Küreselleşme ve Ulus Devlet: Yeni Ekonomik Düzen

Birinci Baskıya Önsöz

GİRİŞ Teknoloji Devrimi, Yeni Ekonomik Düzen ve Ulus-Devlet

GİRİŞ (1) Teknoloji Devrimleri ve Ekonomik Düzen
I. Üçüncü Sanayi Devrimi ve İki Farklı Boyutu
II. Birinci ve İkinci Sanayi Devrimlerinde Benzer ve Farklı Boyutlar
1. Dünya Devleti Olarak İngiltere ve Birinci Sanayi Devrimi
2. Dünya Devleti Olmadan Gelişen İkinci Sanayi Devrimi
III. Tek Merkezli Dünya ve Yeni Ekonomik Düzen

GİRİŞ(2) Yeni Ekonomik Düzen ve Ulus-Devlet
I. Ulus-Devletin Ekonomideki Gücünün Aşındırılması
II. Merkez’de ve Çevre’de Ulus-Devletin Farklı Konumu
III. Yeni Ekonomik Düzen Nereden Kaynaklanıyor?
IV. Post-Modern Dünyanın Sanallıkları

KISIM I Dünya Ekonomisinin Yapısı, YED’in Doğuşu ve Gelişimi

BİRİNCİ BÖLÜM 2000’li Yılların Başında Dünya Ekonomisinin Yapısı
I. 21. Yüzyıl Başnda Merkez ve İç Yapısı
1. ABD’nin Yeri ve Üstünlüğü
2. Merkez-içi Karşıtlıklar
II. Merkez’in Dünyayı Etkileme ve Düzenleme Gücü
1. Yeni Buluşlar ve Teknolojiyi Değiştirme Gücü
2. Haberleşme, Düşünce Kalıpları Oluşturma ve Pazarlamada Etkenlik
3. Finans Gücü, Araçları ve Kurumlarında Etkenlik
4. Uluslararası Kurumlarda Etkenlik
5. Artan Tekel Gücü ve Destekçi Ulus-Devletleri
III. Merkez’in Dışında Kalan Ülkeler: Çevre
1. Merkez-Çevre Karşılaştırması
2. Çevre’nin İçindeki Çeşitlilik
3. Merkez-Çevre İlişkilerinde Değişme
4. Çevre’nin Zaafları
5. Çevre İçinde Büyüyen Farklılaşma ve Yükselen Yeni Güçler

İKİNCİ BÖLÜM Kriz, ‘Yeni Ekonomik Düzen’in Doğuşu, Gelişimi ve ABD İmparatorluğuna Geçiş
I. Eski Dünyanın Ekonomik Düzeni ve Yıkılışı
II. Yeni Ekonomik Düzene Geçiş
1. Dünden Yeni Düzene
2. Temeldeki Öğreti
III. Merkez’de Sermayenin Kâr Haddinin Düşüşü ve Duraklama
1. Merkez’de Duraklama (1974-1983), Merkez-içi Çekişmelerin Artması ve Yeni Rakiplerin Yükselmesi
2. Çevre’nin Dış Borçlandırmayla Merkez’in Gereksinimlerine Uyarlanması (1974-1983) ve Sonuçları
VI. Merkez’de Gelişme (1984-89) ve Tekrar Duraklama (1990-92)
1. Yoğunlaşan Merkez-içi Sürtüşmeler ve Yeni Kurumlar
2. Doğu Bloku Çökerken Merkez’de Yeni Durgunluk
V. 1992’den 2000’lere “Amerikan İmparatorluğu”na Geçiş
1. ABD’nin Yükselişi
2. ABD’de Zenginleşmenin Kaynağı ve Balonun Patlaması
3. 2001 Krizinde ABD’nin Küresel Etkinliği
4. ABD İmparatorluğu ve Yeni Stratejisi: Petrol Egemenliği

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Yeni Küresel Düzenlemelerin Çevre’ye Getirdikleri
I. IMF ve Dünya Bankası
1. Merkez’in Kararlara ve Kredilere Egemenliği
2. Merkez Politikalarının Çevre’ye Dayatılması
II. GATT’tan DTÖ’ye
1. GATT’ın Amacı, Kapsamı ve Sorunlar
2. GATT-UR’nin Getirdiği Yeni Kurallar
III. GATT-UR’den DTÖ’ye
IV. Çevre İçin Yeni Mali Düzenlemeler ve Ulus-Devlet
1. Mali Serbestlik ve Krizler
2. Mali Serbestliğin Siyasal Sonuçları
V. Çevre’nin Artan Göreli Geriliği ve Borçları, Artan Ayırımcılık
1. Gelir Düşerken Artan Dış Borçlar
2. Çevre’ye Kültürel ve Toplumsal Dışlama
3. Merkez’in Çevre’yi Denetleme Yöntemleri
VI. Büyüyen Çelişkilerle Küreselleşme ve Tepkiler

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Merkez’de Bölgeselleşme, Nüfuz Bölgeleri Paylaşımı ve Yükselen Yeni Güçlerde Bölgeselleşme
I. Dünyada Bölgeselleşme ve Küreselleşme
II. Merkez’de Bölgeselleşme ve Nüfuz Alanları Paylaşımı
1. Avrupa’nın Başlattığı Süreç: Bölgeselleşme
2. Bölgesel Anlaşmaların Yayılması
III. Yükselen Yeni Güçlerde Bölgeselleşme ve Karşı Koyma: Asya ve Latin Amerika
1. Asya’da Bölgesel Tepkiler ve Örgütleşme
2. Latin Amerika’da Bölgesel Tepkiler ve Örgütler
IV. Küreselleşme mi Yoksa Bölgeselleşme mi?

KISIM II Küreselleşme’den Ulus-Devlete Yansımalar

BEŞİNCİ BÖLÜM Sermaye Hareketlerinin Serbestleşmesi, ‘Finans Kapital’ ve Mali Krizler
I. Sermayenin Küreselleşmesine Geçiş
1. Yeni Bir Olay mı?
2. Kâr Hadleri ve Küreselleşme
II. Sermayenin Küreselleşme Biçimleri ve Koşulları
1. Dolaysız (Doğrudan) Yatırımlar
2. Kısa Vadeli Parasal Sermaye ve Yükselen Pazarlar
3. Mali Fonlar, Krizler ve Yükselen Yeni Güçler
4. “Carry Trade” ve Mali Krizler
5. Spekülatif Fon Akımları ve Mali Krizler
6. Karapara Aklanması ve Mali Krizler
III. Finansal Serbestleşmenin Çevre’de ve Merkez’de Getirisi
1. Çevre Hükümetleri Ne Kazanıyor?
2. Merkez’in İstikrarsızlığını Dış Dünyaya Transferi ve Dış Dünyadan Kaynak Aktarımı
3. Mali Krizler ve YP’nin Dış Borç Yükü

ALTINCI BÖLÜM Tekelleşmenin Teknolojik, Ekonomik ve Örgütleşme Değişmelerinin Sosyal Boyutu
I. Merkez’de Teknolojik Değişmenin ve Üretim Örgütlenmesinin Yeni Biçimleri
II. Merkez’de Tekelleşmenin Güçlenmesi
III. Merkez-Çevre İlişkilerinde Yeni Bir Dönüşüm
IV. GSYİH, Yatırım, İhracat Artışı Farkları ve Sonuçları
1. Farklar
2. Sonuçlar
V. Emek Aleyhine Gelişmeler ve Ekonominin Zayıflayan İnsan Boyutu
1. Geliflmelerin Yayılma Mekanizması
2. Emek Pazarının Esnekleflmesi
3. Sosyal Refah Devletinin Çözülmesi
4. Tarımda Emek, Köyden Göç ve Varoşlar
VI. Teknolojik Değişme, Küresel Refah Artışı ve Demokrasi

YEDİNCİ BÖLÜM Ulus-Devletin Daralan Ekonomik ve Toplumsal İlişkileri: Etkiler ve Tepkiler
I. Ulus-Devletin Daralan Ekonomik İşlevleri
1. Ekonominin Büyümesi ve Gelir Bölüşümü
2. Kamu Yararı ve Özelleştirme
3. “Seignorage” Hakkı ve Para Politikası
4. Maliye Politikası: Gelirler ve Giderler
5. İşsizliği Giderme
6. Dış Ticaret Politikası ve Mali Destekler
7. Serbestleşme Kime Ne Getirdi?
II. Doğal Varlıkların Korunması İşlevi
III. Aşırı Akımların Yükselişi ve Tepkiler
1. Alt-Kimliklerin Parçalayıcı Etkileri
2. Terör
3. Tepkilerin Yeni Sözcüleri: Sivil Toplum Örgütleri
IV. Ulus-Devlet ve Demokrasi
V. Ulus-Devletin Yeni İşlevleri
1. Yeni Bütünleşmeler
2. Çelişkiler Nereye?
V.I Küreselleşmeye Tepkiler
1. Merkez’deki Tepkiler
2. Çevre’de Tepkiler
3. Ortak Tepki: Bozulan Gelir Bölüşümü

SEKİZİNCİ BÖLÜM Tek Kutuplu Dünya ile Yeni Ekonomik Düzenini Yarını (2010-2025)
I. Dünya Ekonomisinin Geneli İçin 2010 Civarı İtibariyle Eğilimler: Staglasyon mu? Dolar Değeri Nereye?
II. 2010 Sonrası İçin Beklentiler
1. Asya’nın İhracata Dönük Büyüme Modeli Sürebilir mi?
2. Tek Kutuplu Dünya Nereye Gider?
3. Ekolojik Sorunların Ciddiyeti ve Merkez ile Çevre’nin Konumu Hangi Noktada?
4. Ekolojik Sorunlara Hidrojen Kullanarak Çözüm Çift Kutuplu Dünya Oluşumunu Etkiler mi?
5. Nüfus Artış Hızı Çevre’de Nasıl Bir Çelişki Yaratıyor?
6. Çevre’nin Giderek Artan Dış Borçları ve Ödeme Olanakları Nereye Gidebilir?
7. Çevre’ye Demokrasi Nasıl Gelebilir?
8. Teknolojik Değişmenin Etkileri Ne Yolda Olabilir?
III. 2025 Civarında Tek Kutuplu Dünyadan Çok Kutuplu Dünyaya
1. Küresel Güçlerde Yeni Denge Ne Getirebilir?
2. Çevre Nasıl Değişir?
3. Finans Gücü Nereye?
Kaynakça
Konu Dizini

_

Gülten Kazgan

Ekonomist, yazar Gülten Kazgan, 5 Haziran 1927 İstanbul doğumludur. İlk eğitimini tamamladıktan sonra, Amerikan Kız Koleji’ne kaydoldu. Bu yıllarda konservatuara da devam ederek piyano çalmaya başladı. Amerikan Kız Koleji’nin 9. sınıfından itibaren iktisat eğitimi almaya başladı. 1946 yılında İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesine girdi. Neumark, Kessler ve Isaac gibi dönemin ünlü Alman iktisatçılarından ders alarak, 1950 yılında fakülteden mezun oldu. Mezuniyetten sonra iki yıl boyunca, Sınai Kalkınma Bankası’nda çalıştı. Mezun olduğu fakültede asistan olarak göreve başladı. ‘Tarımsal Gelirin İstikrarsızlığının Uzun Dönem Eğilimleri’ başlıklı teziyle doktorasını aldı. Rockefeller bursuyla, 1957 yılında, Chicago Üniversitesi’ne giderek, iki yıl boyunca T.W. Schultz ile çalıştı. Daha sonra Türkiye’ye döndü. Çalışmalarını, ‘Türkiye Ziraatında Arz Fonksiyonu’ başlıklı doçentlik teziyle sürdürerek, 1961 yılında doçent unvanını aldı. Doktora ve doçentlik tezlerinin birleşimini 1975 yılında Tarım ve Gelişme adıyla yayınladı. Aynı yıllarda Ford Foundation bursu ile SVIMEZ’da (Roma) iki yaz ve ISEA’da (Paris) bir yıl çalıştı. Bu yıllarda ‘İktisadi Düşünce Tarihi veya Politik İktisadın Evrimi’ adlı kitabını yayınladı. 1994’te İstanbul Üniversitesi’nden emekli olan Kazgan, İstanbul Bilgi Üniversitesi’nin kuruluşuna “Kurucu Vakıf Üyesi ve Kurucu Rektörü” olarak katıldı ve aynı üniversiteden “emeritus” olarak emekli oldu.
Kazgan’ın, İktisadi Düşünce, Tarım ve Gelişme, Ekonomide Dışa Açık Büyüme, Tanzimat’tan 21. Yüzyıla Türkiye Ekonomisi, Küreselleşme ve Ulus-Devlet ve Türkiye Ekonomisinde Krizler, 1929-2008 gibi kitapları ile çok sayıda makale ve araştırmaları; ayrıca, Dünden Bugüne Türkiye ve Rusya: Politik, Ekonomik ve Kültürel İlişkiler (derleyenler G. Kazgan – N. Ulçenko), Kuştepe Araştırması (der. G. Kazgan), Kuştepe Gençlik Araştırması (der. G. Kazgan) ve İstanbul Kenti Gençlik Araştırması (der. G. Kazgan) gibi araştırma ve derlemeleri bulunmaktadır.

---