“Seçilmişlerin seçmenler, vekillerin vekâlet verenler, delegelerin delege edenler üzerinde egemenlik kurmasını sağlayan örgütün ta kendisidir. Örgütten bahsetmek, esasen oligarşiden bahsetmektir.”

 

Siyasi partiler, sendikalar ve kooperatiflerin güç yapılarını analiz eden bu çalışmada Michels, tüm örgütlerin, hatta teoride eşitliğe ve demokrasiye bağlı olan tüm yapıların esasen küçük bir grubun hâkimiyetindeki oligarşiler olduğunu ifade eder. “Oligarşinin tunç kanunu” olarak adlandırdığı bu olgunun, herhangi bir demokratik örgüt içinde kaçınılmaz şekilde geliştiğini açıklar.

Michels’in demokrasi ile sosyal örgütlenmelerin uyumsuzluğu üzerine kurduğu bu tezde, bu durum örgütlerin zayıflığından değil, liderliğin, kitlelerin ve siyasi mücadelenin doğasıyla şekillenen sosyal sistemin karmaşıklığından kaynaklanır. Siyasi Partiler aynı zamanda, parti ve sendikaların gelişmişliğiyle orantılı olarak ilkesel hedeflerinin nasıl dönüştüğüne ve bu hedeflerin nasıl kaybedildiğine dair ilk sistematik analizi sunar.

Michels’in demokrasinin karşılaştığı çetin engellere ilişkin yüzyılı aşkın bir süre önce ortaya koyduğu iddialar güncelliğini korumakta, parti içi ve sendika içi demokrasi üzerine yapılan araştırmalar eserin temel hipotezlerini sorgulamaya devam etmektedir.

İmre Sipahi’nin özenli çevirisiyle hazırlanan bu kitapta, Seymour Martin Lipset’in İngilizce baskı için yazdığı Giriş ve İmre Sipahi ve Toker Dereli’nin Türkçe baskı için kaleme aldıkları Türkçe Baskıya Giriş bölümleri de ayrıca yer almaktadır.

Çevirmenin Notu

Türkçe Baskı İçin Sunuş
Toker Dereli

Türkçe Baskıya Giriş
İmre Sipahi ve Toker Dereli

Önsöz

Giriş
Seymour Martin Lipset

SİYASİ PARTİLER
MODERN DEMOKRASİDEKİ OLİGARŞİK EĞİLİMLERİN
SOSYOLOJİK İNCELEMESİ

I. Demokratik Aristokrasi ve Aristokratik Demokrasi
II. Sosyal Mücadelelerin Ahlaki Methiyeleri

BİRİNCİ KISIM DEMOKRATİK ÖRGÜTLERDE LİDERLİK
A. Liderliğin Teknik ve İdari Sebepleri
I. Başlangıç – Örgüte Duyulan İhtiyaç
II. Kitlelerin Doğrudan İktidarının Mekanik ve Teknik Olarak İmkânsızlığı
III. Militarist Fikirlerin ve Yöntemlerin Hâkimiyetinde Savaşan Bir Parti Olarak Modern Demokratik Parti
B. Liderliğin Psikolojik Sebepleri
IV. Geleneksel Bir Delegelik Makamı Hakkının Tesisi
V. Kitlenin Hissettiği Liderlik İhtiyacı
VI. Kitlelerin Siyasi Minnettarlığı
VII. Kitlelerde Yüceltme Kültü
VIII. Liderliğin Gerektirdiği Araçsal Nitelikler
IX. Kitlelerin Araçsal Özellikleri
C. Entelektüel Etkenler
X. Kültürel Olarak Profesyonel Liderlerin Üstünlüğü ve Vazgeçilmezliği; Kitlenin Formel ve Hakiki Ehliyetsizliği

İKİNCİ KISIM LİDERLERİN OTOKRATİK EĞİLİMLERİ
I. Liderliğin İstikrarı
II. Liderlerin ve Partinin Mali Gücü
III. Liderler ve Basın
IV. Liderlerin Kitlelerle Olan İlişkilerindeki Konumları
V. Liderler ve Kitleler Arasındaki Mücadele
VI. Liderlerin Kendi Aralarındaki Mücadele
VII. Bürokrasi. Merkezileşme ve Adem-i Merkezileşme Eğilimleri

ÜÇÜNCÜ KISIM İKTİDARIN İCRASI VE LİDERLER ÜZERİNDEKİ
PSİKOLOJİK ETKİLERİ
I. Liderlerin Psikolojik Metamorfozu
II. Bonapartist İdeoloji
III. Partinin Liderle Özdeşleşmesi (“Le Parti c’est Moi”)
[Parti Benim]

DÖRDÜNCÜ KISIM LİDERLİĞİN TOPLUMSAL ANALİZİ
I. Sınıf Mücadelesi ve Burjuvazi Üzerindeki Parçalayıcı Etkisi
II. Sosyalist Liderliğin İçindeki Burjuva Unsurların Analizi
III. Örgütlenmeden Kaynaklanan Toplumsal Değişimler
IV. İşçi Sınıfında Farklılaşma Gereği
V. Proleter Kökenli İşçi Liderleri
VI. Aydınlar ve İşçi Sınıfı Partilerinin Aydınlara Duyduğu İhtiyaç

BEŞİNCİ KISIM LİDERLERİN NÜFUZUNU KISITLAMA GİRİŞİMLERİ
I. Referandum
II. Feragat Talebi
III. Koruyucu Önlem Olarak Sendikalizm
IV. Koruyucu Önlem Olarak Anarşizm

ALTINCI KISIM SENTEZ: ÖRGÜTTE OLİGARŞİ EĞİLİMLERİ
I. Örgütün Muhafazakâr Yapısı
II. Demokrasi ve Oligarşinin Tunç Kanunu
III. Savaş Zamanında Parti Yaşamı
IV. Nihai Değerlendirme

Dizin

_

Robert Michels

Alman-Flaman-Fransız kökenli bir soylu burjuva aileye mensup olan Köln doğumlu siyasal sosyolog Prof. Dr. Robert Michels, Berlin’de Fransız Kraliyet Koleji’nde, Eisenach Lisesi’nde, Paris (Sorbonne), Münih ve Leipzig Üniversiteleri’nde öğrenim görmüş, 1900 yılında Halle Üniversitesi’nde tarih doktorasını tamamlamıştır. Henüz gençken Alman Sosyalist Partisi’ne katılmış ve sosyalist görüşleri nedeniyle Almanya’daki akademik kariyeri kısıtlanmıştır. 1907’de sosyalist partiden ayrılan ve İtalya’ya yerleşen Michels, 1913 yılında İtalyan vatandaşı olmuş, Turin Üniversitesi’nde iktisat, siyaset bilimi ve sosyoloji dersleri vermiştir. 1915-26 yıllarında İsviçre’deki Basel Üniversitesi’nde iktisat profesörlüğü yapmıştır. 1927’de aldığı davet üzerine Amerika’ya giderek Chicago Üniversitesi’nde ve Massachusetts Siyaset Enstitüsü’nde siyasal sosyoloji ve iktisat dersleri vermiştir. Benito Mussolini iktidara geldiğinde İtalya’ya dönmüş ve ömrünün geri kalanını Perugia Üniversitesi’nde İktisat ve Doktrinler Tarihi Profesörü olarak geçirmiştir. İtalya’da eserlerini Roberto Michels ismiyle yazmış ve bu isimle tanınmıştır. Öğrencisi ve dostu olduğu Max Weber ile beraber akademik dergi Sosyal Bilim ve Sosyal Siyaset Arşivi’nin (Archiv für Sozialwissenschaft und Sozialpolitik) editörlüğünü yapmıştır. Yaşamı boyunca otuza yakın kitap ve yedi yüzden fazla makale yayımlamıştır. Siyasi Partiler eseriyle dünya çapında üne kavuşmuştur.