentler/

Kadınsız Kentler'e Türkiye Gazeteciler Cemiyeti'nden Sosyal Bilimler ödülü, 11 Aralık 2017

https://bianet.org/bianet/medya/192386-tgc-simavi-sosyal-bilimler-odulu-kadinsiz-kentler-in

Tüm kentlerde bu harcamaların da kabaca yüzde 80 ila 90’ını altyapı ve ulaşım harcamaları oluşturuyor. Kadınlarla doğrudan ilişkilendirilebilen istihdam, bakım hizmetleri, katılım, şiddetsiz yaşam, toplumsal cinsiyet anaakımlaştırması faaliyetlerine ayrılan toplam kaynağın bütçe payının incelediğimiz kentlerde yüzde 1’den az olduğunu görüyoruz.
Özgür Duygu Durgun, 18 Aralık 2017, Boğaziçi Üniversitesi Haberleri

https://haberler.boun.edu.tr/tr/haber/turkiyenin-kadinsiz-kentleri

_

Ayşegül Yakar Önal

Lisans, yüksek lisans ve doktora eğitimini İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’nde tamamladı. 1993 yılından bu yana İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde görevlidir. Kent ekonomisi, yerel yönetimler maliyesi, vergileme-birikim-bölüşüm ilişkileri ve toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme konularında ulusal ve uluslararası yayınları bulunmaktadır.

Burcu Yakut Çakar

Lisans ve yüksek lisans eğitimini Boğaziçi Üniversitesi Ekonomi Bölümü’nde, doktora eğitimini ise Marmara Üniversitesi İngilizce İktisat Bölümü’nde tamamladı. 2004-2011 yılları arasında Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Politika Forumu’nda araştırmacı olarak, 2012-2016 yılları arasında ise Kocaeli Üniversitesi Sosyal Hizmet Bölümü’nde öğretim üyesi olarak görev yaptı. Temel ilgi alanları sosyal politika ve politik ekonominin kesiştiği kamu politikası analizi, toplumsal cinsiyet ve işgücü piyasaları, yoksulluk ve sosyal dışlanma gibi konulardan oluşmaktadır. Sosyal politikada dönüşümler, yoksulluk, gelir dağılımı, toplumsal refahın kavramsallaştırılması ve ölçümü, toplumsal cinsiyet ve sosyal politika, sosyal yardım mekanizmaları, sağlık politikaları konularında ulusal ve uluslararası düzeyde araştırma ve yayınları bulunmaktadır. Halen UK Social Policy Association (SPA), International Association for Feminist Economics (IAFFE) ve Kadın Emeği Çalışan Feminist Araştırmacılar’ın (KEFA) üyesidir.

Gülay Günlük Şenesen

Boğaziçi Üniversitesi Ekonomi Bölümünde Lisans ve Yüksek Lisans eğitimi gördü. Doktora aşamasında dersleri Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde iktisat-maliye programında, “Sosyal Hesaplar Matrisi ve Türkiye için bir Uygulama” başlıklı tezini İstanbul Teknik Üniversitesi’nde tamamladı.1979-1981 yıllarında Devlet Planlama Teşkilatı’nda, 1981-1995 yıllarında İTÜ İşletme Fakültesi’nde, 1995-1996 öğretim yılında Doğu Akdeniz Üniversitesi’nde çalıştı. 1996’dan bu yana İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde görevlidir. Toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme, güvenlik harcamaları, girdiçıktı modellemesi, istihdamda cinsiyete dayalı ayrımcılık, silah sanayii ve ekonometri uygulamaları konularında yurtiçinde ve yurtdışında bildiri sunmuş ve araştırmaları yayımlanmıştır. Kadın Emeği ve İstihdamı Girişimi’nin (KEİG) üyesidir.

Nuray Ergüneş

Doktorasını Marmara Üniversitesi Kalkınma İktisadı ve İktisadi Büyüme programında “Bankalar, Birikim, Yolsuzluk, 1980 Sonrası Türkiye’de Bankacılık Sektörü” üzerine yaptı. Temel ilgi alanını kadınların toplumsal durumu ve finans sektörü oluşturmaktadır. Yakın dönemde finansallaşma, kadın istihdamı, toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme üzerine çalışmalar yapmıştır. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesinde öğretim üyesi olarak çalışmaktadır.

Yelda Yücel

Lisans, yüksek lisans ve doktora eğitimini Boğaziçi Üniversitesi Ekonomi Bölümü’nde tamamladı. 1997-2009 yılları arasında Yapı Kredi Bankası Kurumsal ve Ekonomik Araştırmalar ile Stratejik Planlama ve Araştırma Bölümleri’nde ekonomist olarak görev yaptı. 2009 yılından bu yana İstanbul Bilgi Üniversitesi İşletme Fakültesi’nde öğretim üyesidir. Ekonomik krizler, toplumsal cinsiyet ekonomisi, işgücü piyasaları ve toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme konularında ulusal ve uluslararası yayınları bulunmaktadır. Halen The International Working Group on Gender, Macreconomics and International Economics (GEM-IWG), International Association for Feminist Economics (IAFFE) ve Kadın Emeği ve İstihdamı Girişimi’nin (KEİG) üyesidir.