20. yüzyıl başlarında Osmanlı devletinin düşünce dünyasını Batıcılık ve İslâmcılıkla şekillenen iki temel çizgi belirledi. Devletlerin gelişimini ve kalkınmasını Avrupa modernleşmesine bağlayan ve İslâm’ın modernleşmeyle uyuşmadığını destekleyen Batıcılık bu anlamda devlet yönetimine muhalif bir çizgi belirlerken, II. Abdülhamit’in uygulamalarıyla zemini güçlenen İslâmcılık Osmanlı düşünce hayatında ilmiye sınıfının etkisini kaybetmesine engel olacak bir çaba içerisindeydi. Ulumi İktisadiye ve İçtimaiye Mecmuası, bu ortamda II. Meşrutiyet’in toplumun yönetimine dair tartışmalarının yer aldığı birçok gazete ve derginin arasında liberal düşünceyi savunan ve iktisat alanındaki yayınlardaki boşluğu dolduran bir dergiydi. İlk sayısı 1908 yılında yayınlanan ve temel argümanı ‘eski rejim’in imparatorluğun ekonomik gelişimine engel olması ve Batı’daki gelişmeleri örnek almamız gerektiği olan derginin de incelendiği bu kitabın Osmanlı konusunda çalışma yürütenler için başat kaynaklardan biri olacağına inanıyoruz.

GİRİŞ Düşünsel ve Siyasal Arka Plan
Program
Düşünsel Arka Plan
Siyasal Arka Plan

BİRİNCİ BÖLÜM Ulum-ı İktisadiye ve İçtimaiye Mecmuası'nda Toplum Düşüncesi ve Ele Alınan Önemli Kavramlar
Toplumsal Hayat ve Organizma
Toplumsal Yetenek ve Toplumsal Tekâmül
İnsana Özgü Kabul Edilen Olguların Organizma Temelinde Açıklanması
Ahlâkın Toplumsal Anlamı
Ruh, Bilinç ve Düşünce Yeteneğinin Biyolojik Temelleri
Sosyal Psikoloji
Terbiye
Organizma-Toplum-Tekâmül ve Terbiye

İKİNCİ BÖLÜM Ulum-ı İktisadiye ve İçtimaiye Mecmuası’nda Devlet, Toplum ve Birey İlişkilerine Bakış
Hükümetin Meşrutiyeti ve Seçkin Liberalizmi
Birinci Yön: Hükümet ve Toplumsal Denge
Toplumsal Tekâmülün Olumsuz Sonuçları ve Birey
İkinci Yön: Hükümet ve Hürriyet
Sınırlandırılabilir Bir Meşruiyet Temeli Olarak Hürriyet
Ekonomik Liberalizm Anlamında Hürriyet
Hükümet Sistemleri ve Toplumsal Tekâmül
Eşitlik ve Demokrasi
Sınıf Çatışması ve Sosyalizm
Laik Temel: Devlet Kontrolünde Din
Liberalizm, Seçkinler ve Toplumsal Tekâmül
Toplumsal Tekâmül Süreci ve Siyasal Değişim

SONUÇ İzler ve Savrulmalar
Kaynakça
Dizin

_

Atila Doğan

1968 yılında Artvin’in Şavşat ilçesinde doğdu. İlk ve orta öğretimini Şavşat’ta tamamladı. 1992 yılında Ortadoğu Teknik Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümünden Mezun oldu. 1995 yılında Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Siyaset ve Sosyal Bilimler Bilim Dalı’nda doktoraya başladı. 2001-2002 yılları arasında doktora çalışmasıyla ilgili olarak Princeton Üniversitesi’nde bulundu. 2003 yılında doktora eğitimini tamamladı.

Karadeniz Teknik Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümü öğretim üyesi olarak görevine devam etmektedir. Son dönem Osmanlı düşüncesi üzerine çalışmaları olan yazar, 2001-2002 yıllarında Princeton Üniversitesi’nde (ABD) araştırmacı ve 2006-2007 yıllarında da İktisat ve Girişimcilik Üniversitesi Türk Dünyası İşletme Fakültesi’nde (Kırgızistan) misafir öğretim üyesi olarak bulunmuştur.

Haluk Alkan

İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümü’nden 1992 yılında lisans, 1995 yılında İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nden Siyaset ve Sosyal Bilimler Anabilim Dalı’nda Yüksek Lisans derecesi aldı. Doktorasını 1998 yılında Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset ve Sosyal Bilimler Anabilim Dalı’nda tamamladı. 2005 yılında Siyasal Hayat ve Kurumlar alanında Doçent oldu. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümü öğretim üyesi olan Alkan, Siyaset Bilimi, Karşılaştırmalı Siyaset ve Orta Asya’da Siyasal Hayat konularında lisans ve lisansüstü dersler vermekte ve halen Siyaset ve Sosyal Bilimler Anabilim Dalı Başkanlığını yürütmektedir. Siyasal hayat, suyasal kurumlar ve karşılaştırmalı siyaset konularında çok sayıda çalışması bulunan yazar, 2003 yılında Kazakistan ve Kırgızistan’da, 2007 yılında ABD’de Indiana Üniversitesi’nde (IUPUI) konuk öğretim üyesi olarak çalışmalarda bulunmuştur.