İstanbul’un Tarihi ve Doğal Miras Değerleri: Potansiyeller, Riskler ve Koruma Sorunları
İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı, Kültürel Miras ve Müzeler Direktörlüğü tarafından yürütülmekte olup İstanbul Kültür Mirası ve Ekonomisi Envanteri adlı proje kapsamında yayınlanmakta olan kitabın birinci bölümünde İstanbul’daki sit alanlarının türleri, konumları, ilan edildikleri tarihler, geçiş dönemi ve koruma planlarının kabul tarihleri ilk kez bir araya getirilerek sayısallaştırılmakta, çeşitli ölçütlerle değerlendirilmekte ve yorumlanmaktadır. İkinci bölüm ise İstanbul’un doğal ve kültürel mirasının karşı karşıya kaldığı riskleri ele almaktadır.
GİRİŞ
Türkiye’de Koruma Kavramının Kurumsallaşması ve Sorunlar
İstanbul’da Tarihî ve Doğal Miras Alanlarının Korunması ve Sorunlar
BİRİNCİ BÖLÜM: İSTANBUL’DA TARİHÎ VE DOĞAL MİRAS ALANLARI: POTANSİYELLER
1.1. İstanbul’daki Sit Alanlarının Türkiye İçindeki Yeri ve Önemi
1.2. İstanbul’da Tarihî ve Doğal Miras Alanlarının Korunmasında Potansiyellerin Saptanması
1.2.1. Birinci Dönem: 1973-1983
1970’li Yılların İstanbul’unda Kentsel Ölçekli Koruma Kültürünü
Yerleştirme Mücadelesi: Eski Eserler Kanunu ve Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu Dönemi
1.2.2. İkinci Dönem: 1984-2005
1980’lerin Yeniden Yapılanması İçinde İstanbul’da Kentsel Ölçekteki Korumanın Değişen Dinamikleri - Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulları Dönemi
1.2.3. Üçüncü Dönem: 2005 Sonrası
Tarihî ve Doğal Miras Alanlarına Talebin Artması ve Kurulların Talebin Yarattığı Riske Karşı Önlem Alma Refleksi: 2005 Sonrası
1.3. İstanbul Sit Alanları: Türler, Büyüklükler ve Mekânsal Dağılımlar
1.4. İstanbul’daki Sit Alanlarının İlçelere Göre Dağılımları
İKİNCİ BÖLÜM: İSTANBUL’DA TARİHÎ VE DOĞAL MİRAS ALANLARI: RİSKLER
2.1. Türkiye’deki Koruma Olgusunun Kurumsal Olarak Yapılanması ve Uygulama Süreçlerinden Kaynaklanan Riskler
2.2. UNESCO Dünya Miras Listesi’nde Yer Alan İstanbul’un Tarihî Alanları’nın Risk Durumu
2.3. İstanbul’da Sit Alanları İçinde İlan Edilen "Turizm Merkezleri"nin Yarattığı Riskler
2.4. İstanbul’da Sit Alanları İçinde İlan Edilen ‘Yenileme Alanları’nın Yarattığı Riskler
2.5. İstanbul Sit Alanlarında Karayolu ve Diğer Büyük Ölçekli Yatırımların Yarattığı Riskler
2.6. İstanbul’da Sit Alanlarında Koruma Amaçlı İmar Planlarının Hazırlanmamasının Yarattığı Riskler
2.7. Diğer Riskler
SONUÇ
EK 1: Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu Uyarınca Hazırlanan Sit Alanları ile İlgili Yönetmelikler
EK 2: Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu Tarafından Sit Alanları ile İlgili Olarak Alınan İlke Kararları
EK 3: Kültür Ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu Tarafından Alınan İlgili Diğer İlke Kararları
EK 4: İstanbul’da 1973-2009 Arasında İlan Edilen Sit Alanları
Kaynakça
İclâl Dinçer
Senem Kozaman Som
Yiğit Evren
Zeynep Enlil
1980 yılında ODTÜ, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü’nü bitirmiş, kent ve kültür odaklı çalışmalarına ABD’deki lisansüstü çalışmaları ile başlamıştır. Yüksek lisans eğitimini 1982’de Cleveland State Üniversitesi Kentsel Çalışmalar Bölümü’nde yapmış; doktorasını 1994 yılında Seattle’da, University of Washington’da tamamlamıştır. Kültürel miras ve koruma, kültürel planlama, yaratıcı sektörler, kültür ekonomisi ve yaratıcı kentler konularında çalışmaktadır. İstanbul Çevre Düzeni Planı kapsamında kültür endüstrileri, kültür ve turizm sektörlerine ilişkin araştırma ve stratejilerin geliştirilmesinden sorumlu grubun yürütücülüğünü üstlenmiş olan Enlil, halen Yıldız Teknik Üniversitesi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü’nde öğretim üyesidir. Asu Aksoy ile birlikte İstanbul Kültür Mirası ve Kültür Ekonomisi Envanteri Projesi kapsamında, İstanbul 2010 Kültür Ekonomisi Envanteri çalışmasının yürütücülüğünü yapmıştır.