İnsanı ve insanın doğayla ve zamanla ilişkisini ele alan antropoloji bilimi, geçmişimizi çözümleyip geleceğimizi öngörmemize olanak sağlayacak temel disiplinlerden biridir. Bu kitap, en az geçim stratejileri ve iktisadî uygulamalar kadar öneme sahip olan dinsel ve siyasal inanç ve uygulamaları, hatta akrabalık sistemlerini bir bütün içinde ele alarak, modern dünyada insan uyarlanmasını anlamaya dair bir başlangıç sunuyor. Antropolojinin yeni gelişmekte olan bir bilim olduğu Türkiye’de, Türkçe yazılmış orijinal metin sayısı çok az olduğu gibi, çeviri metinler de son derece sınırlı. Dünyada antropolojiye giriş kitabı olarak temel öneme sahip bu eseri, yazarı Daniel Bates güncelleyerek Türkiye’ye uyarladı. Çevirisi antropolog Suavi Aydın başkanlığında bir grup antropolog tarafından gerçekleştirilen çalışmanın, Türkiye’de bu alandaki akademik okuma kitabı eksikliğinin giderilmesine katkı sağlayacağına inanıyoruz.

Önsöz
BİRiNCİ KISIM Antropolojinin Alanı
BİRİNCİ BÖLÜM
Antropolojik Bakış Açısı
Antropoloji Disiplini
Biyolojik Antropoloji
Arkeoloji
Dilbilimsel Antropoloji
Kültürel Antropoloji
Antropoloğun Bakış Açısı
Bütüncülük
ANTROPOLOJİDEN YARARLANMAK Başka Zaman ve Başka Yerlerden
Etnoloji ve Etnografya
Kültürel Görecilik
ANTROPOLOJİDEN YARARLANMAK Antropologlar ve AIDS
Antropolojide Nesnellik ve Bilim
Antropolojide Kuram
İlk Evrimciler
Bireysel Aktörler: Kültürel Evrime Bir Cevap
İşlevsel ve Yapısal Yaklaşımlar
Kültürel Ekoloji
Marksist Antropoloji: Kültürel Evrime Bir Alternatif
Davranışsal Ekoloji
Antropolojiye İdealist Yaklaşımlar
Kuramı Uygulamak: Alan Çalışması ve Veri Toplama
Alandaki İncelemeler
Veriler ve Çözümleme
TOPLUMSAL CİNSİYET SORUNLARI Görünmez Olmak
Özet
İKİNCİ BÖLÜM Kültür ve Dil
Kültür Nedir?
Kültür Gerçekliğe Anlam Verir
Kültür Bütünleştirir
Kültür Uyarlayıcıdır
Davranış, Biyoloji ve Öğrenme
Toplumsal Cinsiyet Rollerini Öğrenmek
TOPLUMSAL CİNSİYET SORUNLARI Arnavut Bakireler ve Amerikalı Berdach’lar
Yaş Rollerini Öğrenmek
Dilin Kökleri
Beşerî Olmayan İletişim
İnsan Dilinin Ortaya Çıkışı
Dillerin Yapısı
İşaret Dili
Dilsel Farklılaşma ve Değişim
Dilsel Ödünç Alma ve Kültürel Temas
Lingua Franca, Pidgin ve Kreol Diller
Toplumsal Dilbilim
Toplumsal Statü
Toplumsal Cinsiyet Rolleri ve Dil
Dil ve Etnik Aidiyet
Dil ve Milliyetçilik
ÇAĞDAŞ SORUNLAR ABD’de Dil Siyaseti
Özet
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Kararlar, Uyarlanma ve Evrim
İnsanın Evrimsel Mirası
Darwin: Doğal Seçilim Yoluyla Evrim
Mendel: Doğal Seçilimin Genetiği
Evrim ve İnsan Kültürü
İnsanın Ekolojik Bağlamı
Ekolojik Sistemlerin Doğası
Besin Edinme Sistemleri: Kararlar, Uyarlanma ve Besin
Besin Edinme Örüntülerinin Evrimi
Çevresel Sorunlara Uyarlanma
ANTROPOLOJİDEN YARARLANMAK Güney Turkana Ekosistem Projesi
Siyasal Ekoloji
ANTROPOLOJİDEN YARARLANMAK Ormansızlaşmanın Siyasal Ekolojisi: Brezilya Ormanları
Uyarlanma ve Uzun Vadeli Kültürel Evrim
Uzun Vadeli Değişime Dair Bir Örnek Olay: Kuzey Atlantik’te Vikingler
Uz un Vadeli Kültürel Değişim Süreçleri
Özet
İKİNCİ KISIM Uyarlanma Örüntüleri
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Avcı-Toplayıcılık
HALKLARIN DURUMU Bir Halkın Ölümü: Penan Topraklarında Son
Enerjinin Örgütlenmesi
Toplumsal Örgütlenme
Yerleşim Örüntüleri ve Hareketlilik
Esneklik, İstikrar ve Değişim
Dobe Ju/’Hoansi’ler
İklim ve Kaynaklar
Yerleşim Örüntüleri
Toplumsal Pratikler ve Grup Bileşimi
Karşılıklılık
Yaşam Kalitesi
Diyet ve Beslenme
Demografi
Bugünkü Dobe Halkı
Inuitler ya da Eskimolar
Kuzey Kutup Çevresi Ekosistemi
Mevsimlik Göçler
Demografi
Toplumsal İlişkiler
Toprak Hakkı
Özet
BEŞİNCİ BÖLÜM Geçimlik Tarım: Hane Halkının Beslenmesi
Bahçecilik Yoluyla Uyarlanma
Tarımın Prehistorik Kökeni
ÇAĞDAŞ SORUNLAR Afrika Dışındaki Kızıl Pirinç
Enerji Kullanımı ve Ekosistem
Bahçe Tarımı Yöntemleri
Toplumsal Örgütlenme
Yanomamöler
Ormanda Tarım
Köy Yaşamı
Savaş ve Şiddet
Yanomamölerin Geleceği
HALKLARIN DURUMU Brezilyalı Kızılderililer ve Çevreci İttifak
Geçimlik Tarla Tarımı
Tamanglar
Köy
Tarla, Orman ve Otlak
Hane İçi Döngü
Timling’in Geleceği
Özet
ALTINCI BÖLÜM Çobanlık
Çobanlık Yoluyla Uyarlanma
Gelişimi
Enerjinin Örgütlenmesi
Bir Hareket Tarzı Olarak Göçebelik
Toplumsal Örgütlenme
Servet, Eşitsizlik ve Statü
Kuzey Kenya Ariaal Halkı
Ariallerin Kökeni
Ariallerde Uyarlanma
Hane Halkı: Örgütlenme ve Statü
Yaş Mertebeleri ve Yaş Dizileri
Toplumsal Cinsiyet Rolleri ve İktidar İlişkileri
Arialler Kalkınmayla Birlikte Yaşayabilir mi?
Ortadoğu’da Çobanlık
Güneydoğu Türkiye Yörükleri
Güneybatı İran Basserileri
Suudi Arabistan El-Murraları
Özet
YEDİNCİ BÖLÜM Yoğun ve Endüstriyel Tarım
Yoğun Tarımın Gelişimi
Enerjinin Örgütlenmesi
Çevresel Dayanıklılık, İstikrar ve Değişim
Yoğun Tarımdan Sanayileşen Çiftçiliğe
Nüfus Artışı
Yoğunlaştırma
Uzmanlaşma
Büyüyen Kentler ve Göçmen İşçiler
Tabakalaşma
Sanayi Toplumunda Köylü Çiftçiler
Ortakçılık
Toprağa Erişim
Baskı ve Değişim Karşısında Köylülerin Tepkileri
Kırsal Kesimde Dönüşümler
Kentlileşmiş Kırsal Toplum: ABD’de Çiftçilik
Kaliforniya’da Waso’da Tarım Ticaretinin Gelişimi
ÖRNEK OLAY San Joaquln Vadisi’nde Çiftçisiz Bir Çiftlik
Özet
ÜÇÜNCÜ KISIM Kültürel Çeflitlilik
SEKİZİNCİ BÖLÜM Akrabalık, Evlilik ve Hane Birliği
Akrabalık ve Toplumsal Örgütlenme
Akrabalık Terimleri ve Toplumsal Davranış
ÖRNEK OLAY Yanomamö Toplumunda Akrabalık
Akrabalığın Manipülasyonu
Akrabalığın Sınıflanması
ÇAĞDAŞ SORUNLAR Seçtiğimiz Aileler
Soydanlık İdeolojisi ve Soydanlık Grupları
Tekyanlı Soydanlık Grupları
ÖRNEK OLAY Kenyalı Pokotlar
ÖRNEK OLAY Kuzeydoğu Arizonalı Hopiler
Tekyanlı Olmayan Saydanlık Grupları
Evlilik, Yeniden Evlenme ve Evlilikle Oluşan Yerleşim
Evlilik
Boşanma ve Yeniden Evlenme
Bir Mübadele Biçimi Olarak Evlilik
TOPLUMSAL CİNSİYET SORUNLARI Evlilik ve Paranın İdaresi
ANTROPOLOJİDEN YARARLANMAKYörükler Arasında Kız Kaçırma veKaçma: Yeniden Gözden Geçirilen Bir Sorun
Evlilik ve İşbölümü
Evlilik Kuralları
Ailede Hane Birliği
Bağımsız Hane Birliğine Karşı Geniş Hane Birliği
Özet
DOKUZUNCU BÖLÜM Kimlik ve Eşitsizlik: Toplumsal Cinsiyet, Etniklik ve Ulus
Toplumsal İşbölümü
Toplumsal Algı ve Davranış
Toplumsal Cinsiyet
Cinsiyetin Toplumsallaşması
ÖRNEK OLAY Yörük Toplumunda Cinsiyetin Toplumsallaşması
Toplumsal Cinsiyet ve İş
Toplumsal Cinsiyet ve İktidar
TOPLUMSAL CİNSİYET SORUNLARI Ortadoğu’da Kadın Hareketleri
Irk ve Etniklik
Irk ve Irkçılık
Etniklik
HALKLARIN DURUMU Bir Ülke, İki Halk: İsrail’de Bir Filistin Köyü
Irksal ve Etnik Tabakalaşma
ÖRNEK OLAY Memphis Çöp Grevi
Tabakalaşma Sistemleri
Sınıf
Kast-Tabakalı Toplumlar
ÖRNEK OLAY
Hindistan’da Kast
Kölelik
Etniklik, Milliyetçilik ve Çatışma
Milliyetçilik ve Etnik Çatışma
Devlete Tepki Olarak Siyasallaşmış Etniklik
Etnik Terörizm
ÖRNEK BİR OLAY Bir İsmin İçinde Neler Saklıdır: Bulgaristan’ın Yeniden Doğuş Programı
Özet
ONUNCU BÖLÜM Ekonomi: Kaynaklar, Üretim ve Mübadele
Ekonomik Davranışa İlişkin Kavramlar
Ekonomilerin Örgütlenmesindeki Çeşitlilikler
Kaynaklara Erişimin Düzenlenmesi
Mülkiyet Hakları
Özel Mülkiyete Karşı Ortak Mülkiyet Sistemleri
Özel Mülkiyet ve Ticarî Tarım
ÖRNEK OLAY Kumruların Öttüğü Yer
Sermaye Mallarının Denetimi
HALKLARIN DURUMU Bir Köylü Ayaklanmasının Ekolojisi
Üretim
Üretimin Örgütlenmesi
Üretim Stratejileri
Hane Birliğinde Emek, Toplumsal Cinsiyet ve Üretkenlik
ÖRNEK OLAY Galnj Kadınlarının Üretken Emeği
Kaynak Mübadelesi
Mübadele Mekanizmaları
ÖRNEK OLAY Kula Halkası
Mübadelenin Örgütlenmesi
TOPLUMSAL CİNSİYET SORUNLARI Para ile Akraba: Kadın Emeği ve Toplumsal İlişkilerde İdealler
Ekonomik Deneyim ve Uyarlanma
İNSAN EKOLOJİSİ Dağlardan Sonra Yine Dağlar Gelir
Özet
ONBİRİNCİ BÖLÜM Siyaset, Toplumsal Denetim ve Siyasal Örgütlenme
Siyasal Süreç
Karar Alma Siyasetleri
Siyasal Sürece Erişim
TOPLUMSAL CİNSİYET SORUNLARI Kadınlar, Erkekler ve İktidar
Güç ve Otorite
Siyasal Davranışın Ekolojisi
ÖRNEK OLAY Türkmenlerde Liderlik Türleri
Kaynaklara Erişim: İşbirliği ve
Rekabet
ÖRNEK OLAY Pakistan’ın Pathanlarında “İtişmeli Rekabet”
Siyasal Örgütlenmenin Evrimi
Takımlar ve Kabileler
Şeflikler
Devletler
ÇAĞDAŞ SORUNLAR Baskıya Tepki Gösterme: Las Madres de Plaza de Mayo (Mayo Meydanı Anneleri)
Toplumsal Denetim Siyaseti
Kurallar ve Davranışlar
Toplumsal DenetiminGayriresmî Araçları
Toplumsal Denetimin Resmî Araçları
ANTROPOLOJİDEN YARARLANMAK Çavuşesku Romanyasında Zaman Siyaseti
21. Yüzyılda Hukuk ve Kabileler
Toplumsal Arasındaki Siyasal İlişkiler
Barış Mekanizmaları
Silahlı Çatışma
Özet
ONİKİNCİ BÖLÜM Dinsel İnanç ve Ayin
Dini Tanımlamak
Bir İdeoloji Olarak Din
Din ve “Kutsal”
İnanç Sistemleri
Animizm ve Animatizm
Teizm
İnanç Sistemleri ve Toplumsal Örgütlenme
İNSAN EKOLOJİSİ Guatemala’da Protestanların Üretimi
İnanç Sistemleri ve Toplumsal Sınırlar
Ayin
Geçit Ritleri
TOPLUMSAL CİNSİYET SORUNLARI Ölüleri Onurlandırmak
Ayinin Örgütlenmesi
Din ve Kaynak Yönetimi
ÖRNEK OLAY Maring “Rumbim Dikimi”
Dinin Psikolojik ve Toplumsal-Siyasal İşlevleri
Din ve Bireysel Başetme
Toplumsal Bütünleşme
Çatışmaların Azaltılması
Toplumsal Denetimin Geliştirilmesi
İNSAN EKOLOJİSİ Din ve Hastalığın Yayılması
Değişimin Meşrulaştırılması: Diriliş
ÖRNEK OLAY Haiti’nin Vodoun Kilisesi
ÖRNEK OLAY Kargo Kültleri
ÖRNEK OLAY İslâm Devrimi
Özet
ONÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Yüzyıl Antropolojisi
Sanayileşmenin Ötesinde
Sanayi Sonrası Dünyada Örgütlenme
Küresel İletişim, Küresel Kültür ve “Siberkültür”ün Ortaya Çıkışı
Sanayi Sonrası Dönemin Ekolojik Sonuçları
ANTROPOLOJİDEN YARARLANMAK Kaynak Tüketiminin Görüntülenmesi
Küreselleşme ve Küresel Terör
HALKLARIN DURUMU Güney Afrika’da Çevre Halklarının Suistimali
ÖRNEK OLAY SOB Afetinin Anatomisi
Tıbbî Antropoloji
ÖRNEK OLAY Brezilya’da AIDS
Kalkınma Antropolojisi
ÖRNEK OLAY Vicos Projesi
Kalkınmada Çevresel ve Ekolojik Etkenler
Toplumsal Bağlar
Toplumsal Değişimle Baş Etme
Etki Değerlendirmesi
ÖRNEK OLAY Sahel Vizyonları
Kalkınma Çalışmalarında Etik
Özet
Dizin

_

Daniel G. Bates

Daniel G. Bates City University of New York, Hunter College ve Graduate School Antropoloji Bölümü’nde emeritus profesör ve öğretim üyesidir. Türkiye, İran, Bulgaristan, Azerbaycan, Ürdün, Mısır, Kenya ve Uganda’da antropoloji araştırmaları yapmıştır. Eğitimini İstanbul Robert Kolej, Freiburg Üniversitesi ve Michigan Üniversitesi’nde tamamlamıştır. Türkiye’ye ilk kez 1959 yılında Robert Kolej’in ilk öğrencilerinden biri olarak gelmiş ve bu kararın her zaman için hayatının geri kalan yılları ve kariyeri için son derece olumlu bir etkisi olduğuna inanmıştır. İstanbul’da sadece on sekiz ayını geçirmiş olmasına rağmen uzun süreli dostluk ilişkileri kurmuş ve elli yıl boyunca düzenli olarak Türkiye’yi ziyaret etmiştir.

Profesyonel çalışmalarının birçoğunu Türkiye’de ya da etnik Türklerle birlikte yapmıştır. Buradaki çalışmalarına ilk kez 1968 yılında Gaziantep bölgesinde antropoloji doktorasını yapmak üzere geldiğinde başlamıştır. Bu süre zarfında İslahiye çevresindeki Yörük yerleşimlerindeki kırsal ve kentsel yaşama ait malzemeler toplamıştır. 1973 ve 1974 yıllarında İran’ın kuzeyinde yaşayan Yomut ve Göklen Türkmenleri üzerinde yürütülen geniş çaplı demografik bir çalışmaya katılmıştır. Son yirmi yıldır Mısır, Kenya ve daha farklı yerlerde çalışmakta, aynı zamanda New York Hunter College’de antropoloji dersleri vermeye devam etmektedir. 1990 ve 1991 yıllarında Bulgaristan’da yaptığı alan çalışması yeniden Türk kökenli topluluklarla çalışma yapmasında etkili olmuş, burada Türk azınlıkların eski komünist rejimin sert politikalarına karşı gösterdikleri tepkileri ve demokrasiye geçişte oynadıkları rolü belgelemiştir. 1990-1991’de Boğaziçi Üniversitesi’nde, 1998-2002’de İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’nde ders vermiştir. Halen iki ayda bir yayımlanan Human Ecology: an Interdisciplinary Journal adlı derginin genel yayın yönetmenliğini yürütmekte ve City University of New York, Hunter College’daki görevine devam etmektedir.