Peygamber’in Dâhi Torunu Şerif Muhiddin Targan: Modernleşme, Bireyselleşme, Virtüozite
Musıkimizin 20. yüzyıldaki en önemli temsilcisi, Peygamber’in 37. kuşaktan torunu olan büyük ud ve viyolonsel virtüozu Şerif Muhiddin Targan’ın yaşamını (1892-1967), müziksel ve entelektüel serüvenini büyük dönemeçler içinde ele alan, onun bir dâhi olarak arkasında bıraktığı büyük mirası en küçük ayrıntılarına kadar inceleyen bu çalışmada, Targan’ın kendi el yazısı ile yazılmış eserlerinin yanısıra çoğu belge ve görsel kaynak da ilk kez yayınlanmaktadır. Musıki tarihimizde Tanburî Cemil Bey’den sonra en önemli virtüoz olarak bilinen Şerif Muhiddin Targan, ud’un kısıtlı imkânlarına rağmen ses sahasını genişletmiş, büyük bir ustalıkla çalgının yeni bir kimliğe kavuşmasını sağlamıştır. Şerif Muhiddin Targan, 19. yüzyılda Osmanlı toplumunu da etkisi altına alan modernleşme sürecinde müziksel formları başka bir biçime dönüştürmesi, bireysellik vurgusuyla yeni teknikler ortaya çıkarması ve böylece müziğin “malzeme”sini sürekli olarak değiştirmesi ile, kitabın yazarı Doç. Dr. Bilen Işıktaş tarafından tarihsel ve estetik bağlamda “ilerici” bir şahsiyet olarak değerlendiriliyor.
BİRİNCİ BÖLÜM Modernleşmenin Sosyokültürel Yansımaları
Toplumsal Bir Olgu Olarak Modernleşme
Modernleşme ve Bireyselleşme
Bireyselleşmenin Sanatsal Ufku Olarak Virtüozite
Batı Avrupa’da Virtüozitenin Simgesel İki İsmi: Niccolò Paganini ve Franz Liszt
İKİNCİ BÖLÜM Tarihsel Süreçte Osmanlı/Türk Modernleşmesinin Müziksel İfadesi
Osmanlı Dönemi Müziğinde Mekân, Temsil ve İcra
Osmanlı/Türk Modernleşmesinin Toplumsal ve Kültürel Yansımaları
Osmanlı/Türk Müziğinin Değişiminde Modernleşmenin İzleri
Osmanlı/Türk Müziğinde Öncü Bir Virtüoz Model: Tanburî Cemil Bey
Cumhuriyet’in İnsan İdealiyle Birey-Toplum Diyalektiği
Millî Musiki Arayışı
“Geleneksel” Müziğin Popüler Kültürle Buluşması
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Arafta Kalmış Bir Portre: Şerif Muhiddin Targan
“İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı’nda” İstanbul’da Şerif Muhiddin’in Doğduğu Kültür Çevresi
Şerif Muhiddin’in Ailesi ve Kökleri
Şerif Muhiddin’in Gençlik Dönemi: Bir Virtüoz Yetişiyor
New York’ta Virtüoz Bir “Prens”: Repertuvar-Sunum-İcra Platformu
1920’lerin Sonu ve Amerikan “Life Style”: Targan’ın New York Konserleri
Bir Ara Durak: İstanbul
Yeni Toplum-Devrim ve Müzik Yaşamı Arasında Savrulmalar
Atatürk ve Targan
Modern Ortadoğu’da Bir Hâşimî Başkenti: Bağdat
İstanbul’a Dönüş: Safiye Ayla ile Evlilik
Targan’ın Düşünsel ve Müziksel Üretiminde Bir İlham Kaynağı: Mehmet Âkif Ersoy
Modern Bir Aktör: Şerif Muhiddin Targan
Çok Boyutlu Bir Kimlik: Targan’ın Ressamlığı
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Osmanlı/Türk Müziğinde Şerif Muhiddin Targan ve Virtüozite
Gelenek ve Modern Kimlikler Arasında Targan
Şerif Muhiddin’in İcrası ve Üslubu Hakkında
Targan’ın Geleneksel Anlayışla Yazdığı Eserler ve Tonal Eserler
Virtüozite ile Teknik Cambazlık Ekseni Arasında Şerif Muhiddin Targan
Targan Öncesi ve Dönemi: Osmanlı/Türk Müziğinde Ud ve Ud İcracıları
Bir Virtüoz Yetiştirme Rehberi: Targan’ın Ud Metodu
Targan’ın Ud’a Kazandırdığı Yeni Kimlik ve Sanat Felsefesi
Bir Deneme: Doğu ve Batı Arasında Şerif Muhiddin Targan
Değişimin Sembolü ve Müzikal Varisi Olarak Targan
Günümüz Bakış Açısıyla Virtüozite ve Şerif Muhiddin Targan’ın Mirası
Sonuç
Ekler
EK 1 Şerif Muhiddin Targan Üzerine Yapılan ya da Targan’la İlgili Bölümler İçeren Akademik Çalışmalar
EK 2 Şerif Muhiddin Targan Koleksiyonu Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi Arşivi
EK 3 BOA Belgeleri
EK 4 Şerif Muhiddin Targan’a Ait Bir Taksim Örneği
EK 5 Mektuplarda Şerif Muhiddin Targan
EK 6 Şerif Muhiddin Targan’a Yazılmış Şiirler
Şerif Muhiddin Targan’ın Eserleri Saz Semaileri, Etüdler, Şarkılar
Kaynakça
Kavram Sözlüğü
Dizin
Şerif Muhiddin Targan doğumunun 126, ölümünün ise 51. yılında İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuvarı, Müzikoloji Bölümü Öğretim Üyesi, Doç. Dr. Bilen Işıktaş’ın yeni çalışmasıyla tekrar gündemde. Bu büyük sanatçının müziksel ve tarihsel mirasını Işıktaş ile konuştuk.
Prof. Dr. Namık Sinan Turan, 20 Aralık 2018, Cumhuriyet Kitap
Namık Sinan Turan Söyleşi Virtuozluk_Targanin_Eserleriyle_Sergilen
Türkiye Yazarlar Birliği’nin 2018 yılı "Yazar, Fikir Adamı ve Sanatçıları" ödüllerinden birine, biyografi dalında Şerif Muhiddin Targan kitabıyla Bilen Işıktaş lâyık görüldü.
http://www.tyb.org.tr/turkiye-yazarlar-birligi-odullerinin-sahipleri-belli-oldu-36686h.htm
Şerif Muhiddin Targan'ın kariyerini ve icra üslubunu yakından inceleyen Dr. Bilen Işıktaş, müzikolojinin yanısıra tarihsel, sosyolojik ve siyasi bakış açılarını da benimseyerek yalnızca Osmanlı/Türk tarihindeki bir geçiş dönemine değil, Doğu ve Batı arasında geçişin yaşandığı alana da odaklanıyor. Performans çalışmaları disiplinine son derece eşsiz bir perspektif getiren bu inceleme, biyografik ayrıntıların ötesine geçerek kültür tarihine ilişkin derin meselelere de kapı aralıyor. Mutlaka okunması gereken bir eser.
Prof. Dr. Jim Samson Royal Holloway, Londra Üniversitesi
Şerif Muhiddin, renkler ve sesler için yaşıyordu. Âdeta güzel sesleri duymak, güzel renkleri seyretmek için dünyaya gelmiş, onlara gönül vermişti.
Safiye Ayla Targan
Viyolonsel ile ud’u, Şark ile Garb’ı aynı sahne üzerinde, âdet hilafına, kavgasız gürültüsüz birleştiren sanatkâr.
Mesud Cemil
Şerif Muhiddin, milletlerarası ölçüden yalnız “büyük” değil, “erişilmez” derecesini de almış bir artisttir.
Gaspar Cassado, İspanyol Viyolonsel Virtüozu
Şerif Muhiddin’in icrasında müthiş bir polifoni mevcut yani hiçbir hat öbür hatla karışmaz çünkü onun notalarının her birinin kendi hayatı ve rengi var.
İdil Biret
_Gerçek sanatkâr mertebesine ne kadar güç ve ne büyük sabırla erişilebileceğinin örneğini vermiş olan dâhi virtüoz, kendi zamanına kadar akıllardan dahi geçmeyen bir ud tekniğine ulaştığı zaman yaşı sadece on dörttü.
Cinuçen Tanrıkorur
Bilen Işıktaş
1980 yılında İstanbul’da doğdu. 2003 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı Temel Bilimler ve Ses Eğitimi bölümlerini kazandı. 2008 yılında İTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Müziği Yüksek Lisans programına başladı. “Şerif Muhiddin Targan’ın Ud Tekniğine Katkısı: 6 Ud Taksiminin Analizi” başlıklı tezini hazırlayarak 2011 yılında mezun oldu. 2009 yılının Haziran ayında Lübnan’ın başkenti Beyrut’ta bulunan Holy Spirit Üniversitesi Kaslik (USEK) ve Arap Müzik Akademisi tarafından düzenlenen uluslararası ud yarışmasında dünya ikincisi oldu. 3Dem Ud Trio ile birlikte hazırladıkları Geç isimli albümde yer alan Işıktaş, 2012 yılında İTÜ SBE Müzikoloji ve Müzik Teorisi doktora programına başladı. “Osmanlı’dan Cumhuriyete Geçiş Sürecinde Modernleşme, Bireyselleşme ve Virtüozite İlişkisi: Şerif Muhiddin Targan” başlıklı tezini 2016’da tamamladı. Almanya, Belçika, Fransa, Hollanda, İngiltere, İsviçre, İtalya, Endonezya, Güney Kore ve Malezya gibi daha birçok ülkede uduyla konserler verdi. Yurt içinde ve yurt dışında pek çok uluslararası sempozyumda bildirileriyle, kitap bölümleri ve makaleleriyle yer aldı. Bilimsel çalışmalarını müzik sosyolojisi, tarihsel müzikoloji, Osmanlı/Türk müziği, modernleşmenin müzik kültürüne etkisi, Frankfurt Okulu ve popüler kültür gibi konular üzerine yoğunlaştırmaktadır. Harflerin ve Seslerin Ruhundaki Seyyahlar: Mehmet Âkif Ersoy ve Şerif Muhiddin Targan başlıklı bir kitabı bulunan Işıktaş, İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Müzikoloji Bölümü, Geleneksel ve Modal Müzikler Anabilim Dalı’nda Doç. Dr. olarak çalışmakta, aynı zamanda Osmanlı Dönemi Müziği Uygulama ve Araştırma Merkezi’ne (OMAR) devam etmektedir.