Osmanlı düzyazı edebiyatının önemli örneklerinden olan Tıflî Hikâyeleri üzerine edebiyat tarihimizde değişik çalışmalar yapılmasına rağmen, bu hikâyelerin nasıl bir edebi tür olduğuna dair kapsamlı bir çalışma yapılmamıştır. Bu hikâyelere bir anlamda isim babalığı yapan Pertev Naili Boratav’la birlikte, Fuad Köprülü, İbnülemin Mahmud Kemal İnal, Mustafa Nihat Özon, Şükrü Elçin, Hasan Kavruk, Güzin Dino ve Berna Moran gibi araştırmacılar, Tıflî hikâyeleri çeşitli yanlarıyla incelemiş ve farklı sonuçlara ulaşmıştır. Padişah IV. Murad döneminde geçen daha çok macera, aşk, cinsellik, para gibi konuların etrafında dönen hikâyelerde padişahın kendisinin yanı sıra musahibi Tıflî Ahmed Çelebi de karakter olarak yer alır._x000D_
Bu edebi türe bir bütün olarak bakan David Selim Sayers ise çalışmasında, Osmanlı yayıncılığının ilk yıllarında basılan kitap örneklerinden olan Tıflî hikâyelerinin, gerçekte ne olduklarını, hangi süreçten geçerek, nasıl bir tarihsel bağlam yüklendiklerini, hikayelerin içeriklerini çözümleyerek inceliyor. Bunu yaparken, hikâyelerin dil ve üslup özelliklerinden, konulara yansıyan kamusal hayatın koşullarına; kadın-erkek, erkek-erkek ilişkilerinden, evlilik, cinsellik, ahlak vb. konularındaki tarihsel gerçekliğe uzanan geniş bir çerçeve çiziyor. Sayers’in bu önemli çalışması iki kısımdan oluşmaktadır: Hikâyelere ilişkin kapsamlı inceleme ile eski yazıdan çevrim yazısını yaptığı hikâye metinleri. Ayrıca yazar, bu önemli edebi türün hazzına varmak için önce hikâyelerin okunmasını tavsiye ediyor.

Önsöz

Giriş

Dışsal Özellikler

Osmanlı’da Yayıncılık

Yapıtların Tarihsel Dağılımı

Yazma ve Litografya Yapıtlar

Hurufat Yapıtları: 19. Yüzyıl

Hurufat Yapıtları: 20. Yüzyıl

Aşamalandırma I

Dil Özellikleri

Günlük Konuşma Dili

İnşa Dili

Farklı Diller Yan Yana

Osmanlı Grafolekti

Günümüz Türkçesi

Kurgu

Metin Organizasyonu

Aşamalandırma II

Kamusal Yaşam

Meslekler ve Sınıflar

Eğlence Türleri

Geçmişe Dönüş

Aşamalandırma III

Erkek ve Kadın

Cinsiyetler Arası İlişkiler

Kadının Rolü

Cinsellik, Duygusallık ve Evlilik

Aşamalandırma IV

Erdem Anlayışı

“Hikâyet”

“Tıflî Efendi Hikâyesi”

“Tayyârzâde Hikâyesi”

Letâ’ifnâme

Hançerli Hikâye-i Garîbesi

Hikâye-i Cevrî Çelebi

İki Birâderler Hikâyesi

“Bursalı’nın Kahvehanesi”

Aşamalandırma V

Gerçekçilik

Neden-Sonuç İlişkileri

Gerçeklik Etkisi

Semt ve Mekân Adları

Tarih ve Zaman

Kullanım Nesneleri

Kişi Adları

Dış Görünüş Betimlemeleri

Davranışlar ve Hareketler

Listeler

Gerçekdışı Öğeler

Tarihsel Gerçeklik İddiası

Aşamalandırma VI

Güncellik

Ali Âlî’nin Yaşam Öyküsü

Letâ’ifnâme’nin Alt Hikâyeleri

Güncelliğin Yitimi

Aşamalandırma VII

Tanımlama Girişimleri

Tıflî Ahmet Çelebi

Meddah Geleneği

Sözlü Halk Edebiyatı Geleneği

Yazma Hikâye Geleneği

Genel Değerlendirme

Sonuç

Hikâye Metinleri

Tablolar

Hikâye Metinleri: Giriş

Hikâyet (Sansar Mustafa hikâyesi)

Tıflî Efendi Hikâyesi

Meşhûr Tıflî Efendi ile Kanlı Bektâş’ın Hikâyesi

Hikâye-i Tayyârzâde ve Versiyonları

Tayyârzâde Hikâyesi

Hikâye-i Tayyârzâde

Tayyârzâde ve Binbir Direk Batakhânesi

Letâ’ifnâme

Hançerli Hikâye-i Garîbesi ve Hançerli Hanım

Hançerli Hikâye-i Garîbesi

Hançerli Hanım

Hikâye-i Cevrî Çelebi

İki Birâderler Hikâyesi

Kaynakça

Dizin (İnceleme)

Genel

Tıflî Hikâyeleri

Diğer Yapıtlar

Hikâye Kişileri

Tarihsel Kişilikler

Yer Adları

Araştırmacılar

Dizin (Hikâyeler)

Hikâye Kişileri

Semt Adları (İstanbul)

Bina ve Mekân Adları (İstanbul)

Şehir, Ülke, Bölge, Yer ve Nehir Adları (İstanbul Dışı ya da Mitolojik)

Soyut Bölge Adları

Şehir, Binalar

Meslekler

Devlet, Yönetim, Asayiş

Din, Ulus, Etnik Grup

Aile Fertleri ve Yaş Grupları

Hizmetçi, Esir, Köle

Diğer İnsan ve Toplumsal Grup Tanımları

Dil, Yazı, Edebiyat, Resim

Müzik ve Temaşa

Zevk, Keyif, Eğlence

Eylemler, Etkinlikler, Hâller, Zamanlar

Ev

Ev Eşyaları

Mutfak ve Sofra Aletleri

Yiyecek ve İçecek

Silah

Ulaşım Araçları

Para ve Maddi Değer

Süs, Makyaj, Mücevher

Giysi, Kumaş

Diğer Kullanım Nesneleri

Doğa

Hayvanlar

Dinsel Terimler

Cinsellik

Argo

Şiir İmgeleri

Deyimler ve Atasözleri

Beni en çok Osmanlı edebiyatı sardı. Divan edebiyatı da değil. Düzyazı edebiyatı. Osmanlı yazarlarının bile ciddiye almadığı, hele Cumhuriyet döneminde neredeyse kimsenin takmadığı hikâyeler. Osmanlı’nın unutulmuş “Hançerli Hanım”ları. “Kanlı Bektaş”ları. “Tıflî Efendi”leri. Bunlar bana tarih kitaplarında yüceltilmiş, destana, pembe diziye çevirilmiş Osmanlı’yı değil, yaşayan, nefes alan, gündelik, sokak aralarındaki Osmanlı’yı anlattı.
David Selim Sayers, 5 Mart 2015, T24

http://t24.com.tr/k24/yazi/osmanlica-ogrenmek-lazim-ama,89

Osmanlı edebiyatı da kendi polisiyesini üretti. Bu polisiyenin bir örneği “Sansar Mustafa Hikâyesi.” Hikâyeden günümüze sadece eski yazı bir el yazması kaldı. Yazarını ve tarihini bilmiyoruz ama büyük ihtimalle 19. yüzyılın ilk yarısında ya da daha önce yazıldı. Öykü, Tıflî Hikâyeleri olarak bilinen bir edebiyat türünün parçası. Tıflî Hikâyeleri, Osmanlı’da Batı etkisi başlamadan üretilen belki de en “gerçekçi” edebî tür. Hikâyeler İstanbul’da geçiyor, gerçekten yaşamış kişileri de içeriyor ve doğaüstü, masalsı öğelerden büyük ölçüde kaçınıyor. İlginçtir ki aralarında hem en masalsı, hem de en polisiye olanı, “Sansar Mustafa Hikâyesi.”
David Selim Sayers, 8 Ekim 2015, T24

http://t24.com.tr/k24/yazi/bir-osmanli-polisiyesi,381

_

David Selim Sayers

Türk bir anne ve İngiliz bir babanın oğlu olarak 1978 yılında Londra’da dünyaya geldi. İlk öğrenimini İstanbul’da, orta ve lise öğrenimini Hamburg’da, lisans eğitimini ise Cambridge Üniversitesi’nin İlahiyat ve Din Araştırmaları Fakültesi’nde aldı. 2005 yılında Bilkent Üniversitesi Türk Edebiyatı Bölümü’nden yüksek lisans diplomasını alan Sayers, Bilkent Üniversitesi’ndeyken Türk edebiyatıyla ilgili ilk uluslararası İngilizce bilimsel dergi olan Journal of Turkish Literature’ın kurucu editör kadrosunda yer aldı. 2007 yılından beri Princeton Üniversitesi’nin Yakın Doğu Araştırmaları Bölümü’nde doktora programına devam eden Sayers’ın doktora tezi çalışmaları, Osmanlı düzyazı edebiyatı ve kültürel tarihi üzerinde yoğunlaşmaktadır.